بررسی موضوع عشق در برخی از آثار ادب غنایی ایران و جهان

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

فهیمه سازمند ¹ , هادی خدیور ² , شهروز جمالی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات غنایی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/06/13 تاریخ پذیرش : 1400/12/02 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: عشق, نظامی, شکسپیر, ادبیّات‌ غنایی, ادبیّات‌ تطبیقی, اسعدگرگانی, ژوزف بدیه,

چکیده مقاله :

مضمون عشق را می ‌توان از جمله مضامین مشترک در عرصۀ ادبیّات غنایی ایران و جهان به شمار آورد. در ادبیّات کلاسیک ایران نظامی گنجوی و فخرالدّین اسعد گرگانی نمادهایی هستند از شاعران عاشق‌ پیشه که عشق راستین در غزلیّاتشان نمودار سوز درونی شان است. در ادبیّات غرب نیز هستند شاعرانی که با این عاطفۀ مشترک انسانی، حالات درونی و احساسات پرشور خود را بیان کرده ‌اند از جمله ویلیام ‌ شکسپیر و ژوزف بدیه که اشعار عاشقانۀ آنها جایگاه خاص خود را دارد. این مقاله که با روش توصیفی و تحلیلی و برمبنای مطالعات کتابخانه‌ ای و با استناد به متون غنایی و پژوهش ‌های جدید در موضوع عشق در آثار شاعران ایرانی و اروپایی صورت گرفته‌است، برآن است که به مقایسۀ مقولۀ عشق در ادب غنایی ایران و جهان با تکیه بر منظومه‌ های عاشقانۀ این شاعران بپردازد. نتیجه حاکی از آن است که در خسرو و شیرین، عشق مصلحتی و سیاسی، انتقام ‌جویانه و بیمارگونه، در لیلی و مجنون با عشق عفیفانه و افلاطونی، در ویس و رامین با عشق تحمیلی، در تریستان و ایزوت با عشق جادویی و افسون گر، در رومئو و ژولیت با عشق شهسوارانه و در ونوس و ادونیس با عشق هوسناک روبرو هستیم.

منابع و مأخذ:

الف: کتابنامه

1- اسلامی ندوشن، محمّدعلی، (1371)، مقاله­های فارسی، تهران: دانشگاه تهران.

2-  بدیه، جوزف، (1343)، تریستان و ایزوت، تصحیح پرویز ناتل خانلری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

3-  پازارگادی، علاالدّین، (1373)، شناختی از کمدی­ها و تراژدی‌های شکسپیر، تهران: توس.

•  دستگردی، وحید، (1391)، خسرو و شیرین، تهران: صبا.


•  رزمجو، حسین، (1370)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: آستان قدس رضوی.

6-  زرّین­کوب، عبدالحسین، (1372)، پیرگنجه در جستجوی ناکجا آباد، تهران: سخن.  

7- سعیدی سیرجانی( 1368) سیمای دو زن، چاپ چهارم، تهران: نشر نو

8-  ستّاری، جلال، (1389)، حالات عشق مجنون، تهران: توس.

9-  شکسپیر، ویلیام، (1390)، رومئو و ژولیت، ترجمۀ حشمت کامرانی، تهران: کیمیا.

10-  گرگانی، فخرالدّین اسعد، (1389)، ویس و رامین، تصحیح مجتبی مینوی، تهران: هیرمند.

11-  ماسه، هانری، (1342)، مجموعه مقالات تطبیقی، تهران: دانشگاه تهران. 

12-  ناتل خانلری، پرویز، (1336)، ترجمۀ تریستان و ایزوت، تهران: بگاه ترجمه و نشر کتاب.

13-  نظامی‌گنجوی، الیاس بن یوسف، (1393)، لیلی و مجنون، تصحیح حمیدمیرزا رضایی، تهران: شیر محمّدی.  

14- __________________، (1391)، خسرو و شیرین، تصحیح حسن وحید دستگردی، تهران: قطره، چاپ سیزدهم.

 

ب: مقالات

15-  اسماعیلی، پریوش و اسدی امجد، فاضل، (1392)، «رویکرد روایت­شناختی به لیلی و مجنون نظامی و رومئو و ژولیت شکسپیر»، فصل­نامۀ مطالعات زبان و ترجمه، شمارۀ دوم، صص: 1-30.