نحوه توارث برخی صفات کمی در نخود از طریق تجزیه میانگین نسلها

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

پرویز قاسمی ¹ , عزت کرمی ² , رضا طالبی ³

1 - دانشجوی دوره دکتری تخصصی ژنتیک و به نژادی گیاهی، دانشکده کشاورزی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
2 - استادیار، دانشکده کشاورزی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
3 - استادیار، دانشکده کشاورزی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

تاریخ دریافت : 1397/09/07 تاریخ پذیرش : 1397/11/25 تاریخ انتشار : 1399/04/01

کلید واژه: نخود, اثر افزایشی, عمل ژن, غالبیت, اپیستازی,

چکیده مقاله :

به‌منظور مطالعه نوع عمل ژن‌ها و نحوه توارث صفات درنخود، تجزیه میانگین نسل‌ها با استفاده از تلاقی شش رقم نخود به نام‌های پیروز ،بیونیچ،Flip51-87c،Iccv2 ، کاکا و آزاد انجام شد. بذرهای والدینی به همراه بذر نسل‌هایF1، F2، BC1 و BC2 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار کشت شد وتعداد هشت صفت شامل ارتفاع بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد غلاف پوک در بوته، تعداد غلاف دودانه‌ای در بوته، وزن صد دانه، روز تا پنجاه درصد گلدهی و عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که میانگین مربعات نسل‌ها برای تمامی صفات معنی‌دار بود، لذا تجزیه میانگین نسل‌ها برای صفات مورد بررسی صورت گرفت. براساس نتایج تجزیه میانگین نسل‌ها، برای تمامی صفات مورد مطالعه غیر از ارتفاع بوته، علاوه بر اثرات افزایشی و غالبیت ، اثرات اپیستازی نیز برازش شد که نشان دهنده پیچیدگی توارث این صفات می باشد. نتایج نشان داد که صفت ارتفاع بوته توسط آثار افزایشی و غالبیت کنترل می‌شود. هم‌چنین، مشخص شد که اثر ژنی غالبیت، بیشترین نقش را در توارث اکثر صفات مورد مطالعه دارد.

چکیده انگلیسی:

In order to study the type of action of genes and inheritance of traits in chickpea, the generation mean analysis was accomplished using the cross of six cultivars of chickpea called Pirouz, Bivanich, Flip51-87c, Iccv2, Kaka, and Azad. Parent seeds along with seeds of F1, F2, BC1, and BC2 were cultivated in a randomized complete block design with three replications, and eight traits including plant height, number of seeds per plant, number of pods per plant, number of hollow pods per plant, number of double-grain pods per plant, 100-seed weight, number of days to 50% flowering, and grain yield were evaluated. The variance analysis results indicated that the mean squares of generations were significant for all the traits, so the generation mean analysis for the studied traits was performed. Based on the results of generation mean analysis for all the studied traits besides the additive and dominant effects, epistatic effects were also fitted which indicates the complexity of the inheritance of these traits. The results also showed that the plant height was controlled by incremental and dominating effects. It was also determined that the dominant genetic effect has the most significant role in the inheritance of most of the studied traits.Key Word: Chickpea, epistasis, Gene action, effects additive, dominance

منابع و مأخذ:

آقائی سربرزه، م.، و ه. کانونی. 1383. نخود. انتشارات طاقبستان.سال چاپ 1384.نوبت چاپ ،اول.تعداد صفحات 148.

چلویی، غ. ر.، ع. ا. محمدی.، م. ر. بی همتا.، ح. ع. رامشینی و گ. نجفیان. 1390. مطالعه نحوه توارث تحمل به خشکی در  گندم نان با استفاده از روش تجزیه میانگین نسل ها. مجله پژوهش های تولید گیاهی. جلد نوزدهم. شماره اول. 44-66.

خاکسار، ن. 1385. تجزیه میانگین نسل‌ها در نخود زراعی( (Cicer arietinum L پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی. دانشگاه رازی.

حیدری رودبالی ، م .  ر،عبدالشاهی . ا، باقی زاده . ، و م .  ق.  قادری .  تجزیه ژنتیکی عملکرد و صفات وابسته به آن در گندم نان  Triticum aestivum L  در شرایط تنش خشکی .پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی/ سال هشتم/ شماره  18تابستان 1395 .

رضوی، س.، ا. زایر زاده.، ن.خفاجی و م. پهلوانی. 1389. بررسی برخی خواص فیزیکی بذر و لپه نخود دسی واریته کاکا. نشریه پژوهش­های حبوبات ایران . جلد 1، شماره 1. صفحه 77-83 .

زنگنه، ا.، ک. ملک زاده شفارودی.، س. شهریاری و ف. ا. نظامی. 1395. ارزیابی عمل ژن­ها و وراثت پذیری برخی از صفات مهم گیاه نخود Cicer aritinum L به روش تجزیه میانگین و واریانس نسل ها.

کانونی، ه. 1395 . برآورد تنوع ژنتیکی، وراثت پذیری و رابطة بین عملکرد دانه و اجزای بسته در ژنوتیپهای نخود پاییزه در شرایط دیم. مجله علوم گیاهان زراعی ایران. دوره 47، شماره1. صفحه 155-163.

کرمی، ع.، س. ح. صباغ پور.، م. ر. نقوی و م. تائب. 1390. تجزیة ژنتیکی زودرسی در نخود (Cicer arietinum L) با استفاده از تجزیة میانگین نسل ها، نشریه پژوهش های حبوبات ایران جلد 2 شماره 2، صفحه 63-68.

Agarwal, B. 2014. Food sovereignty, food security and democratic choice: Critical contradictions, difficult conciliations. Journal of Peasant Studies, 41(6), 1247-1268. 

Akshi, N., K. Cheghamirza., F. Nazarian-Firouzabadi and H. Ahmadi. 2014.Generation mean analisis for Yield common bean.Iranian Journal of Plant Physiology 4(3):1079-1085            

Anonymous, 2009. Annual report on zoonoses in Denmark. National Food Institute, Technical University of Denmark.2008.

Dhaiwal, H.S., and A.S. Gill. 1973. Studies of heterosis, combining ability and inheritance of yield and yield components in a diallel cross of Bengal gram (Cicer arietinum L.). Theor. Appl. Genet. 43:381-386.

Dhanda, S.S., G. S. Sethi. 1998. Inheritance of excised-leaf water loss and relative water content in bread wheat (Triticum aestivum). Euphytica 104:39 - 47.

Ehdaei,B. 1994.Plant Breeding.Basava press.458 p.

Gaur, P. M., A. K. Jukanti and R. K. Varshney. 2012. Impact of genomic technologies on  chickpea breeding strategies. Agronomy 2, 199  -  221.                                                       

Kanouni, H., MR Shahab, M. Imtiaz, and M. Khalili. 2012. Genetic varaition in drought tolerance in chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes. Crop Breeding Journal 2 (2): 133-138.

Mather, K and J.L. Jinks. 1982. Biometrical Genetics. 3rd ed. Chapman and Hall, Landon. 396 pp.

Ojaghi, J., Salayeva, S., and Eshghi, R. 2010. Inheritance pattern of important quantitative traits in bread wheat(Triticum aestivum L.). World Applied Sciences Journal 11 (6): 711-717.

Pouresmaeil, M., R. Khavari-Nejad., J. Mozafari., F. Najafi., F. Moradi and M. Akbari. 2012. Identification of drought tolerance in chickpea (Cicer arietinum L.) landraces. Crop Breeding Journal 2(2): 101-110

Sheikh, S., Singh, I., and Singh, J. 2000. Inheritance of some quantitative traits in bread wheat (Triticum)aestivum L. em. Thell). Annals of Agricultural Research 21 (1): 51-54.

Yadav A. 2016. Genetic regulation of phenotypic plasticity and canalisation in yeast growth. PLoS One 11(9) 2016.                          

Yugander, A., R. M. Sundaram., K. Singh., D. Ladhalakshmi., L. V. S. Rao., M. S. Madhav & G. S. Laha. 2018. Incorporation of the novel bacterial blight resistance gene Xa38 into the genetic background of elite rice variety Improved Samba Mahsuri., 13(5),2018.