برآورد ذخیره بانک ‬بذر علف‬های هرز در باغات مرکبات شهرستان بندرگز و تهیه نقشه پراکنش آنها با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS)

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

آسیه سیاهمرگویی ¹ , حسین کاظمی ² , زهره امدادی ³

1 - استادیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان
2 - هیات علمی، دانشگاه گرگان
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد

تاریخ دریافت : 1394/07/22 تاریخ پذیرش : 1394/10/15 تاریخ انتشار : 1396/09/01

کلید واژه: بذر, تنوع گونه ای, باغ, توزیع مکانی,

چکیده مقاله :

به‌منظور تخمین تراکم بذر علفهای هرز در بانکبذر خاک باغات مرکبات شهرستان بندرگز و تهیه نقشه پراکنش آنها، در سال 1393 تعداد 94 باغ این شهرستان انتخاب و بانک بذر آنها در دو عمق 10-0 و 20-10 سانتیمتر مورد مطالعه قرارگرفت. نتایج نشان داد که به طور متوسط در هر کیلوگرم خاک گرفته شده از عمق 10-0 و 20-10 سانتیمتر به ترتیب 31/2555 و 65/1346 بذر یافت شد. در این باغات بذر 25 گونه متعلق به 17 خانواده گیاهی مشاهده شد. تیره گندمیان(Poaceae) با 5 گونه گیاهی، و تیرههای سیبزمینی (Solanaceae)، هفت بند (Polygonaceae) و فرفیون (Euphorbiaceae) هر کدام با 2 گونه مهمترین خانوادههای گیاهی تشکیل دهنده بانک بذر بودند. مهمترین گونههای مشاهده شده تاجخروس، تاجریزی، عروسک پشتپرده، گندمک و خرفه بودند؛ بررسی نقشههای پراکنش این گونهها نشان داد که گونههای فوق در کل باغات این شهرستان از شرق تا غرب گسترش دارند. نتایج نشان داد که در هر دو عمق نمونهبرداری تراکم بذر پهن برگها بیش از باریک برگها و تراکم بذر گونه های یکسالهها بیش از چندسالهها بود. نتایج موید آلودگی بالای باغات مرکبات به چند گونه محدود علفهای هرز در شهرستان بندرگز می باشد.

چکیده انگلیسی:

In order to estimate the density of weed seeds in soil seedbank of citrus orchards of Bandar-Gaz township and providing the distribution map of them, 95 orchards were selected and soil seedbank of them were determind at two depths (0-10 cm and 10-20 cm) in 2014. Seed of 25 weed species belonging to 17 families were observed in Citrus orchards. Poaceae with 5 species, Solanaceae, Polygonaceae and Euphorbiaceae families, each one with 2 species were important families that contributed in the seedbank of citrus orchards. Amaranthus spp., Solanum nigrum, Physalis alkekengi, Stellaria media and Portulaca oleracea were important species that observed in the soil seedbank of citrus orchards. Seed density of Amaranthus spp., Solanum nigrum, Physalis alkekengi, Stellaria media and Portulaca oleracea were 20 to16310, 0 to 670, 0 to 650, 0 to 5280 and 0 to 18470 seeds per kg of soil, respectively. Survey the maps of the distribution of these species showed that the above species have expanded in the orchards of the city from East to West. Results showed that seed densities of the broadleaf and annual species were higher than the grasses and perennial species. Frequency of the broadleaf and the annual species were priority on the grasses and perennial species. Shanon index at depths of 0-10 and 10-20 cm were 0-0.8 and 0-0.74 respectively. Results indicated that species diversity was low in citrus orchards. Based on these resultes, citrus orchards in Bandar-e-gaz township were infested only a few weed species.

منابع و مأخذ:

احمدی‎فر، س.، س. جمشیدی و م. مهرپویان. 1390. بررسی وضعیت بانک بذر علفهای هرز در مزارع گندم دیم میانه. چهارمین همایش علوم علفهای هرز ایران. 240-237.
اویسی، م.، پ. رضوانی، م.ع. باغستانی میبدی و م. نصیری محلاتی. 1384. بررسی پویایی بانک بذر و جمعیت علفهای هرز در مزارع ذرت. مجله آفات و بیماری‎های گیاهی. جلد 3، شماره 2 : 92-76.
بینام، 1387. شناسنامه تصویری مرکبات، وزارت جهادکشاورزی (معاونت امور برنامه ­ریزی، اقتصادی و بین­المللی، دفتر آمار و فناوری اطلاعات). 42صفحه.
تکاسی، س.، م.ح. راشد محصل، پ. رضوانی مقدم، م. نصیری محلاتی، س. آقاجانزاده و ا. کازرونی منفرد. 1387. مقایسه چند راهکار مدیریتی برای کنترل علفهایهرز باغات پرتقال شمال ایران. مجله پژوهشهای زراعی ایران. جلد 6، شماره 1: 57-49.
جانعلی نژاد، ح.، ح. کاظمی، م. یونسآبادی و م. نیازمرادی. 1394. تهیه نقشه پراکنش و فلور علف‌های­هرز تابستانه باغات مرکبات در شهرستان بندرگز با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS). مجله پژوهشهای تولیدگیاهی. جلد 22، شماره 3: 201-181.
جعفرزاده، ن. و پ. شیمی. 1385. علفهایهرزغالب تاکستانهای ارومیه و روشهای شیمیایی موثر در مبارزه با آنها. مجله علمی کشاورزی. جلد 9، شماره 1: 75-63.
خرقانی، ف.، م. ح. راشدمحصل، و م. نصیری محلاتی. 1382. بررسی جمعیت علفهای هرز موجود در تیمارهای مختلف تناوب زراعی و آیش. مجله پژوهشهای زراعی ایران. جلد 1، شماره 1: 190-179.
زند،ا.، ح. رحیمیان مشهدی، ع. کوچکی، ج. خلقانی، س.ک. موسوی و ک. رمضانی. 1383. اکولو‍ژی علفهای هرز (کاربردهای مدیریتی). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 558 صفحه.
سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان. مرکز آمار و اطلاعات. 1391.
سالنامه آماری، وزارت جهاد کشاورزی. سال 91-1390.
ساوری‌نژاد، ع.ر.، ل. حبیبیان و م. یونسآبادی. 1389. معرفی علفهای هرزمهاجم جدید خربزه وحشی، نیلوفرپیچ و دو گونه فرفیون در مزارع سویای استان گلستان. همایش ملی دستاوردهای نوین در تولید گیاهان با منشأروغنی. بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی واحدگرگان.
سیاهمرگویی، آ.، م.ح. راشدمحصل، م. بنایان و ف. خرقانی. 1382. تاثیر سه سیستم تناوب بر روی تنوع و پراکنش بانک بذرجوامع علفهایهرز. مجله پژوهشهای زراعی ایران. جلد 1، شماره 2: 269-257.
سیاه‎مرگویی،آ.، ع.ر. کوچکی،م. نصیری‎ محلاتی و س. مهقانی. 1390. اثر مدیریت تلفیقی علفهای هرز بر پویایی بانک بذر در مزارع چغندرقند. نشریه ‎ی بوم‎شناسی کشاورزی. جلد 3، شماره 2: 162-151.
عسگرپور، ر.، ر. قربانی،ع.ر. کوچکی و ع.ر. محمدآبادی. 1388. اثر آفتاب‌دهی بر بانک بذر علفهایهرز و خصوصیات خاک. نشریه‎ی حفاظت گیاهان ( علوم وصنایع کشاورزی). جلد 23، شماره 2: 88-82.
فرج‎زاده‎معماری تبریزی، ا.، م. یارنیا، و. احمدزاده و ن. فرج‎زاده. 1388. اثر بقایای گیاه سورگوم بر روی پتانسیل بانک بذری علفهایهرز تاجخروس و سلمه‎تره در خاک. سومین همایش علوم علفهایهرز ایران. بابلسر.
کوچکی،ع.ر. و م. نصیری. 1389. تاثیر سطوح مصرف نهاده بر بانک بذر علفهایهرز مزارع گندم. پژوهش‎های زراعی ایران. جلد 3،شماره 1: 102-89.
متینزاده، ح.، ل. علیمرادی و ر. بهاری‌کاشانی. 1390. بررسی تنوع گونهای، کارکردی و ساختاری جوامع علفهای هرز باغهای سیب منطقه فریمان. فصلنامه بوم‌شناختی علفهای هرز. 2جلد 2،شماره 1: 19-31.
مین‌باشی معینی، م. و سایر همکاران. 1391. تهیه نقشه پراکنش علفهایهرز مزارع گندم آبی با استفاده ازسامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS). مجله پژوهش وسازندگی. جلد 95: 31-22.
ﻧﺎﻇﺮﻳﺎن، ع.، ب. ﺻﻤﺪاﻧﻲ و ب. ﻣﺮادی. 1384. ارزﻳﺎﺑﻲ روشﻫﺎی ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻠﻒﻫﺮز ﺑﺎﻏﺎت ﻣﺮﻛﺒﺎت ﻣﺎزﻧﺪران. اوﻟـﻴﻦ ﻫﻤـﺎﻳﺶ ﻋﻠـﻮم ﻋﻠـﻒﻫـﺎیﻫـﺮز اﻳﺮان. تهران.
الهی، ص.، ر. صدرآبادی حقیقی و ل. علیمرادی. 1389. بررسی تنوع گونهای، ساختاری و کارکردی جوامع علفهای هرز باغات پسته شهرستان بردسکن. بوم‌شناسی کشاورزی. جلد 2، شماره 4: 574-586.
Baskin, C.C. and J.M. Baskin. 1998. Seeds: Ecology, Biogeography and Evaluation of Dormancy andGermination. Academic Press, San Diego, California.
Douglas, D.B., G.R. Hartzler and F.Forcella .1997. Implications of weed seed bankdynamics to weed managements. Weed Sci. 45: 329-336.
Fenner, M. 1995. Ecology of seed banks. In: Seed Development and Germination. Kiget, J., and Galili, G. (Eds.).New York, Marcel Dekker. 853pp.
Futch, S.H. and R.P. Muraro. 2005. Weed control: An economical approach. http: //www. edis. ifas. ufl .edu.
Hosseini, P., H.Karimi, S.Babaei, H.Rahimian Mashhadi  and  M. Oveisi.2014. Weed seed bank as affected by crop rotation and disturbance. Crop Prod. 64: 1-6. 
Legere, A. and F.Craig Stevenson. 2002. Residual effects of crops rotation and weedmanagement on a wheat test crop and weeds. Weed Sci. 50: 101-111.
Leguizamon, E.S. and H.A. Roberts. 1982. Seed production by an arable weed community. Weed Res. 22: 35-39.
Mulugeta, D. and D.E. Stoltenberg. 1997a. Weed and seed bank management with integrated methods as influencedby tillage. Weed Sci. 45:706-715.
Mulugeta, D. and D.E. Stoltenberg. 1997b. Increased weed emergence and seed bank depletion by soil disturbance in a no-tillage system.Weed Sci. 45:234-241.
Simpson, R.L., M.A.Leck and V.T. Parker. 1989. Seed banks:general concepts and methodological issues. In: Leck, M.A., V.T. Parker, and R.L.Simpson (eds.). 1989.  Ecology of Soil SeedBanks. Academic Press, Inc., San Diego, CA.  pp.3-9.
Singh, S. and M.Singh. 2004. Effect of growth stage on trifloxysulfuron and glyphosate efficacy in twelve weed species of citrus groves,” Weed Technol. 18(4): 1031-1036.
Smith, R., W.T. Lanini, M.Gaskell, J.Mitchell, S.T. Koile and C.Fouche. 2000. Weed management for organic crops. Vegetable Research and Information Center.www.sic.ucdavis.edu
Zanin, G., A.Berti and L.Riello. 1998. Corporation of weed spatial variability into the weed control decision-making process. Weed Res. 38:101-118