تاثیر کاربرد نیتروژن بر شاخص های فیزیولوژیک عملکرد در گیاه دارویی همیشه بهار (Calendula Officinalis L.) تحت شرایط تنش خشکی
محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزینوید رحمانی 1 , توفیق طاهرخانی 2 , جهانفر دانشیان 3
1 - عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان
2 - عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان
3 - دانشیار موسسه تحقیقات اصلاح وتهیه نهال و بذر
کلید واژه: نیتروژن, تنش کم آبی, همیشه بهار, شاخص برداشت و تلاش باز آوری,
چکیده مقاله :
به منظور اثر تنش کم آبی و کاربرد نیتروژن بر شاخص های فیزیولوژیک عملکرد در گیاه همیشه بهار آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرارانجام گرفت. این تحقیق در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان در سال 1385 اجرا گردید. تیمارها شامل تنش کم آبی در سه سطح (آبیاری پس از 80،40 و120 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A ) و نیتروژن در چهار سطح (60،30،0و90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنش خشکی تاثیر معنی داری بر شاخص برداشت در مراحل مختلف گلدهی، تلاش باز آوری و نسبت وزن گل به کل گیاه دارد. بیشترین شاخص برداشت (85/18)، نسبت وزن گل به کل گیاه(15/13) و تلاش باز آوری (26/21) از سطح 40 میلی متر تبخیر به دست آمد. اثر نیتروژن بر شاخص برداشت در مراحل 50% و 100% گلدهی، نسبت وزن گل به کل گیاه در مراحل 50% و 100% گلدهی، تلاش باز آوری در مراحل 50% و 100% گلدهی معنی دار شد. اثر متقابل تنش و نیتروژن تنها بر نسبت وزن گل به کل گیاه در مرحله 100% گلدهی نیز معنی دار شد. نتایج این آزمایش نشان داد که بهترین زمان برداشت گل در گیاه همیشه بهار در مرحله 100 درصد گلدهی وبا مصرف 90 کیوگرم در هکتار نیتروژن در کنار آبیاری 40 میلی متر تبخیر می باشد. مناسب ترین زمان برداشت دانه در مرحله آخر (برداشت) در کنار سطح آبیاری نرمال و مصرف حداکثر نیتروژن بود. به طوری که سطوح مختلف تنش از کارایی مصرف نیتروژن کاست و موجب کاهش تلاش باز آوری در گیاه همیشه بهار گردید.
The effects of water deficit stress and nitrogen on yield physiological indices of Calendula (Calendula officinalis L.), The experiment were carried out in a split plot design based on completely randomized block design with 4 replications. Treatments were three levels of stress and irrigation after 40, 80 and 120 mm water evaporation from evaporation pan, and consumption of 0, 30, 60 and 90 kg/ha nitrogen. The results indicated that water deficit stress had significant effect on harvest index 50% flowering, flower weight to plant ratio 50% flowering, productivity effort 50% flowering, harvest index 100% flowering, productivity effort 100% flowering, harvest index 100% second flowering, flower weight to plant ratio 100% second flowering, productivity effort 100% second flowering, harvest index, flower weight to plant ratio, productivity effort. The highest harvest index (18.85), flower weight to plant ratio (13.15) and productivity effort (21.26) with irrigation after 40 mm evaporation. Nitrogen had signification effect on harvest index 50% flowering, flower weight to plant ratio 50% flowering , productivity effort 50% flowering, harvest index 100% flowering, productivity effort 100% flowering, harvest index 100% second flowering, flower weight to plant ratio 100% second flowering , productivity effort 100% second flowering, harvest index, flower weight to plant ratio, productivity effort. In water deficit stress nitrogen had significant effect on flower weight to plant ratio 100% flowering. The results indicated that the best time for harvest in Calendula is when 100 percent flowering irrigation after 40 mm evaporation and 90 kg/ha nitrogen. Also the best time for seed harvest in the last stage is irrigation after 40 mm evaporation and 90 kg/ha nitrogen.
1- امیدبیگی، ر. 1379. رهیافت های تولید و فرآوری گیاهان دارویی. طراحان نشر.آستان قدس رضوی. جلد دوم،ص420.
2- شریفی عاشورآبادی، ا.1380. بررسی تاثیر کودهای آلی و شیمیایی بر عملکرد رازیانه. فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران،جلد(7): شماره انتشار256-1380: ص 26-1.
3- صفی خانی، ف. 1386. تأثیر تنش خشکی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی بادرشبو تحت شرایط مزرعه. پایان نامه دکتری زراعت. دانشگاه رامین اهواز. ص 235-241.
4- رحمانی، ن.، ولدآبادی، ع. ر.، دانشیان، ج. و بیگدلی، م. 1387. تاثیر سطوح مختلف تنش خشکی و نیتروژن بر عملکرد روغن در گیاه دارویی همیشه بهار. فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران،جلد( 24): شماره انتشار1-1387:ص 108-101.
5- رزمی، ن. و قاسمی، م. 1386. اثر رژیم های مختلف آبیاری بر رشد، عملکرد دانه و اجزای آن در ارقام سورگوم دانه ای در شرایط اصفهان. مجله علوم زراعی ایران. جلد(9):شماره2، 1386: ص 169-183.
6- سرمدنیا، غ. و کوچکی، ع. 1376. جنبه های فیزیولوژیکی زراعت دیم. جهاد دانشگاهی دانشگاه مشهد.ص 420.
7 - سپهری، ع.، مدرس ثانی، س، ع.، قره یاضی، ب. و یمینی، ی. 1381. تاثیر تنش آب و مقادیر مختلف نیتروژن بر مراحل رشد و نمو، عملکرد و اجزا عملکرد ذرت. مجله علوم زراعی ایران. جلد(4):شماره3، 1381: ص 184-201.
8- عباس زاده، ب.، شریفی عاشورآبادی، ا.، اردکانی، م، ر.، علی آبادی فراهانی، ح. و علیزاده سهزابی، ع. 1386. تأثیر کود نیتروژن بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی بادرنجبویه. مجموعه خلاصه مقالات دومین همایش ملی کشاورزی بوم شناختی ایران. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان،1386،ص 61.
9- علی آبادی فراهانی، ح.، لباسچی، م. ح.، شیرانی راد، ا. ح.، ولدآبادی، ع. ر.، حمیدی، آ. و دانشیان، ج. 1386-الف. تأثیر قارچ میکوریز آربوسکولار، سطوح مختلف فسفر و تنش خشکی بر بازده اسانس در گیاه دارویی گشنیز. خلاصه مقالات سومین همایش گیاهان دارویی. دانشگاه شاهد. ص 13.
10- علی آبادی فراهانی، ح.، لباسچی، م. ح.، شیرانی راد، ا. ح.، ولدآبادی، ع. ر.، حمیدی، آ. و عباس زاده، ب. 1386. تأثیر تنش خشکی، سطوح مختلف فسفر و قارچ میکوریز آربوسکولار بر تعدادی از صفات مرفولوژیک در گیاه دارویی گشنیز. خلاصه مقالات سومین همایش گیاهان دارویی. دانشگاه شاهد. ص 122.
11- علیزاده سهزابی، ع.، شریفی عاشورآبادی، ا.، شیرانی راد، ا. ح.، ولدآبادی، ع، ر.، علی آبادی فراهانی، ح. و عباس زاده، ب. 1386. تأثیر مقادیر و روش های مصرف نیتروژن بر عملکرد اسانس گیاه دارویی مرزه. مجموعه خلاصه مقالات دومین همایش ملی کشاورزی بوم شناختی ایران. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ص 173.
12- منگل، ک. 1371. تغذیه و متابولیسم گیاهان. ترجمه محمدرضا حق پرست تنها. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی رشت. ص 198.
13- هاشمی دزفولی، ا و کوچکی، ع. 1374. افزایش عملکرد گیاهان زراعی. جهاد دانشگاهی دانشگاه مشهد. ص 360.
14- Arganosa, G. C., Sosulski, F. W. and Slikard, A. E. 1998. Effect of nitrogen levels and harvesting management on quality of oil in Calendula officinalis. Indian Perfumer, 33:(3)182-195.
15- Breemhaar, H. G. and Bouman, A. 1995. Industrial Crops and Products. Mechanical harvesting and cleaning of Calendula officinalis and Dimorphotheca pluvialis. 4(3): 281-284.
16- Baher, Z. F., Mirza, M., Ghorbani, M. and Rezaii, M. B. 2002.The influence of water stress on plant height ,herbal and essential oil yield and composition in Satureja hortensis L.Flavour Fragrance Journal.275-277.
17- Berenguer, M. J. and Faci, J. M. 2001. Sorghum(Sorghum Bicolor L. Moench) yield compensation processes under different plant densities and variable water supply. Eur.J.Agron.15:43-45.
18-Hsiao,T. C. 1973. Plant responses to water stress. Annual Rev. Plant Physiol. 24: 519-570.
19-Hassani Malayeri, S., Omidbaigi, R. and Sefidkon, F. 2004. Effect of N- fertilizer and plant density on growth, development, herb yield and active substance of feverfew (Tanacetum parthenium ct. Zardband) medicinal plant. 2 nd International Congress on Traditional Medicin and Materia Medica. 2: 65-65 ,Tehran , Iran.
20-Hopkins, W. G. 1995. Introduction to plant physiology. John Wiley and Sons, nc.New York,USA.pp:464.
21-Jangir, R. P. and Singh, R. 1996. Effect of irrigation and nitrogen on seed yield of Cumin (Cuminum cymimum). Indian. J. Agron.41:140-143.
22-Martin, R. J. and Deo, b. 2000. efect of plant population on Calendula flower production. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science. 28:37-47.
23-Mcvicar, R., Hartley, S., Pears, P., Pnchuk, K. and Brenzil, C. 2004. Coriander in Saskatchewan ,Saskatchewan. Agriculture, Foodand Rural Revitalization. pp:5
24-Ram, M., Ram, D. and Singh, M. M.1995. Irrigation and nitrogen requirement of Bergamot mint on a sandy loam soil under sub-tropical conditions.j.of Hort.sci.27:45-54.
25-Pirzad, A., Alyai, H., Shakiba, M. R., Zehtab-salmasi, S. and Mohammadi, A. 2006. Eessential oil content and composition of German chamomile (Matricaria chamomilla L.) at different irrigation regims. J. of Agron.5(3):451-455.
26-Shubhra, K., Dayal, J., Goswami, C. L. and Munjal, R. 2004. Effects of water-deficit on oil of Calendula aerial parts. Biologia Plantarum, 48(3): 445-448.
27- Surendra, S. R., Tomar, K. P., Gupta, K. P., Mohd, A. and Nigma, K. B. 1994. Effect of irrigation and fertility levels onn growth and yield of coriander (Coriandrum sativum). Indian Journal of Agronomy. 30:442-447.
