تبیین و تحلیل نقش حس و تجربه در مراحل شناخت تصدیقی و قضیه‌ای در نگاه صدرالمتألهین ر

محورهای موضوعی :  پژوهشهای معرفت شناختی

حسام الدین مؤمنی ¹ (مدرس دانشگاه قم)
عسکر دیرباز ² (عضو هیئت علمی گروه فلسفه وکلام اسلامی و رئیس دانشگاه قم)
عبدالحسین خسروپناه ³ (معاون علوم انسانی دانشگاه آزاد)

تاریخ دریافت : 1399/04/03 تاریخ پذیرش : 1399/08/05 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: حس, ملاصدرا, تجربه, مراحل معرفت,

چکیده مقاله :

از جمله مسائل مهمی که در معرفت‌شناسی صدرایی می‌توان مطرح نمود؛ این است که در نگاه وی معرفت تصدیقی تنها در یک مرحله برای نفس محقق می‌گردد یا دارای مراحل و مراتب متعددی است؟ از دل این پرسش و با ربطش به نقش حس و تجربه در نظام معرفت‌شناختی صدرایی به مسأله‌ی دیگری دست می‌یابیم و آن این است که نقش حس و تجربه در مراحل شناخت قضیه‌ای از منظر صدرالمتألهین چگونه است؟ نگارندگان در پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی – تحلیلی به دنبال تبیین و تحلیل نقش حس و تجربه در مراحل شناخت قضیه‌ای در نگاه صدرالمتألهین هستند. ملاصدرا بر این دیدگاه است که مراحل شناخت‌های تصدیقی عبارتند از: تصدیقات و قضایای عقلی پایه، تصدیقات و قضایای حسی و خیالی جزئی و تصدیقات و قضایای عقلی مستنتج که از منظر صدرایی حواس در مرحله‌ی قضایای حسی جزئی دارای نقش مستقیمی هستند.درالمتألهین چگونه است؟ نگارندگان در پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی – تحلیلی به دنبال تبیین و تحلیل نقش حس و تجربه در مراحل شناخت قضیه‌ای در نگاه صدرالمتألهین هستند. ملاصدرا بر این دیدگاه است که مراحل شناخت‌های تصدیقی عبارتند از: تصدیقات و قضایای عقلی پایه، تصدی

چکیده انگلیسی:

Among the important issues that can be represented in Sadra's epistemology; is that whether the affirmative knowledge is realized in only one stage for the soul or in several stages and levels? From the heart of this question and its relation to the role of sense and experience in Sadra's epistemological system, we reach another issue which is what is the role of sense and experience in the stages of propositional knowledge from Mulla Sadra’s perspective? In the present study, based on the descriptive-analytical method, the authors seek to explain and analyze the role of sense and experience in the stages of propositional knowledge in Mulla Sadra’s point of view. Accordingly, the stages of affirmative cognitions are: affirmations and basic rational propositions, affirmations and particular sensory and imaginary propositions, and inferred rational affirmations and propositions which from Sadra's point of view, have a direct role in the process of particular sensory propositions.  

منابع و مأخذ:

ابن­سینا. (1375). الإشارات و التنبیهات، مع الشرح نصیرالدین الطوسی. قم، نشر البلاغة.

جوادی آملی، عبدالله. (1382). رحیق مختوم. قم، اسراء.

خسروپناه، عبدالحسین. (1396). فلسفۀ شناخت. تحقیق و تدوین حسن پناهی­آزاد، قم، دفتر نشر معارف و مؤسسه حکمت نوین اسلامی.

خسروپناه، عبدالحسین و حسن پناهی­آزاد. (1388). نظام معرفت­شناسی صدرایی. تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.

راسل، برتراند. (1367). مسائل فلسفه. منوچهر بزرگمهر، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.

سبزواری، ملاهادی. (1369-1379). شرح المنظومة. تصحیح و تعلیق حسن حسن­زاده آملی و تحقیق و تقدیم مسعود طالبی، تهران، نشر ناب.

سلیمانی امیری، عسکری. (1393). منطق صدرایی (شرح التنقیح فی المنطق). قم، انتشارات حکمت اسلامی.

شیرازی، قطب­الدین. (1383). شرح حکمة الاشراق. عبدالله نورانی و مهدی محقق، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

کارناپ، رودلف. (1363). مقدمه‌ای بر فلسفه علم (مبانی فلسفی فیزیک). یوسف عفیفی، چاپ اول، تهران، انتشارات نیلوفر.

مصباح یزدی، محمدتقی. (1366). آموزش فلسفه. تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.

مطهرى، مرتضى. (1376). مجموعۀ آثار. تهران، صدرا.

ملاصدرا. (1410ق). الاسفار الاربعة. بیروت، داراحیاء التراث العربی.

ملاصدرا. (1367). آگاهی و گواهی (ترجمه و شرح رسالة التصور و التصدیق). مهدی حائری یزدی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ایران.

ملاصدرا. (1371). التصور و التصدیق. ضمن الجوهر النضید، قم، انتشارات بیدار.

ملاصدرا. (1394). تعلیقات بر حکمة الاشراق. ضمن شرح حکمة الاشراق قطب­الدین شیرازی، سید محمد موسوی، تهران، حکمت.

ملاصدرا. (1378). التنقیح فی المنطق. تصحیح و تحقیق غلامرضا یاسی­پور، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.

ملاصدرا. (1382). شرح و تعلیقۀ صدرالمتألهین بر الهیات شفا. تصحیح، تحقیق و مقدمه نجفقلی حبیبی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.

ملاصدرا. (1362). منطق نوین (اللمعات المشرقیة فى الفنون المنطقیة). عبدالمحسن مشکوة­الدینی، تهران، آگاه.

ملاصدرا. (1363). مفاتیح الغیب. تصحیح محمد خواجوی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.