وضعیت فقهی حقوقی معاملات معارض با شرط ترک فعل حقوقی

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

حسین جعفری صامت ¹ , مهشید سادات طبائی ² , جواد نیک نژاد ³

1 - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد آیت الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران. [e-mail]
2 - استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد الکترونیکی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول). [e-mail]
3 - استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. [e-mail]

تاریخ دریافت : 1401/06/25 تاریخ پذیرش : 1401/06/27 تاریخ انتشار : 1401/10/01

کلید واژه: صحت, بطلان, عدم نفوذ, شرط فعل منفی حقوقی,

چکیده مقاله :

شروط ضمن عقد یکی از مباحث کاربردی بوده و به شدت در جامعه رواج دارند، یکی از اقسام شروط شرط فعل منفی می باشد که این شرط به دو دسته مادی و حقوقی تقسیم می شود، در شرط فعل منفی حقوقی، مشروط علیه در ضمن عقدی تعهد می نماید یکی از اعمال حقوقی اعم از عقد یا ایقاع را اعمال نکند، سئوالی که پاسخ به آن از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد این است که در صورتیکه مشروط علیه از انجام شرط تخلف نماید و به اصطلاح عمل حقوقی ای که تعهد به ترک آن داده است را انجام دهد وضعیت فقهی و حقوقی معامله یا عمل حقوقی معارض با شرط مذکور چیست؟ در این خصوص میان فقها و حقوقدانان اختلاف نظر است، برخی معتقد به صحت معامله معارض با شرط می باشند و مشروط له را مستحق مطالبه خسارت می دانند، برخی دیگر قائل به عدم نفوذ معامله معارض می باشند، عده ای دیگر قائل به بطلان شرط هستند، برخی از فقها و حقوقدانان قائل به عدم نفوذ معامله معارض با شرط فعل منفی حقوقی می باشند و بالاخره بعضی دیگر قائل به وضعیت عدم قابلیت استناد می باشند، فرضیه ما در این تحقیق این است که بایستی میان عمل حقوقی که تعهد به ترک آن شده است تفاوت گذاشت، چنانچه تعهد به ترک اعمال ایقاعی مثل فسخ شده باشد، معامله معارض با شرط باطل بوده و چنانچه تعهد به ترک عقدی شده باشد، معامله معارض با شرط در وضعیت مراعی می باشد.

چکیده انگلیسی:

Proviso is one of applied topics and it is very common in our society. As one of its types, negative condition is divided into two groups of material and legal. Regarding a legal negative condition, a person who is responsible to perform a condition undertakes contractually not to perform one of the obligations - a contract or unilateral obligation. One very important question which arises here is that, if the person who is responsible to perform a condition violates their obligation, and in legal terms, if they perform a negative condition, what would be the jurisdictional or judicial order for the transaction or for that violation? There is disagreement between the jurisprudents and lawyers in this regard. Some considers the transaction violating the condition as valid and also consider the person in whose favor the condition is made a right to claim compensation; on the other hand, some consider such a transaction as invalid; and, some regard such a condition as invalid. Some of jurisprudents and lawyers consider a transaction which violates negative condition as invalid; and, finally, some regard it as unopposable. Our hypothesis is that, it depends on the negative condition which is violated. In other words, if the obligation is to perform a unilateral obligation such as cancellation, the transaction violating the condition is invalid; but, if the undertaking is the omission of an act, the transaction violating the condition is considered as to be in the observation state.