بررسی اثر تیمار دمایی بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج ارقام طارم محلی و فجر(Oryza sativa L.)

محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی

پریسا میاررستمی ¹ , الهیار فلاح ² , مرتضی مبلغی ³ , سمانه مشایخی ⁴ , مهر داد حق وردیان ⁵

1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، باشگاه پژوهشگران جوان، چالوس، ایران
2 - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات برنج کشور (مازندران)
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، گروه زراعت و اصلاح نباتات، چالوس، ایران
4 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، باشگاه پژوهشگران جوان، چالوس، ایران
5 - کارشناس ارشد زراعت

تاریخ دریافت : 1394/09/11 تاریخ پذیرش : 1394/09/11 تاریخ انتشار : 1389/08/01

کلید واژه: برنج, عملکرد و اجزای عملکرد, مراحل رشدی,

چکیده مقاله :

به منظوربررسی اثرات تیمار دمایی بر عملکرد و اجزای عملکرد برنجبر ارقام طارم محلی و فجر،آزمایشی در گلخانه معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور (آمل) در سال زراعی 1388 اجرا گردید.آزمایشبه صورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار اجرا شد، به طوری سطوحارقام (طارم محلی و فجر) به عنوان فاکتور اصلی و سطوح دما (16 و 32 درجه سانتی گراد) و 4 مرحله رشدی (پنجه زنی، ساقه دهی، خوشه دهیو پرشدن دانه به عنوان فاکتور فرعی مورد آزمون بودند. نتایج نشان دادرقمفجر به دلیلبالاتربودن تعداد پنجه، تعداد خوشه در کپه، طول خوشه، تعداد خوشه چه کل درخوشه و تعداد خوشه چهپر در خوشه بیشترین عملکرد دانه (37/23 گرم در کپه) نسبت به رقم طارم محلی(72/19 گرم در کپه)داشت. عملکرد دانه در دمای32سانتی گراد به علت بالاتر بودن کلیه صفات مورد آزمون از عملکرد بالاتری (6/23گرم در کپه) نسبت به دمای16 سانتیگراد(5/19 گرم در کپه) به دست آمدو با کاهش دما از32 درجه به16 درجه سانتیگراد باعث کاهش21 درصدی عملکرد دانه گردید. مرحله پر شدن دانه به دلیل بالاتر بودن تعداد خوشه در کپه، طول خوشه، تعداد خوشه چه کل در خوشه و تعداد خوشه چه پر درخوشه بیشترین عملکرد دانه (28/24 گرم در کپه)و مرحله رشدی پنجهزنی بهعلت کمتر بودن در تعداد خوشه در کپه و وزن هزار دانه، کمترین میزان عملکرد(01/19گرم در کپه) داشت.

چکیده انگلیسی:

     In order to study of temperature treatment on yield and yield component of rice (Tarom mahale and Fajr varieties) a green house experiment was carried out in deputy of rice research institute of Iran (Amol)in2009.The experiment performed in the form of factorial split plot based on CRD with three replications.The stages of the varieties( Tarom mahale and Fajr) were selected as main factors and the stages of temperature (16 and 32C°)as well as four growth stages(theaverageof grassing till the appearance of green cluster, stalking,pregnancy,bloomingandgrainbecomingfull)wereconsideredassub-factors. Resultsshowed that thevarityof Fajr,becauseof having more numbers of effective tiller, the number of spike in hill, the length of spike,the numberof whole grain head in cluster and the numberoffull grain head in cluster, had the mostof grain yield (23.37g/hill),incomparisonwith thevarietyofTarom mahle(19.72 g/hill).Grainyield intemperatureof 32C°,becauseof having the higher (23.6 gm/hill), incomparison the temperature of 16 C°(19.5gm/hill)andwhendecreasing temperature from32C°to16 C°a decrease of 21% for grain yield obtioned.The stage of grain becoming full,because of having more number of spike in hill, the length of spike, the number of wholegrain head in clusterand the numberof full-grain head incluster had the most ofgrain yield (24.58 g/hill)and fromgrowth level of grassing till the appearance of green cluster because of having less number of cluster in hill and 1000 grain weight had the least amount of yield (19.01 g/hill).   

منابع و مأخذ:

1- اشراقی، ا. 1376. اثر سرما در رشد و نمو گیاه برنج. نشریه طرح جامع توسعه کشاورزی، انتشارات معاونت موسسه تحقیقات برنج مازندران. گزارش پژوهشی شماره 42.

2- اشراقی، ا 1366. اثر سرما در رشد و نمو گیاه برنج. نشریه شماره 16طرح جامع توسعه کشاورزی منطقه ساحلی بحرخزر. انتشارات موسسه تحقیقات برنج مازندران. ص: 22.

3- کافی، م. 1379. مکانیزم های مقاومت گیاهان به تنش های محیطی در گیاهان. ترجمه . دانشگاه فردوسی مشهد. ص: 245.

4- تزار، م.ب.1367. مبانی فیزیولوژیکی رشد و نموگیاهانزراعی.ترجمه کوچکی،راشدو همکاران. انتشارات آستان قدس رضوی.ص :289.

5- جلالی، ج. 1386. بررسیتاریخ کاشت برویژگی هایزراعی وشاخص های فیزیولوژی ارقام مختلف برنج در سیستم کشت مستقیم(روش بستر مرطوب). پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشگاه آزاد اسلامیواحد علوم و تحقیقات. 111 صفحه.

6- حسینی، خ. و همکاران. 1388. بررسی تنش سرما در مراحل مختلفرشد و نمو در برنج هیبرید ، قائم. چکیده مقالات همایش علوم زراعی قائمشهر، 28 و 29 بهمن. ص: 87.

7- حقوردیان، م. 1389. بررسی تاثیر تاریخ کاشت بر صفات زراعی ارقام مختلف برنج در کشت مستقیم. پایان نامه کارشناسی ارشددانشگاه آزاد اسلامی چالوس. 101 صفحه. 

8- خدا بنده، ن. 1371. غلات. انتشارات دانشگاه تهران. ص: 506.

9- رادفر،ح .1383. ارزیابی تنش سرما روی مرحله جوانه زنی و گیاهچه ای برنج تحت شرایط کنترل شده در منطقه مازندران.  پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد ورامین.182.

10-کاظمیتبار. 1379. بررسی ژنتیک مقاومت و یا سازگاری به تنش سرما در گیاه برنج . مقالات کلیدی ششمین کنگره علوم زراعت اصلاح نباتات ایران. دانشگاه مازندران. ص: 257.

11- کوچکی، ع.، سلطانی، ا. و عزیزی، م. 1376. اکوفیزیولوژی گیاهی. انتشارات جهاد دانشگاهیمشهد.   (ترجمه). 271 صفحه.

12- محتشمی،ر. 1384. بررسی اثر متقابل ژنوتیب * محیط و سازگاری ارقام برنج متحملبه سرما در یاسوج. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد.

13- نورمحمدی، ق.، سیادت، ع.و کاشانی، ع 1376. زراعت (غلات) جلد اول، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز. ص: 291-241.

13-Bedi, S. and Basra, A. S. 1993. Chilling  injury in  germinating  seeds. Basic  mechanisms  and  agricultural  implications. Seed Science  Research. 3,219-229.

14-Bienvennid, O. 1993. Rice in human food and nutrition. ON. 26-35. Pp.

15-Bingham,  J. 1969. The physiological derterminations of grain yield Agric. Prog.44:30-   42.

16-Kiyosawa, S. and Aimi, R. 1959. The influence of temperature shadding on the devlopment of rice panicle. Proc Sci japan. 17-421.

17-Lee, T. M., Lur, S. H. and Chu, C. 1997. Role of  absesic acid in chilling tolerance of   rice seedling plant Sci. 126(1):1-10.

18-Murata, Y. 1975. On the influence of solar radiation and ai temperature upon the local difference in the productivity of paddy rice in japan.Proc. Crop Sci Soc. Japan. 33:59-63

19-Nagai, T. and Matsushita, E. 1993. Physio-ecological characteristics in roots of rice plant

grown under different soil temperature condition. Proc Sciences, Japan. 31: 385-388.

20-Oka, H. 1984. Pylogenetic differntiation of the cultivhed rice plant. V. Variation of minimum germination temperature and temperature constant amoung rice varieties.Jap. Breed.. 4:140-144.

21-Saha, A. R., sarkar, K. and Yamagishi, Y. 1998. Effect of time of nitrogen application on spikelete differention and degeneration of rice bot bull Acad sin 39: 119-123.

22-Vergara, B. S. and Visperas, R. M. 1971. Errect of temperature on the physiology    and morphology of the rice plant. IRRI, Los Ban 6.

23-Wu, G., Wilson, L. T. and McClung, A. M. 1998. Contribution of rice tillers to dry matter accumulation and yield. Agron J. 90(3):317-323.