مطالعه ارتباط مکانی خصوصیات خاک با عملکرد گندم در شرایط تداخل با علف‌های هرز با استفاده از روش زمین‌آماری

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

عباس نصیری دهسرخی ¹ (گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل)
احمد قنبری ² (گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل)
حسن مکاریان ³ (گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود)
محمد رضا اصغری پور ⁴ (گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل)

تاریخ دریافت : 1402/06/25 تاریخ پذیرش : 1402/07/14 تاریخ انتشار : 1402/10/01

کلید واژه: سلمه‌تره, کریجینگ, توزیع لکه‌ای, دامنه تأثیر,

چکیده مقاله :

هدف از این پژوهش، بررسی ارتباط مکانی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک با عملکرد گندم در شرایط رقابت با علف‌های هرز در شرایط آب و هوایی اصفهان بود. در سال زراعی 99-1398، آزمایش مزرعه‌ای در قالب سیستم شبکه‌ای با فاصله 2 × 2 متر انجام شد. در هر نقطه شبکه، خصوصیات خاک، عملکرد دانه گندم و تراکم علف هرز سلمه‌تره اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد ویژگی‌های خاک، تراکم علف هرز و عملکرد گندم در سطح مزرعه، توزیع یکنواخت یا تصادفی نداشت بلکه دارای پراکنش لکه‌ای یا تجمعی بود. نتایج نشان داد علف هرز سلمه‌تره دارای همبستگی مکانی متوسط با محتوای شن و EC خاک و همبستگی مکانی قوی با پتاسیم خاک بود، درحالی‌که این علف هرز در خاک‌های با مقادیر پایینی از محتوای فسفر، رس، سیلت و pH خاک، تجمع بیشتری داشت. کراس سمی‌واریوگرام برازش داده شده نشان داد عملکرد دانه دارای همبستگی مکانی قوی با صفات فسفر، پتاسیم، pH و رس خاک به ترتیب به میزان 8/85، 0/80، 3/80 و 9/80 درصد در دامنه 9/2، 6/3، 0/4 و 8/2 متر بود. مناطقی که عملکرد گندم در آن‌جا کمتر بود غالباً منطبق بر مناطقی بود که محتوای شن و EC خاک در آن‌جا بیشترین میزان را دارا بودند. در مجموع، نتایج حاکی از آن بود که عملکرد دانه گندم در سطح مزرعه از مکانی به مکان دیگر تغییر می‌نمود یا به عبارتی دارای توزیع لکه‌ای بود که این تغییرات تحت تأثیر خصوصیات خاک و علف هرز قرار می‌گیرد.

چکیده انگلیسی:

The aim of this research was to investigate the relationship between physical and chemical properties of soil and wheat yield in the conditions of competition with weeds in Isfahan weather conditions. In the crop year 2019-2020, a field experiment was conducted in the form of a grid system with a distance of 2 x 2 meters. At each grid point, soil characteristics, wheat grain yield and Chenopodium album density were measured. The results showed that soil characteristics, weed density, and wheat yield at the field were not uniformly or randomly distributed, but had patchy or cumulative distribution. The results showed that Chenopodium album had a moderate spatial correlation with soil sand and EC content and a strong spatial correlation with soil potassium, while this weed was found in soils with low amount of phosphorus, clay, silt and pH. The cross-semi-variogram showed that the grain yield has a strong spatial correlation with phosphorus, potassium, pH, and clay traits at the rates of 85.8, 80.0, 80.3, and 80.9, respectively were in the range of 2.9, 3.6, 4.0 and 2.8 meters. The areas where the wheat yield was lower were often in accordance with the areas where the sand and EC content of the soil were the highest. In total, the results indicated that the grain yield of wheat at the field changed from one place to another, or in other words, it had a patchy distribution that these changes are affected by soil and weed characteristics.