تاثیر تاریخ کاشت بر روند تجمع مواد فتوسنتزی در دانه ارقام مختلف برنج درکشت مستقیم

محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی

مصطفی بشرخواه ¹ , سید علیرضا ولد آبادی ² , جهانفر دانشیان ³ , عبدالرحمن عرفانی ⁴

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهر قدس، گروه زراعت و اصلاح نباتات، شهر قدس، ایران
3 - دانشیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج
4 - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

تاریخ دریافت : 1394/09/10 تاریخ پذیرش : 1394/09/10 تاریخ انتشار : 1389/12/01

کلید واژه: عملکرد, تاریخ کاشت, برنج, کشت مستقیم,

چکیده مقاله :

به منظور ارزیابی اثر تاریخ کاشت بر فنولوژی و نمو خوشه ارقام برنج در کشت مستقیم، آزمابشی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 1386 در رشت به مرحله اجرا در آمد. تاریخ کاشت در چهار سطح شامل کشت در تاریخ های دهم، بیستم، سی اردیبهشت ماه و و نهم خرداد ماه و سه رقم برنج هاشمی، طارم محلی و الپاسو در نظر گرفته شدند. نتایج بدست آمده نشان داد تاریخ کاشت اثر معنی داری بر صفات، روز تا 50 % خوشه دهی، طول دوره پر شدن دانه، وزن خوشه و وزن خشک کل، عملکرد دانه و تلاش بازآوری گیاه داشت. تاریخ کاشت بیستم اردیبهشت با 17/25 روز دارای بالاترین طول دوره پر شدن دانه و بیشترین عملکرد دانه (5029 کیلوگرم در هکتار) بود. رقم طارم با 88/25 روز بیشترین طول دوره پر شدن دانه و با 4440 کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر صفات روز تا 50 % خوشه دهی، وزن خوشه، وزن خشک کل گیاه و تلاش باز آوری معنی دار بود. رقم الپاسو در تاریخ کاشت دهم اردیبهشت ماه بالاترین روز تا 50 % خوشه دهی (101 روز)، در تاریخ کاشت بیستم اردیبهشت بالاترین وزن خوشه (680 گرم در متر مربع ) و بالاترین وزن خشک کل گیاه (1140 گرم در متر مربع) را و در تاریخ کاشت نهم خرداد ماه بالاترین میزان تلاش بازآوری (63/0 %) را به خود اختصاص داد. رقم طارم در تاریخ کاشت بیستم اردیبهشت با 50/27 روز بالاترین طول دوره پر شدن دانه را به خود اختصاص داد. رقم الپاسو، بالاترین تخصیص و انتقال مواد فتوسنتزی را به خود اختصاص داد، چون با 57/0 % از بالاترین تلاش بازآوری برخوردار بود.

چکیده انگلیسی:

In order to evaluate of sowing date on phonology and panicle development of rice cultivars in direct seeding condition. Four seeding date as 30th of April and  10 , 20 , 30th of May  and three cultivars as Hashemi, Tarom and Elpaso were arranged in a split plot design as based on RCBD in 2007 with four replications. The results indicated that seeding date had significant effect on traits of productivity effort, days to panicle emergence, days to 50% panicle initiation, grain filling period, panicle weight and total plant dry weight.  The second sowing date with a 25.17 had the highest grain filling duration and had the highest operation in the amount of 5029 Kg/ha. All traits had affected by cultivar treatment. Tarom cultivar had the most seed filling duration (25.88 days) and highest yield in the amount of 4444 Kg/ha. Cultivars and planting date interaction was significant in days to ear emergence, days to 50% panicle initiation, panicle weight, total plant dry weight and productivity effort. Elpaso cv had the highest days to panicle emergence (93.75 days), days to 50% panicle initiation (101 days) in the first planting date. It produced the highest panicle weight (681 g.m-2) and total dry matter (1139 g.m-2) in the second planting date and it was superior in productivity effort (0.63) than others. Tarom cv had the highest grain filling duration (27.50 days). Elpaso cv had the highest assimilate partitioning, because it had the highest productivity effort and grain filling rate. Because the sowing dates was considered based on temperature and time of harvest, the best sowing date, the second sowing date and best cultivar, cultivar  Elpaso suggested. Because it have allocated the highest yield.

منابع و مأخذ:

1- اخگری، ح.1383. برنج ( زراعت، بازروئی، تغذیه ). انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی رشت.481 صفحه.

2- سیادت، س. ع.، فتحی، ق.، صادق زاده حمایتی، س.  و بیرانوند، م. 1383. بررسی تاثیر تاریخ کاشت روی عملکرد و اجزای عملکرد شلتوک سه رقم برنج . مجله علوم کشاورزی ایران . جلد 35 . شماره 1 .صفحات 234-227..

3- دانشیان ، ج. 1384. تعیین بهترین آرایش کاشت هیبرید آذرگل آفتابگردان در کشت دوم. گزارش نهایی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر. بخش تحقیقات دانه های روغنی.

4- عرفانی، ر. و نصیری، م.1385.  بررسی تاثیر تاریخ کاشت بر ویژگی های زراعی و عملکرد ارقام برنج در کشت مستقیم. گزارش نهایی موسسه تحقیقات برنج کشور .13 صفحه.

5- Cho , D. S., S. K. Jong ,Y.K. Park, and S.Y.Son.1988. Studieson the duration and rate of grain filling in rice .Korean Journal of Crop Science.33,1:5-11.

6- Dawe, D., 2005. Increasing water productivity in rice-based systems in Asia

past trends, current problems, and future prospects. Plant Prod Sci. 8:221–230.

7- Dingkuhn, M ., H.F. Schnier, S.K. Ddatta, E. Wijangkco, and K. Dorffling. 2007. developmental changes in canopy gas exchange in relation to growth in transplanted and direct seeded flooded rice. Australian Journal, 17(2):119-134.

8- Hayashi, S., A. Kamoshita, J.Yamgishi, A.Kotchasatit, and B.Jongdee.2007.Genotypic differences in grain yield of transplanted and direct seeded rainfed lowland rice in northern Thailand . Field Crops Research.102:9-21.

9- Kato, T. 1999. Genetic and environmental variations and associations of the characters related to the grain filling process in rice cultivars. Plant Production Science:2,1:32-36

10-Khakwani, A., Zubair, M., Mansoor, M., Navved, K., Hussain, I., Wahab, A., Ilyas, M. and Ahmad, I. 2006. Agronomic and morphological parameters of rice crop as affected by date of transplanting. Agronomy . J.5(2): 248-250.

11- Marambe, B .,and L. Amarasinghe .2001.Seedling growth and control of propanil-resistant barnyardgrass in lowland direct-seeded rice fields of Sri Lanka. International Rice Research Institute Notes.22.461-467.

12- Norman, R.J., N.A. Slaton, K.A.K. Moldenhauer, and D.L. Boothe. 2001. Influence of seeding date on the degree-day 50 thermal-heat unit accumulations and grain yields of new rice cultivars. University of Arkansas Agricultural Experiment Station Research Series 468:250-256.

13- Sirakumar , S.S., R. Manian ., and K. Kathirvel . 2003. An improved direct rice seeder. International Rice Research Institute Notes.vol 28.2:53-54.

24- Slaton, N. A., S. D. Linscombe, R. J. Norman, and E. E. Gbur.2003. Seeding date effect on rice grain yields in arkansas and louisiana. Agron. J. 95:218–223 .

15- Tuong, T. P., B. A. M. Bouman., M. Mortimer. 2005. More rice, less water integrated approaches for increasing water productivity in irrigated rice based systems in Asia. Plant Prod  Sci. 8: 231–241.

Scientific, Oxford, pp. 250-285.