رهبری عدالت محورانه امام علی(ع) در جنگ جمل
محورهای موضوعی : تفسیر موضوعی نهج البلاغه
اکرم سادات حسینی
1
(فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران)
کلید واژه: امام علی (ع), بصره, جنگ جمل, عدالت‌محوری,
چکیده مقاله :
چکیده: شناخت رفتار عدالت‌محورانه امام علی (ع) پس از به دست گرفتن حکومت می‌تواند میزان صداقت وی در عملکردهای بعدی او را تبیین کند و آن را برجسته‌تر بنمایاند. علی (ع) عدالت‌گستری را نه آن‌گاه که از قدرت برکنار است، بلکه زمانی فریاد می‌کند که در رأس حکومت قرار دارد. امام علی (ع) اولین اقدام خود پس از به دست گرفتن حکومت را عدالت و برابری اعلان می‌کند و تا پایان حکومت خود بر این امر مهم پافشاری دارد. او در جنگ جمل ابتدا می‌کوشد که از بروز جنگ جلوگیری کند؛ پس از جنگ نیز تلاش می‌کند که با فرمان عفو عمومی نشان دهد که عدالت هیچ منافاتی با گذشت و ایثار ندارد.این پژوهش درصدد بررسی رهبری عدالت‌محورانه و راهکارهای امام علی (ع) در مواجهه با اصحاب جنگ جمل است. در این مقاله، نگارنده با روش توصیفی - تحلیلی و با استناد به منابع معتبر تاریخی و حدیثی، بدین نتایج دست‌یافته است که: اجرای عدالت با استفاده از راهکارهای مناسب برای جلوگیری از جنگ و خونریزی، بخشش به هنگام قدرت، حفظ کرامت انسانی و پاسداشت حقوق افراد مخالف، کمک شایانی به بسط عدالت در جامعه و دفع عوامل فساد و انحراف می‌کند.
Abstract Understanding the justice-oriented behavior of Imam Ali (AS) after taking over the government can explain the level of his honesty in his subsequent actions and make it more prominent. Ali (a.s.) does not shout for justice when he is removed from power, but when he is at the head of the government. Imam Ali (a.s.) declares justice and equality as his first step after taking over the government, and he insists on this important matter until the end of his rule. He first tries to prevent war in Jamal War; After the war, he tried to show with the decree of general amnesty that justice has nothing to do with forgiveness and self-sacrifice. This research seeks to investigate justice-oriented leadership and Imam Ali's (a.s.) solutions in dealing with the Companions of Jamal War. In this article, the author has reached the following conclusions by descriptive-analytical method and citing reliable historical and hadith sources: the implementation of justice using appropriate strategies to prevent war and bloodshed, forgiveness when in power, preservation of human dignity and protection The rights of dissenters help to develop justice in the society and repel the factors of corruption and deviation.
دشتی، محمد (۱۳۷۹)؛ نهج البلاغه، قم: مشهور
ابن أبي الحديد، عبد الحميد بن هبة الله (1404)؛ شرح نهج البلاغة. قم: كتابخانه آیت‌الله مرعشي نجفي
ابن اعثم الكوفى، أبو محمد أحمد(1411)؛ الفتوح، تحقيق على شيرى، بيروت: دارالأضواء
ابن الأثير، على بن محمد الجزرى (1409)؛ أسد الغابة فى معرفة الصحابة، بيروت: دار الفكر
ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1390)؛ مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمدپروین گنابادی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
ابن سعد، محمد بن سعد بن منيع الهاشمي البصري (1410)؛ الطبقات الكبرى، تحقيق محمد عبد القادر عطا، بيروت: دار الكتب العلمية
بحرانی، ابن میثم (1362)؛ شرح نهج‌البلاغه، تهران: دفتر نشر کتاب
دینوری، ابن قتیبة عبدالله بن مسلم (1410)؛ الإمامة و السياسة، تحقيق علي شيري، بيروت: دارالأضواء
دینوری، ابوحنیفه احمد بن داود (1368)؛ الاخبار الطوال، تحقیق جمال الدین شیال، قم: منشورات الرضی
ذاکری، علی اکبر (1386)؛ سیمای کارگزاران امیرالمؤمنین علی(ع)، قم: بوستان کتاب
سبحانی، جعفر (1386)؛ فروغ ولایت، قم: مؤسسه امام صادق
طبري، محمد بن جرير(1387)؛ تاريخ الأمم و الملوك، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهيم، بيروت: دار التراث
مجلسی، محمدباقر (1363)؛ بحارالأنوار، تهران: اسلامیة
مفید، محمدبن نعمان (1413)؛ الجمل، نجف: مطبعۀ الحیدریة
مقدسى، مطهر بن طاهر (1980)، البدء و التاريخ، تحقیق پور سعيد، القاهرة: مكتبة الثقافة الدينية
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1371)؛ تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیّة
منتظر قائم، اصغر (1391)؛ تمدن سازی نبوی و علوی، اصفهان: مرغ سلیمان
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب (1371)؛ تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، چاپ ششم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
