مطالعه برخی صفات مورفولوژیک در ژنوتیپ‌های مختلف گندم نان بهاره تحت شرایط آب و هوایی پارس آباد مغان

محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی

سعید بارانی ¹ (کارشناس ارشد علوم و تکنولوژی بذر، دانشگاه محقق اردبیلی)
مجید شکرپور ² (گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، پردیس دانشگاه تهران)

تاریخ دریافت : 1394/08/20 تاریخ پذیرش : 1394/08/20 تاریخ انتشار : 1393/02/01

کلید واژه: تجزیه علیت, عملکرد دانه, صفات مورفولوژیک, گندم نان, تجزیه به عامل‌ها,

چکیده مقاله :

این آزمایش در سال زراعی 1389در مزرعه تحقیقاتی آموزشکده کشاورزی پارس آباد مغان با 29 ژنوتیپ گندم بهاره مشتمل بر 27 رقم و 2 لاین در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین ژنوتیپ ها از نظر همه صفات زراعی مورد مطالعه، تفاوت معنی داری در سطح احتمال 1% وجود داشت. رقم شیرودی از نظر عملکرد دانه (5370 کیلوگرم در هکتار)، وزن هزار دانه (4/37گرم) و تعداد دانه در سنبله (3/47) دارای بیشترین میانگین نسبت به سایر ارقام بود. از نظر عملکرد بیولوژیک(15060کیلوگرم درهکتار) و تعداد سنبله (8/635 در مترمربع) رقم اکبری بیشترین میانگین را داشت. عملکرد بیولوژیک، طول سنبله و تعداد دانه در سنبله همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه نشان داد. همچنین، رابطه مثبت و معنی داری بین عملکرد بیولوژیک با ارتفاع بوته، طول سنبله و تعداد دانه در سنبله ملاحظه شد. به دلیل رابطه معکوس بین اجزای عملکرد، همبستگی منفی و معنی داری بین تعداد سنبله (مترمربع) با تعداد دانه در سنبله وجود داشت. با انجام تجزیه علیت مشخص شد که صفت عملکرد بیولوژیک بیشترین اثر مستقیم مثبت ( 65/0r=) بر عملکرد دانه داشت. در تجزیه به مولفه های اصلی، 4 مولفه اول، 81% از کل واریانس متغییرها را توجیه کردند. عملکرد بیولوژیک، طول سنبله و تعداد سنبله مهم ترین نقش را در تبیین مولفه اول داشتند. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای، 29 ژنوتیپ ارزیابی شده را در 4 گروه متفاوت قرار داد. ارقام شیرودی، نیک نژاد و البرز از نظر عملکرد دانه و برخی صفات مورد مطالعه نسبت به سایر ارقام دارای میانگین بالاتری بودند به عنوان ارقام برتر معرفی شدند.

چکیده انگلیسی:

               In order to study of some agronomic and morphological attributes affecting grain yield in  spring bread wheat genotypes and also ,to identify and introduce superior cultivars, an experiment was conducted in 2010 at the farm of Moghan Agricultural Faculty, univ. of Mohaghegh Ardabili Plant material included 27 wheat cultivars and 2 lines were planted in a Randomized Complete Block Design with three replications. The analysis of variance showed that among genotypes for all traits studied had significant difference in level %1 probability. Shiroudi cultivar the average grain yield(5370kg/ha), 1000grain weigth(37/4gr) and number of grains per spike(47/3) was higher than other cultivars. Akbari cultivar of biological yield and number of spike (m2), had the highest average. Biologic yield, spike length (cm) and number of grain per spike showed a significant positive correlation with grain yield. Biological yield had a significant positive correlation with plant height (cm), spike length (cm) and number of grain per spike. Because of the inverse relationship between yield components, number of spike (m2) showed a significant negative correlation with number of grains per spike. Path Coefficients Analysis showed biologic yield have the most direct effect (r=0.65) on grain yield. the principle component analysis, the first four component justified, %81 of the total variation. Biologic yield, spike length (cm) and number of spike(m2), have important role in explanation the first component. The results of cluster analysis were grouped 29 genotypes into 4 clusteres. The Shiroudi, Nick-Nejad and Alborz cultivars of grain yield and some traits studied  than  other cultivars, had higher average and the top varieties were introduced.

منابع و مأخذ:

1-Abd Mishani, S. and Jafari Shabestari, A. 1376. Evaluation of wheat cultivars for resistance to dry. Iranian J. of  Agric. Sci.   Vol. 19, pp:37-44.

2-Allan, R. E. 1983. Harvest indeces of backcross derived wheat lines Differing in culm height. Crop Sic. 23: 1029-1032.

3-Ashraf, M., Ghafoor, A., Khan, N. A.  and Yonsaf, M. 2002. Path coefficient inwheat under rain  fed conditions. Pakistan J.  Agric. Res. 17:1-6.

4-Bahatt, G. M. 1973. Significance of path coefficient Analysis in determining the nature of  character associtian. Euphytica 22, pp: 33 – 43.

5-Bakhshandeh, A., Fard, S. and Naderi, A. 1382. Evaluation of grain and grain yield componentes and some agronomic traits of spring wheat  genotypes under limited irrigation condition in Ahwaz. Iranian J. of Pajouhesh and Sazandegi. No:61, pp:57-65.

6-Basafa, M. and Taherian, M. 1385. Study of genetic variation in alfalfa ecotypes(Medicago sativa) from cold region of Iran, using morphological traits. Iranian, J. of Agro. Sci. Vol:8, No:2. pp: 121-138.

7-Boukerrou, L. and Rasmusson, D. C. 1990. Breeding for high biomass yield in spring barley. Crop  Sci. 20: 31-35.

8-Dawari, N. H. and Luthara, O. P. 1991. Character association studies under high and low environment in wheat( Triticum aestivum L.).  Indian. J. of Agric. Res. 25: 68-72.

9-Efyoni, D. and Mahloji, M. 2005. Correlation analysis of some agronomic traits in wheat (Triticum aestivum L.) genotypes under salinity stress. Iranian J. of  Seedling and Seed. 22: 186-199. (In Persian with English abstract).

10-Ekmen. R. 1981. Biomass component studies in barley, their correlation to some yield characters and estimation of durable effect from 50 years of barley breeding. In M.J.C. Ashr (Ed) proc. 4th - Inc. Barley Genetics symps. Edinburgh, Scotland. Edinburgh press, pp: 104-11.

11-Elings,  A. 1991. Durum wheat Iandraces from Syria. II. Pattern of variation. Euphytica 54:231-2430.

12-Farahani, A. and arzani, A. 1385. Study on genetic diversity of cultivars and Hybrids of Durum wheat F₁ by from agronomic and morphologic traits. Iranian J. of Agricultural science and technology and natural source. No;4, pp;341-354.

13-Farshadfar, E. 2004. Multivariate principles and procedures of statistics. Taghbostan publication. (In Persian).

14-Gol-Abadi, M., Arzani, A. and Mirmohamaddi Meibodi, A. M. 1387. Evaluation of influence of late-season moisture stress on yield and morpho-physiological characteristics of F3 families of durum wheat. Iranian J. of  Agro. Reser., Vol 6, 2: 405-418.

15-Hailu, F., Merker, A., Singeh, H., Belay, G. and Johansson, E. 2006. Multivariate analysis of diversity of tetrapoid Wheat germplasm Form  Ethiopia. Genet Resiur : Crop Evol.53: 1089-1098.

16-Jafari, A. 1383. Investigation of variation and determination of genetic distance among 20 genotypes of annual ryegrass (Lolium multiflorum) using multivariate statistical methods. Iranian J. of  Pajouhesh and Sazandegi, No:64 pp: 78-83.

17-Jallal Kamali, M. R., Sharifi, H. R., Khodarahmi, M., Jokhar, R., Torkhaman, H.  and Ghavidel, N. 1386. Variation in Developmental Stages and its relationship with yield and yield  components of bread wheat cultivars under field conditions: I. Phenology. Iranian J. of Seedling & Seed, 23:P472-445.

18-Moghaddam, M., Ehdaie, B. and Waines, J. G. 1997. Genetic variation and interrelationship of agronomic characters in landraces of bread wheat    from South Western of Iran. Euphytica  95:361-369.

19-Mohammadi, S. A. and Prasanna, B. M. 2003. Analysis of genetic diversity in crop plants salient statistical tools considerations. Crop Sci. 43: 1235-   1248.

20-Nabovati, S., Aghayi-Sarbarzeh, M., Choghan, R., Ghanavati, F. and Najafian, G. 1389. Genetic Variation in Agronomic Characteristics and Grain Quality Traits of Durum Wheat Genotypes. Iranian  J. of Breeding of Seedling & Seed. Vol 1, 26: 331-350.

21-Pecetti, L. and  Annicchiarico, P. 1998. Agronomic value and Plant type of Italian durum wheat cultivars from different aveas of breeding. Euphytica. 99:9-15.

22-Shanahan, J. F., J.Donnelly, K., Smith, D. H. and Smika, D.  E. 1985. Shoot developmental properties associated with grain yield in Winter wheat. Crop. Sci. 25 :770-775.

23-Slafer, G. A. and  Andrade, F. H. 1993. Physiological attributes related to the genetic of grain yield in bread wheat cultivars released at different eras.  Field Crop. Res. 31: 351-367.

24-Slafer, G. A. 1994. Genetic Improvement of Field Crops (Ed.), Marcel Dekker, Inc., New York.

25-Taleei, A. R. and Bahram-Nezhad, B. 2003. The study on the relationship of yield and yield components in      southern Iranina local wheats. Agric. Sci. Iran. 34: 949-959.

26-Van Beuningen, L. T. and  Busch. R. H. 1997. Genetic diversity among North American spring wheat cultivars: I. Analysis of the coefficient of  parentage matrix. Crop Sci. 37: 570- 579.

27-Yildrim, M., Budak, N. and Arshas, Y. 1993. Factor analysis of yield and related traits in bread  wheat. Turkish J. Field Crops 1:11-15.