بررسی حجاب معرفت (رویت) با تکیه بر کتب ادبی -عرفانی
محورهای موضوعی :
فصلنامه بهارستان سخن
عباس برنا
1
1 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد نقده، دانشگاه آزاد اسلامی، نقده، ایران
تاریخ دریافت : 1401/11/02
تاریخ پذیرش : 1402/02/13
تاریخ انتشار : 1402/09/27
کلید واژه:
مشاهده,
کمال مطلق,
سیر و سلوک,
فقر و فنا,
موانع و حجابها,
چکیده مقاله :
در سیر و سلوک معنوی، هدف سالک رسیدن به کمال مطلق (ارجعی الی ربک) می‌باشد، که آن، مرتبۀ برتر نفس مطمئنه است، نفسی که از تمام آلایش‌ها پاک شده، حجابها را کنار زده است و به مقام عبودیّت حق رسیده است. در این مسیر معنوی، موانع و حجاب‌های زیادی وجود دارند که حرکت سالک را در این سیر و سلوک معنوی کند و یا سالک را از این مسیر باز می دارند. از جمله آن حجابها: دیدن خود، بهشت و آخرت، کعبه، رویّت محبّت حق، عبادت، عبودیّت خود و ... می‌باشد. سالک طریق حق، در برابر محبوب خویش باید به مقام تفویض برسد. در حالی‌که دیدن و رؤیت سالک در این طریق الی الله، نشانگر بقای صفت و بیانگر این است که هنوز سالک به مرتبة فقر و فنا و مرتبۀ محمولی درگاه الهی نرسیده است و هنوز آثار و بقایای وجودی در وجود سالک مشاهده می‌شود. این تحقیق بر آن است که با تأکید بر کتاب‌های ادبی- عرفانی از جمله کشف‌المحجوب، مرصادالعباد، مصباح الهدایا، عوارف المعارف و...حجاب‌های معرفت، از جمله حجاب‌های رؤیت را که مانع سیر و سلوک معنوی سالک به سوی کمال مطلق می گردد، بررسی نمایدکلید واژه : سیر و سلوک ، موانع و حجابها ، مشاهده ، فقرو فنا ، کمال مطلق
منابع و مأخذ:
قرآن کریم، (1390)، مترجم حسین انصاریان، چاپ سوم، تهران: واژه پرداز اندیشه.
نهجالبلاغه، (1387)، به ترجمه محمّد دشتی، چاپ سوم، قم: بعثت.
انصاری، عبدالله بن محمّد، (1386)، مناجات نامه، به خط داوود رواسانی، چاپ هفتم، تهران: نگاه.
انصاری، خواجه عبدالله، (1388)، صد میدان، تصحیح و توضیح از دکتر سهیلا موسوی سیرجانی، چاپ سوم، زوّار: تهران.
جوادی آملی، عبدالله، (1384)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، جلد11، چاپ پنجم، قم: اسراء.
حافظ شیرازی، شمسالدّین محمّد، (1372)، دیوان غزلیّات، به کوشش خطیب رهبر، چاپ دوازدهم، تهران: صفی علیشاه.
رازی، نجمالدّین، (1368)، مرصادالعباد، به تصحیح دکتر محمّدامین ریاحی، چاپ اوّل، تهران: چاپ و نشر کتاب،.
رکنی، محمّد مهدی، (1370)، لطایفی از قرآن، چاپ پنجم، مشهد: آستان قدس رضوی.
سعدی، شیخ مصلحالدّین، (1384)، کلیّات دیوان اشعار، به تصحیح محمّدعلی فروغی، چاپ دوم، تهران: زوّار.
سهروردی، شهاب الدّین، (1386)، عوارف المعارف، با ترجمۀ ابو منصور بن عبد المؤمن اصفهانی، چاپ چهارم، تهران: علمی و فرهنگی.
شبستری، محمود بن عبد الکریم، (1382)، متن و شرح گلشن راز، به اهتمام کاظم دزفولیان، چاپ اوّل، تهران: طلایه.
___________________ ، (1384)، شرح سادۀ گلشن راز، به اهتمام دکتر بهروز ثروتیان، چاپ دوم، تهران: شرکت چاپ و نشر بین المللی.
صائب، محمّد علی، (1383)، دیوان اشعار صائب تبریزی، چاپ اوّل، تهران: علم.
عطّار نیشابوری، شیخ فریدالدّین محمّد، (1386)، تذکرةالاولیا، بررسی و تصحیح از محمّد استعلامی، چاپ شانزدهم، تهران: زوّار.
قرائتی، محسن، (1379)، تفسیر نور، چاپ دوازدهم، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
کاشانی، عزالدّین محمود، (1372)، مصباحالهدایه و مفتاحالکفایه، به تصحیح جلالالدّین همایی، چاپ چهارم، تهران: هما.
گوهرین، سیّدصادق، (1388)، شرح اصطلاحات تصّوف، چاپ اوّل، تهران: زوّار.
مطهری، مرتضی، (1382)، یادداشت‌های شهید مطهری، چاپ سوم، تهران: صدرا.
_________ ، (1384)، مجموعه آثار شهید مطهّری، چاپ ششم، تهران: صدرا.
مولوی، جلالالدّین محمّد، (1379)، مثنوی معنوی، مقدّمه و تصحیح از قوامالدّین خرمشاهی، چاپ چهارم، دوستان، تهران.
ناجی اصفهانی، حسن، (1383)، شوق وصال، چاپ اوّل، قم: مؤسسۀ فرهنگی صاحب‌الزّمان(عج).
نراقی، مهدی، (1384)، علم اخلاق اسلامی، ترجمۀ جامع‌السّعادات، به ترجمة دکتر سیّد جلالالدّین مجتبوی، چاپ هفتم، تهران: حکمت.
نراقی، ملاّ احمد، (1383)، معراج السعادة، چاپ، دهم، قم: هجرت.
نوربخش، جواد، (1373)، فرهنگ اصطلاحات تصّوف، چاپ سوم، تهران: چاپخانه110.
هجویری، ابوالحسن علیبن عثمان، (1387)، کشف المحجوب، مقدّمه و تصحیح از محمود عابدی، چاپ چهاردهم، تهران: سروش.
همدانی، بابا طاهر، (1384)، دوبیتیهای باباطاهر عریان، به تصحیح علیرضا اسدی و خط مسعود فضل الهی، چاپ دوم، تهران: جمهوری.
