تحلیل نقش سیاست های پولی بانک مرکزی در اقتصاد ملی

محورهای موضوعی : دو فصلنامه علمی - تخصصی اقتصاد توسعه و برنامه ریزی

یداله دادگر ¹ , روح الله نظری ²

1 - استاد، گروه اقتصاد، دانشگاه شهید بهشتی
2 - دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه فردوسی مشهد

تاریخ دریافت : 1395/04/12 تاریخ پذیرش : 1395/04/12 تاریخ انتشار : 1394/07/01

کلید واژه: سیاست پولی, تولید ناخالص داخلی, اقتصاد ملی,

چکیده مقاله :

کشورهای مختلف از دو ابزار سیاست مالی که در اختیار دولت است و سیاست های پولی که در اختیار بانک مرکزی است برای تنظیم اقتصاد و به تعادل رساندن آن استفاده می کنند. طراح سیاست های پولی در هر کشور بانک مرکزی است، البته عملکرد موفق آن مربوط به اجرای هماهنگ با سیاست های مالی دولت است. سیاست های پولی با فرض وجود استقلال کافی بانک مرکزی، در دنیای امروز نقش بسیار مؤثری را در بهبود اقتصاد ملی و در نیل به توسعه اقتصادی بازی می کنند. این می تواند یک دلیل این موضوع باشد که معتقدان به سیاست های پولی (پولیون) جزو مطرح ترین ها در میان علمای اقتصاد به حساب می آیند. سیاست های پولی از سوی دیگر به علت وقفه های درونی کوتاه مدت مورد توجه خاص سیاست گذاران نیز هست. تصویب سیاست های پولی نیاز به بوروکراسی چندانی ندارد و در نتیجه مورد اقبال و نظر سیاست گذاران اقتصادی است، اما در عین تأثیر آن بر متغیرهای اقتصادی گاهی غیرقابل انتظار و ناخواسته است. برای اعمال یک سیاست پولی موفقیت آمیز، لازم است مقامات پولی ارزیابی صحیحی از زمان و میزان تأثیر این سیاست بر متغیرهای اقتصادی داشته باشند. آشفتگی نظام پولی و ارزی در یک دهه گذشته معضل بزرگی برای اقتصاد ایران شده است. نقدینگی بالا و نامتناسب بودن آن با نیازهای تولیدی و پولی کشور و همچنین تغییر ترکیب آن؛ تورم و عدم کنترل بازار ارز موجب کاهش کارایی بانک مرکزی شده است و می طلبد موضوع استقلال بانک مرکزی به شکل جدی مورد توجه قرار گیرد. از این رو در این مقاله، متغیرهای تولیدناخالص داخلی، تورم، نقدینگی، قیمت نفت و مخارج دولت در یک مدل اقتصادی با به کارگیری روش VECM و داده های فصلی برای دوره 1380:1 تا 1390:4 مورد استفاده قرار گرفته است. هدف بررسی فوق اثربخشی سیاست های پولی (با در نظر گرفتن شرایط اقتصاد نفتی) بر تولید ناخالص داخلی ایران و تحلیل سیاست های بانک مرکزی در دهه اخیر بخصوص دوره 1390-1384 می باشد. در این مقاله روند تولید ناخالص داخلی به عنوان نمایانگر اقتصاد ملی در نظر گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که سیاست پولی با وجود ایجاد نوسانات مختلف، در مقایسه با سیاست مالی تأثیر معنی داری بر تولید ملی نداشته است

چکیده انگلیسی:

Different countries apply two means including financial policy that is accessible for government and monetary policies that are at disposal of the Central Bank to regulate the economy and its balance. The Central Bank is designer of the monetary policies in each country; of course, its successful performance is related to the consistent implementation with the financial policies of government. Assuming the existence of enough independence of the Central Bank, the monetary policies play a very impressive role on improving the national economy and achieving the economic development in today's world. This is why adherents of the monetary policies (monetarists) are considered among the most prominent scholars of the economy. On the other hand, monetary policies are under special attention of policy-makers due to short-term internal interruption as well. The approval of monetary policies does not require to a lot bureaucracy and thus is interested and accepted by economic policy-makers, but it is sometimes unexpected and unintended in addition to its impact on economic variables. To apply a successful monetary policy, it is necessary that the monetary authorities properly evaluate the time and the effect of these policies on economic variables. Turbulence of monetary and currency system has become a great problem for Iran’s economy in the past decade. High liquidity and its disproportion to monetary and production needs of the country, as well as its composition changes, inflation, and lack of control over the currency market reduce the efficiency of the Central Bank, and it is necessary that the independence of Central Bank to be seriously considered. Thus in this research, the variables of gross domestic product (GDP), inflation, liquidity, oil prices, and government expenditures have been used within an economic model by using the VECM method and quarterly data for the period from 2000:2 to 2012:1. The aim of this study is to investigate the effectiveness of monetary policies (taking into consideration the conditions of oil economy) on Iran's gross domestic product (GDP) and analyze the Central Bank policies in the last decade particularly period from 2000:2 to 2012:1. In this article, the process of gross domestic product (GDP) has been considered as representative of the national economy. The results show that monetary policy despite the different fluctuations has no a significant effect on national production in comparison to financial policy