نقش گوگرد، ورمی کمپوست و باکتری تیوباسیلوس بر برخی خصوصیات شیمیایی خاک آهکی و کارایی مصرف فسفر سیاهدانه

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

سید محمد سیدی ¹ (گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه فردوسی مشهد)
پرویز رضوانی مقدم ² (گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه فردوسی مشهد)
محمد خواجه حسینی ³ (گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه فردوسی مشهد)
حمید شاهنده ⁴ (دانشگاه تگزاس، آمریکا)

تاریخ دریافت : 1393/07/21 تاریخ پذیرش : 1393/08/26 تاریخ انتشار : 1394/07/09

کلید واژه: اسیدیته خاک, اکسایش گوگرد, کارایی جذب فسفر, قابلیت الکتریکی,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی نقش افزایش حلالیت فسفر در تولید دانه و کارایی مصرف فسفر در سیاهدانه (Nigella sativa L.) در خاک آهکی، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. هفت تیمار کودی (شاهد، ورمی کمپوست، گوگرد، ورمی کمپوست + گوگرد، ورمی کمپوست + باکتری تیوباسیلوس، گوگرد + باکتری تیوباسیلوس و ورمی کمپوست + گوگرد + باکتری تیوباسیلوس) و سه سطح کاربرد فسفر (صفر، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب عامل اول و دوم آزمایش بودند. بر اساس نتایج آزمایش، اکسایش گوگرد ناشی از تیمارهای گوگرد + باکتری تیوباسیلوس و نیز ورمی کمپوست + گوگرد + باکتری تیوباسیلوس نسبت به شاهد نقش موثری در کاهش معنی‌دار pH (به ترتیب تا 85/0 و 80/0 واحد)، افزایش معنی‌دار EC و فسفر قابل جذب خاک (تا بیش از 5/2 برابر) داشت. در شرایط عدم مصرف کود فسفر، کاربرد گوگرد یا گوگرد + باکتری تیوباسیلوس نقش موثری در افزایش فسفر قابل جذب خاک داشت. در تیمار ورمی کمپوست + گوگرد + باکتری تیوباسیلوس نیز بیش‌ترین افزایش وزن خشک بوته و وزن دانه در بوته مشاهده شد. با این وجود، بیشترین کارایی جذب فسفر سیاهدانه (معادل 31/15 درصد) در تیمار شاهد مشاهده شد. به نظر می‌رسد که در خاک‌های آهکی، کاربرد گوگرد به تنهایی و یا همراه با ورمی کمپوست می‌تواند به عنوان راه‌کاری جهت کاهش مشکلات ناشی از کاربرد کودهای شیمیایی فسفره شناخته شود.

چکیده انگلیسی:

In order to investigate the effects of increasing soluble phosphorus on seed production and phosphorus use efficiency of black seed (Nigella sativa L.) in a calcareous soil, a greenhouse experiment with three replications was conducted at Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran, in 2013. A complete randomized design was used based on factorial arrangement. The fertilizer resources (control, vermi compost, sulfur, vermicompost + sulfur, vermicompost + Thiobacilus bacteria, sulfur + Thiobacilus bacteria and vermicompost + sulfur + Thiobacilus bacteria) and three levels of phosphorus (0, 30 and 60 kg.ha-1) were the first and second experimental factors, respectively. Sulfur + Thiobacilus bacteria and vermicompost + sulfur + Thiobacilus bacteria significantly decreased soil pH (by 0.85 and 0.80) and increased EC and available phosphorus of soil (more than 2.5 times), respectively. in condition of no phosphorus application, sulfur or sulfur + Thiobacilus bacteria had significantly effects on increasing the soil available phosphorus. Vermicompost + sulfur + Thiobacilus bacteria had the highest total plant dry weight and seed weight per plant. However, the lowest phosphorus uptake efficiency (15.31%) was observed in control treatment. In a calcareous soil, sulfur application individually or in combination with vermicompost treatment can be suitable approach in decreasing the problems caused by applying of chemical phosphorus fertilizers.