تحلیل کهن‌الگوی سفر قهرمان در داستان خسرو و شیرین نظامی
محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخنراحله عبداله زاده 1 , محمد ریحانی 2
1 - گروه زبان و ادبیّات فارسی واحد شیروان، دانشگاه آزاد اسلامی، شیروان ، ایران.
2 - گروه زبان و ادبیّات فارسی واحد شیروان، دانشگاه آزاد اسلامی، شیروان ، ایران.
کلید واژه: قهرمان, خسرو و شیرین, نظامی, سفر, کلید واژه‌ها: کهن‌الگو,
چکیده مقاله :
چکیده کمپبل، اسطوره شناس مشهور آمریکایی، سیر و سفر درونی انسان را در قالب قهرمانان اسطوره ای پی می گیرد و با بررسی قصّه ها و افسانه های جهان، نشان می دهد که چگونه این کهن الگو در هر زمان و مکان، خود را در قالبی نو تکرار می کند تا انسان را به سفر درونی و شناخت خویشتن رهنمون شود. او سفرِ قهرمانان اساطیری را بر طبقِ الگویی واحد، متشکّل از سه بخشِ عزیمت، تشرّف و بازگشت می داند. این نوشتار برآن است تا نشان دهد که داستان خسرو و شیرین، گرچه داستانی تاریخی است، اما از این مراحل سه گانه و برخی مراحلِ خردتر که کمپبل برای سفر قهرمانانِ اساطیری قایل شده است، پیروی می کند. انوشیروان در خواب، وصلتِ با شیرین، رسیدن به شبدیز، تخت و نواسازی را به قهرمان وعده می دهد و شاپور، آن ها را بر روی زمین سراغ می دهد. خسرو به تشویقِ پیک، برای دیدار با شیرین، که نمادی از آنیمایِ درون ِقهرمان می تواند باشد، از ایران عزیمت می کند و در مسیرِ تشرّف، با گذار از صفاتِ منفیِ سایه، سرانجام در ایران، با ناخودآگاهِ خویش به وصلت می رسد. در پایان داستان، عشق ورزی شیرویه به شیرین، مانع از بازگشتِ قهرمان به جامعة بشری و ایجادِ تحوّل می‌شود. در نتیجه، قهرمان ناگزیر از گوشه نشینی در آتشکده، یعنی اقامت در سرزمین خدابانوست و بازگشت او به جامعه ممکن نمی شود. کهن الگوهای خواب، سایه، پیر دانا، زن وسوسه گر، یاری رسانِ غیبی و پیک و نمادهایی همچون، اسب، گوشواره، ساحر، شیر، کوه، سنگ و ... که به تقویت کهن الگوی سفرِ قهرمان پرداخته اند، در این نوشتار رمزگشایی شده اند.
Abstract Campbell, the famous American mythologist, follows the internal excursion of man in a mold of mythological heroes, and by surveying those fables shows how this archetype retreats itself in a new mold to guide man to its internal travel and self-awareness. He considers the hero's mythical travel by a unique pattern of dispatch, arrival, and returning. We are to shoe, in this article, although Khosrow and Shirin is a historic story, has accomplished the three levels according to Campbell's ideas. Anushiravan promises the hero, in the dream, the marriage with Shirin, getting Shabdiz and the throne and Shapoor advises him to find them on the earth. By yhe encouragement of the messenger, Khosrow departs from Iran to meet Shirin who is the symbol of the anima in the heart of the hero ; and having passed through the negative trait of shade reaches his unconscious self and at the end of the story , the love affair of Shirooyeh to Shirin doesn't let him enter the human society. Finally, the hero is made to seclude in the fire-temple and his returning to the society becomes impossible. The archetype of sleep, shade, old savant, seducing woman, unseen helper, messenger, and symbols like horse, earring, sorcerer, lion, mountain, stone which have contributed the archetypal travel of the hero have all been resolved in this research.
فهرست منابع و مآخذ
_||_
