مطالعه تاثیر میزان پتانسیل اسمزی محیط بر جوانه زنی برخی ژنوتیپ های زیره سبز

محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی

مهدی کاکایی ¹ (مربی اصلاح نباتات، عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه)
دانیال کهریزی ² (عضو هیأت علمی دانشگاه رازی- گروه پژوهشی بیوتکنولوژی مقاومت به خشکی دانشگاه رازی)
محسن منصوری ³ (دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه)

تاریخ دریافت : 1394/09/07 تاریخ پذیرش : 1394/09/07 تاریخ انتشار : 1390/08/01

کلید واژه: جوانه زنی, زیره سبز, پلی اتیلن گلایکول,

چکیده مقاله :

استرس محیطی خصوصاً استرس خشکی و اسمزی از جمله مهمترین عوامل ایجاد اختلال در مراحل رشد و نمو گیاهان دارویی به ویژه جوانه زنی در مناطق خشک است. درصد زیادی از داروهای مورد استفاده انسان ها منشا گیاهی دارد. با نظر به گسترش اراضی خشک جهت زراعت شناسایی گیاهان دارویی مقاوم به خشکی خصوصاً در مرحله جوانه زنی بعنوان بهترین مرحله رشدی گیاه روشی مطلوب است. به همین منظور جهت مطالعه اثر غلظت های مختلف خشکی حاصل از پلی اتیلن گلایکول بر ژنوتیپ های مختلف زیره سبز ماهان، جوپار و هینک از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار استفاده گردید. تنش اسمزی ایجاد شده شامل سطوح صفر یا شاهد، 5، 10 و 15 % معادل 0، 03/0-، 19/0- و 41/0- مگاپاسکال بود اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین دو عامل آزمایش اثر متقابل معنی دار در سطح احتمال 5% فقط برای صفت سرعت جوانه زنی معنی دار بود. بین سطوح مختلف اسمز برای سایر صفات در سطح 1% تفاوت وجود دارد، با توجه به مقایسات میانگین سطوح اسمز، بیشترین مقدار سرعت جوانه زنی در بین سطوح اسمزی مربوط به تیمار شاهد بود.

چکیده انگلیسی:

To control water potential in seed germination studies osmotic solution of polyethylene glycol (PEG) are commonly used environmental stress, such as drought and (Osmotic) stress can play an important role in disturbing different stage of medical plant growth, development, and especially seed germination in arid and regions high percent of medicines are used for people have plant origin. With attention to the development of drought area and the shortage of agricultural area, it comes in to great importance to make use of drought tolerant plant an experiment was carried out in order to study the effect of different drought (Osmotic) levels on Cuminum Cyminum in germination in a completely randomized design with three replications. Drought (Osmotic) levels applied were zero (Control), 5%, 10% and 15% (0, -0.03, -0.19 and -0.41 Mpa). The purpose of this study was to determine genotype in PEG solution had a detrimental effect on germination percentage and germination rate.

منابع و مأخذ:

1- اکرمیان، م.، حسینی، س. ح.، کازرونی منفرد، ا. و رضوانی مقدم، پ. 1386. اثر آماده سازی اسمزی بذر بر جوانه زنی و رشد گیاهچه گیاه رازیانه (Foeniculum vulgare Mill). مجله پژوهشهای زراعی ایران، جلد 5، شماره 1، صفحات 46-37.

2- حسنی، ع. 1384. اثر تنش آبی ناشی از پلی اتیلن گلایکول بر خحصوصیات جوانه زنی بذر گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.). فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. جلد 21، شماره 4، صفحات 543-535.

3- حسینی، ح. و رضوانی مقدم، پ. 1385. اثر تنش خشکی و شوری بر جوانه زنی اسفرزه (Plantago ovata). مجله پژوهشهای زراعی ایران، جلد 4، شماره 1، صفحات 22-15.

4- خواجه پور، م. ر. 1383. اصول و مبانی زراعت. انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان.

5- صدرآبادی حقیقی، ر. و صانحی میلانی، م. 1388. اثرات اسمزی و خاص یونی بر جوانه زنی اسفرزه و پسیلیوم. مجله پژوهشهای زراعی ایران، جلد 7، شماره1، صفحات 104-97.

6- عندلیبی، ب.، زنگانی، ا. و حق نظری، ع. 1384. بررسی اثرات تنش خشکی بر شاخص های جوانه زنی 6 زقم کلزا. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 36، شماره 2، صفحات463-457.

7- کافی، م.، نظامی، ا.، حسینی، ح. و معصومی، ع. 1384. اثرات فیزیولوژیک تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول بر جوانه زنی پلی اتیلن گلایکول بر جوانه زنی ژنوتیپ های عدس. مجله پژوهشهای زراعی ایران، جلد 3، شماره 1، صفحات 76-69.

8- کاکایی، م. 1387. اثر جیبرلیک اسید و سرما دهی بر جوانه زنی بذر آویشن شیرازی. سمینار کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه.

9- معصومی، ع.، کافی، م. و خزاعی، ح. ر. 1387. اثرات فیزیولوژیک تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول بر جوانه زنی ژنوتیپ های نخود (Cicer arietinum L.). مجله پژوهش های زراعی ایران، جلد 6، شماره 2، صفحات 462-453.

10- معمار، س. و نصیر زاده، ع. ر. 1383. بررسی اثر پتانسیل منفی بر جوانه زنی و برخی صفات گونه هایی از جنس شبدر. فصلنامه پژوهشی ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران. جلد 14، شماره 1، صفحات14-9.

11- هاشمی نیا، س. م.، نصیری محلاتی، م. و کشاورزی، ع. 1388. تعیین آستانه شوری و دمای مناسب و بررسی اثرات توأم آنها بر جوانه زنی زیره سبز (Cuminum cyminum). مجله پژوهشهای زراعی ایران. جلد 7، شماره 1، صفحه 310-303. 

12- کافی، م. 1381. زیره سبز، فناوری تولید و فرآوری. قطب علمی زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد. 195 صفحه.

13- باقری کاظم آباد، ع.، سرمدنیا، غ. و حاج رسولی ها، ش. 1367. بررسی عکس العمل ژنوتیپ های مختلف اسپرس نسبت به تنش های شوری و خشکی در مرحله جوانه زدن. مجله علوم و صنایع کشاورزی. 2 (2):55-41.

14- رجبیان، ط.، صبورا، ع.، حسنی، ب. و فلاح حسینی، ح. 1386. اثر جیبرلیک اسید و سرمادهی بر جوانه زنی بذر آنغوزه. فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. جلد 23، شماره 3، صفحه 404-391.

15- حسینی، ح. و رضوانی مقدم، پ. 1385. اثر تنش خشکی و شوری بر جوانه زنی اسفرزه (Plantago ovatnva). مجله پژوهشهای زراعی ایران، جلد 4، شماره 1. صفحه 22-15.

16- رحیمیان مشهدی، ح. 1370. اثر تاریخ کاشت و رژیم آبیاری بر رشد و عملکرد زیره سبز. سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، مرکز خراسان.

17- سلامی، م. ر.، صفر نژاد، ع. و حمیدی، ح. 1385. اثر تنش شوری بر خصوصیات مورفولوژی زیره سبز و سنبل الطیب. مجله پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی. شماره 72، صفحه 83-77.

18- Dhillon, N. P. S. 1995. Seed priming of male sterile muskmelon (Cucumis melo L. ) for low temperature germination. Seed Science & Technology,23:881-884

19- Mexal, J., Fisher, J. T., Osteryoung, J. and Reid, C. P. P. 1975. Oxygen availability in polyethylene glycol solutions and its implications in plant water relation, Plant Physiology, 55: 914-916.

20- Jajarmi, V. 2009. Effect of Water Stress on Germination Indices in Seven Wheat Cultivar. Word Academy of Science, Engineering and Technology 49: 105-106.

21- Young, J. A., Evans, R. A., Roundy, B. and Cluff, G. 1983. Moisture stress and seed germination. USDA Agricultural Research Service ARM-W-36. Oakland. CA, USA.

22- Cronquist, A. 1981. An integrated system of classification of flowering plants. Columbia University Press. New York.

23- De, M., De, A. K., Mukhopadhyay, R., Banerjee, A. B. and Miro, M. 2003. Antimicrobial activity of Cuminum cyminum L. Ars Pharmaceutica, 44(3): 257-269.

24- Levitte, J. 1980. Responses of plants to environmental stresses. 2nd edition. New York, Academic Press, USA Salisbury.

25- Gupta, V. 2003. Seed germination and dormancy breaking techniques for indigenous medicinal and aromatic plants. Journal of Medicinal and Aromatic Plants Science, 25: 402-407.

 26- Finch-Savage, W. E. and Leubner-Metzger, G. 2006. Seed dormancy and the control of germination.. New Phytologist, 171: 501–523.