تحلیل کاربردی ارسال‌المثل در شعر صائب تبریزی

محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی

اشرف شیبانی اقدم ¹ (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)
ژاله کریمی کیوی ² (دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)

تاریخ دریافت : 1393/09/19 تاریخ پذیرش : 1394/02/05 تاریخ انتشار : 1394/03/01

کلید واژه: تمثیل, ارسال‌المثل, اسلوب معادله, کنش‌های کلامی, کارکرد گفتاری, غزلیات صائب تبریزی,

چکیده مقاله :

شعر و مثل همواره کارکردی دو طرفه دارند؛ ارسال‌المثل، از ارکان مهم ادبیات به شمار می‌رود که شاعران و نویسندگان در اشعار خود برای شیرینی کلام به سبب روانی الفاظ و روشنی مفاهیم و معانی و وضوح ‌بخشی بیشتر به حقیقت و اثبات سخن، از آن بهره جسته و با بیان آن هنرمندی و توانایی خود را در شعر نشان داده‌اند. از مهم‌ترین مباحث زبان‌شناسی در حوزة سبک شناسی کاربردی، کنش گفتار است. در این مقاله مطالعة جنبه‌های کاربردشناسی زبان که یکی از ابزارهای علمی تحلیل گفتار است؛ بر طبق نظرات جان سرل[1]، زبان‌شناس آمریکایی بررسی می‌شود و غزل‌های صائب تبریزی را در حیطة کاربردشناسی و نوع کنش‌های گفتاری تبیین می‌کند. این مقاله برگرفته ‌از پایان نامة کارشناسی ارشد پژوهشگر است. یکی از دستاوردهای این پژوهش آن است که مقولات سبک‌شناسی کاربردی را به صورت عملی و از طریق طبقه‌بندی کنش‌های گفتاری و جنبه‌های کاربردی آن تحلیل و توصیف می‌کند که چارچوبی روشن برای در نظر گرفتن تفاوت‌های کنش‌ها در ارسال‌المثل‌های صائب است و نگرش او را به دنیای پیرامونش آشکارمی‌سازد که از طریق پاره‌گفتارهای گوناگون حامل پیام و مضمون‌هایی است که وجهه‌های اجتماعی افراد را در زبان تعاملی خود نشان می‌دهد. 3- John searl

چکیده انگلیسی:

Poems and proverbs always have dual function, proverbial commission is an important element of literature which poets and authors use it to increase sweetness of speech and due to the fluency and clarity of concepts and meaning and making the truth more clearly and proving the words to show their capability and artistic ability in poem. One of the most important issues of linguistics in field of applied style is “speech act”. This article investigates the aspects of pragmatics of language, which is a scientific tool for analyzing speech based on John Searle ideas, the American linguist and also explain the sonnets of Saib Tabrizi in pragmatic area and the type of speech acts. This article is related to the Master thesis of the researcher. One outcome of this study is explaining and analyzing the applied style in practical form by categorizing the speech acts and the practical aspects of it which are the clear framework to consider differences of acts in proverbial commissions of Saib and his attitude toward his universe by different quotations enriched with messages and themes which reveal the social aspects of individuals in its interactive language.

منابع و مأخذ:

آقاگل زاده،فردوس.(1385). تحلیل گفتمان انتقادی، چاپ نخست، تهران: انتشارات علمی وفرهنگی.

البرزی، پرویز.(1386). مبانی زبان‌شناسی متن، تهران: امیر کبیر.

پورنامداریان، تقی.(1368). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی، چاپ سوم، انتشارات علمی و فرهنگی.

شعیری، حمیدرضا(1381). مبانی معنا شناسی نوین، تهران: سمت.

صائب تبریزی، محمد. (1375). دیوان غزلیات، به کوشش محمد قهرمان، 6 جلدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.  

منصور مؤید، علیرضا.(1376). ارسال‌المثل در مثنوی، تهران: سروش.

همو.(1373). ارسال‌المثل در شاهنامه فردوسی، تهران: سروش.

یول، جورج.(1389). کاربردشناسی زبان، ترجمه مهدی عموزاده مهدیرجی و منوچهر توانگر، چاپ چهارم، تهران، سمت.

Searle, J.R.(1975). Indirect  speech  acts. In Cole & Morgan (1975:59-82).