بررسی اثر تراکم بوته و رژیم های مختلف رطوبتی بر صفات کمی و کیفی آفتابگردان در منطقه سیستان

محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی

رضا برادران ¹ (استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بیرجند، بیرجند، ایران)
حمیدرضا فنایی ² (استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان)
مرتضی سرگزی ³ (دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند)

تاریخ دریافت : 1394/09/05 تاریخ پذیرش : 1394/09/05 تاریخ انتشار : 1392/03/01

کلید واژه: تنش خشکی, عملکرد دانه, آفتابگردان, اجزای عملکرد, تراکم بوته,

چکیده مقاله :

این آزمایش در سال زراعی 89-1388 به صورت کرت های یک بار خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان انجام شد. عامل اصلی تنش خشکی در چهار سطح شامل شاهد(آبیاری در 7-5 برگی، ستاره ای شدن، ظهور طبق کامل ،50% گلدهی و پر شدن دانه) قطع آبیاری در مرحله7-5 برگی، قطع آبیاری در مراحل 7-5 برگی، ستاره ای شدن و ظهور طبق کامل و قطع آبیاری در مراحل 7-5 برگی،50 % گلدهی و پر شدن دانه بود. عامل فرعی تراکم بوته درسه سطح 8،10 و12 بوته در متر مربع بود. نتایج نشان داد اثر تنش خشکی در مراحل رشدی گیاه بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه و عملکرد روغن در سطح احتمال 1% اختلاف معنی داری داشت. تاثیر تراکم بوته به جز بر ارتفاع بوته، بر سایر صفات اندازه گیری شده تفاوت معنی داری از لحاظ آماری نشان داد. اثرات متقابل تنش خشکی و تراکم بوته به جز بر ارتفاع بوته و درصد روغن بر سایر صفات اندازه گیری شده تفاوت معنی داری از لحاظ آماری نشان نداد. بیشترین عملکرد دانه در تیمار شاهد با میانگین 2314 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد دانه با میانگین 810 کیلوگرم در هکتار در تیمار S3 به دست آمد. با افزایش تراکم بوته عملکرد دانه با وجود کاهش در اجزاء عملکرد افزایش معنی داری نسبت به تراکم کم بوته نشان داد بطوری که بالاترین مقدار در تراکم 12 بوته در متر مربع با میانگین 2141 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. نتایج همبستگی ساده صفات نشان داد عملکرد دانه با تعداد دانه در طبق بالاترین ضریب همبستگی را داشت. از نتایج به دست آمده می توان نتیجه گیری کرد که آبیاری در مراحل قبل و بعد از گلدهی به همراه تراکم 12 بوته در متر مربع برای شرایط منطقه سیستان قابل توصیه می باشد.

چکیده انگلیسی:

In order to investigate the effect of aridity tension ,an experiment was conducted under the Sistan circumstances in the form of once _shatterd acacia based on whole random blocks ,with four replications in the agricultural and natural resources research station of sistan in the crop year 88-89.the main cause  of aridity  tension included 4 levels:S1-irrigation in5-7 leaves ,asterring ,emergence of full head,50% flowering and seed filling ,S2-  irrigation cut in 5-7 leaves  ,S3-irrigation cut in5-7 leaves ,asterring ,emergence of full head, ,S4-irrigation cut in 5-7 leaves , irrigation cut in 50% flowering and seed filling.The peripheral factor was in 3 levels(8,10,12 bushes per square meter). The results of characters variance analysis showed that the effect of ariadity tension in developmental stages of the plant on  morphological characters such as :height of stem, diameter of stem diameter of the head , :the number of seeds in the head, seed yield and oil yield, was one percent different in terms of statistical significance. The effect of loush  condensation on other measured characters except for the bush height showed a  statistically significant difference .the interactive  effects of  aridity tension and bush condensation  on other measured characters  except for the bush height and the oil percentage  did not show any statistically significant  difference .The highest  seed yield in this experience  was gaincd in treatment S1 with the average of 2314 kilograms a hectare and the lowest seed yield  was gained in treatment S3whih the average of 810 kilograms a hectare .With the increase in bush condensation ,the seed yield  showed a significant  in crease in proportion  to low bush condensation, despite the decrease in yield components .that was in a way which the highest value was gained in 12-bush condensation per a square meter with the average of2141 kilograms a hectare .The simple correlation results showed that the seed yield with the number of seeds in the head ,had the highest correlation coefficient .from all these results  it could be concluded  that irrigation before and after flowering with 12-bush condensation  per a square meter, in recommended for Sistan circumstances.

منابع و مأخذ:

-آلیاری، ه و ف .شکاری. 1383.دانه های روغنی ، زراعت و فیزیولوژی . انتشارات عمیدی تبریز . 182 صفحه .

2- آئین ، ا . س . ، ا . هاشمی دزفولی و م . ر . احمدی . 1384. بررسی اثر تراکم و الگوهای مختلف کاشت بر روند رشد و عملکرد ارقام آفتابگردان در منطقه جیرفت . چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران ، دانشکده علوم کشاورزی کرج ، ص . 406 – 405 .

3- اردکانی ، م . ر . ، ع . رحمتی ، م . یارنیا . ج . دانشیان و م . ولی زاده . 1385. بررسی تاثیر تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان . چکیده مقالات نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران ، دانشگاه تهران ، پردیس ابوریحان ، ص .9 .

4- جعفرزادهکنارسری،م و ک .  پوستینی. 1382.  بررسی اثر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد بر برخی ویژگی های مرفولوژیکی و اجزاء عملکرد آفتابگردان، مجله علوم کشاورزی ایران، جلد : 29 .شماره (2).صفحات 353– 361

5- خواجه پور ، م . ر .1385. گیاهان صنعتی . انتشارات جهاد دانشگاهی اصفهان ،ص. 564 .

6– شاهرودی ،م .، ا.  حجازیوح.  رحیمیانمشهدی. 1384. تعیین دوره بحرانی کنترل علف های هرز در آفتابگردان . مجله علوم زراعی ایران، جلد چهارم، شماره سوم .

7- فرجی ، الف . 1385. مطالعه عملکرد ، خصوصیات زراعی و همبستگی صفات آفتابگردان در منطقه گنبد . مجله نهال و بذر . جلد 21 ، شماره 3 ، 396 – 385 .

8 – کوچکی ، ع . 1384. زراعت در مناطق خشک . انتشارات جهاد دانشگاهی فردوسی مشهد .202 صفحه .

9- کافی ،م. وع. مهدویدامغانی. 1384. مکانیسم های مقاومت گیاهان به تنش های محیطی (ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد 467 صفحه .

10- کوچکی ، ع . م ، ح  ، راشد محصل  . م ، نصیری محلاتی .، و ر . صدر آبادی . 1382 . مبانی فیزیولوژیکی رشد و نمو گیاهان زراعی . انتشارات آستان قدس رضوی . 404 صفحه.

11 – کلهری ، ج . د ، مظاهری .، و ع . حسین زاده . 1382. بررسی قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه ارقام آفتابگردان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران .118 صفحه .

12- کشیری ، م . ن . لطیفی . و م ، قاسمی . 1383. تجزیه و تحلیل رشد ارقام آفتابگردان با آرایش های مختلف کاشت در شرایط دیم . مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ، سال دهم ، شماره 4 .

13 -مظاهریلقب، ح  .ف ، نوری . ح ، زارعابیانهوم  . ح .وفایی. 1384. اثر آبیاری تکمیلی بر صفات مهم زراعی سه رقم آفتابگردان در زراعت دیم ، مجله پژوهش کشاورزی ، سال سوم ، جلد سوم ، شماره) 1 (، صفحات  33-41 .

14- مظفری ، ک . ی ، عرشی . و ح ، زینالی خانقاه . 1384. بررسی اثر خشکی در برخی از صفات مرفوفیزیولوژیکی و اجزاء عملکرد دانه آفتابگردان ، مجله نهال و بذر، جلد 12، شماره (3) ، صفحات 24-33 .

15- مطلبی پور ، ش ، م ، ر، احمدی دل . جوکار . 1386. بررسی سازگاری و مقایسه عملکرد ارقام و لاین های آفتابگردان در زرقان (فارس) . مجله علوم زراعی ایران . جلد دوم شماره 3 : ص . 50-39 .

16- هاشمی دزفولی . الف .، کوچکی ، ع . ، و م . بنایان اول . 1383. با افزایش عملکرد گیاهان زراعی . انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد . 287 صفحه .

17 –Abraham , N. A. 2003. Determinants of sunflower seed quality for processing (Growth and development of the seed, Chapter 1). University of Pretoria.Pp.22.

18- Alvarez, D.P. Luduena, and Y. E.Fratos. 2003. Corrolation and causation among sunflower traits. Proc.13^{th .}   Int. Sunf . Conf . Pisa . Italy. 182-204.

19- Able , G . H . and m . f . driscoll . 2003. sequential trail development and breeding for high yield in sunflower . crop sci . 16 ; 213-216 .

20- Bamgboye, A. and Adejumo, A., 2007. Development of a Sunflower Oil Expeller. Agricultural

Engineering International: the CIGR Ejournal. Manuscript EE 06 015. Vol IX.

21- D^,Andria , R., A. Chiarnada, V. Magliulo., and M. Mori. 2005. Yield and soil water uptake of sunflower sown in spring and summer. Agro. J. 87: 1122-1128.

22-Goksoy, A. T., A. O. Demir, Z. M. Turan and N. Dagustu.2004. Responses of sunflower to full and Limited irrigation at different growth stages. Filed Crops Res. 87: 167-178.

23- Lopez Pereira, M., V . O. Sadras and N. Trapani. 2003. Genetic improvement of sun flower in Argentina between 1995 and 2003   . I. Yield and its components. Filed Crops Res. 62: 157-166.

24- Libenson, S., V . Rodriguez, M.Lopez Pereira, R. A. Sanchez and J. J. Casal. 2005. Low red to far-red ratio reaching the stem reduce grain yield in sunflower . Crop Sci. 42: 1180-1185.

25- Nagano, T., and H. Shimaji. 2002. Internal plant water status and its control. I. Measurment of Internal plant water status. Journal of Agricultural Meterology. 32(2): 67-71.

26- pascual – villalobos m . j .and n . alburquerque. 2003. genetic variation of a sunflower yermplasm collection yrownas awinter crop in southern spain . euphytica, vol . 92 ; 327 -332 .

27-Robinson, R. G., j . H . Ford ., J . N . E .  Lueschen, D . L., Rabas, D. Warnes,.AND. J. V. Wiersma,. 2004. Response of sunflower to plant population. Agronomy Journal 72: 869-871.

28- Salehi, F. and Bohrani, M. J. 2001. Sunflower summer-planting yield as affected by plant population and nitrogen application rates. Iran Agricultural Research 18: 63- 72.

29- Schmitt, J. 2003. Is photomorphogenic shade avoidance adaptive? Perspectives from population biology  Plant Cell Environ. 20:826-830.

30- vega , C.R.C., V.O.Sadras, F.H.Andrade,and S.A.Uhart.2005. Reproductive Allometry in soybean, maize and sunflower . Annals of botany . 85 : 461-468 .

31- Zubriski, J.C. and O.C. Zimmerman. 2003. Effects of nitrogen, phosphorus and plant

density on sunflower. Agronomy Journal. 66: 798-801.

32- Zaffroni, E.J.and A.A.Schneiter. 2004. Water use efficiency and light interception of semi – dwarf and standarad height sunflower hybrids grown in different row arrangement. Agron. J.81:831-836.

33- Zarea. M.J., A. Ghalavand and j. daneshian. 2005. Effect of planting patterns of sunflower on yield and extinction coefficient . Agron. Sustain. 25: 513-518.