بررسی فرهنگ همزیستی پادشاه و طبقات اجتماعی در سیاست‏نامه و نصیحة‏الملوک

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

مریم میسمی ¹ , مریم امیرارجمند ²

1 - دانش آموخته کارشناس ارشد گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی واحد رودهن، دانشگاه آزاداسلامی ، رودهن، ایران .

تاریخ دریافت : 1398/04/29 تاریخ پذیرش : 1398/11/03 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: طبقات اجتماعی, پادشاه, کلید واژه‌ها: فرهنگ همزیستی, طبقات دیوانی, خواجه نظام‏الملک, امام محمّد غزّالی,

چکیده مقاله :

چکیده برای جهانی که همواره در پی صلح و آرامش بوده، همزیستی اهمّیّت ویژه ای دارد. تعامل و زندگی دو نفر، دوگروه، آحاد یک جامعه وحتّی دو کشور با نژاد ها و باور هایی متفاوت، به دور از هرگونه نزاع و جنگ، از دیرباز ایده آل بسیاری از سیاست مداران و صاحبان قلم و اندیشه بوده و دغدغۀ ایجاد چنین جامعه ای منجر به ارائۀ نظر یه هایی برای خلق مدینۀ فاضله و آرمان شهر شده است. با مطالعۀ سیرالملوکِ خواجه نظام الملک و نصیحة الملوکِ امام محمّد غزّالی می‌توان دریافت که این موضوع برای این دو اندیشمند نیز بسیار حائز اهمّیّت بوده است. متوجّه نقش پادشاه و تدابیر او در تحقّق امور مملکت بود و با توجّه به این که هر دو هم عصر و در زمان سلجوقیان می زیسته‌اند، به این مهمّ پرداخته و راهکارهایی ارائه داده اند. این مقاله بر آن است تا ضمن بازتاب فرهنگ همزیستی از نگاه وزیر خردمند عهد سلجوقیان- خواجه نظام الملک – و مدرّس و عالمی دل آگاه و عارف- امام محمّد غزّالی- تعامل پادشاه (به عنوان صاحب قدرت در رأس هرم قدرت) را با طبقات اجتماعی و دیوانی، مورد مداقّه و بررسی قرار دهد.

چکیده انگلیسی:

Abstract        To the world which is always seeking peace and tranquility, co-existence has special importance. Interaction and the life of two people, two groups, the individual of a society even two countries with different races and beliefs, far from strife and war, were ideal for lots of politicians and writers and creating such society has led to offering theories to create utopia. By studying The Siarol Molk  from Khajeh Nezamol Molk and The Nasihatol Moluk from Imam Mohammad Ghazzali one can deduce that this subject was very valuable for these two clear-thinkers; and in this way the role of the Saljuq king, in the matter of injunction, cannot be overlooked. The purpose of this paper is to reflect on the culture of co-existence from the view point of Saljuq Sagacious minister Khajeh Nezamol Molk and mystic teacher of the same era Emam Mohammad Ghazzali and their interaction with the king and the social classes.

منابع و مأخذ:

نظریّه پردازان مهمّ سیاسی و اجتماعی بوده است.

فهرست منابع  و مآخذ

1-  قرآن کریم.

2- امینی، حسن، (1386)، مدینة فاضله ­در اندیشة­ سیاسی فارابی، تهران: پیام آپادانا.

3- تنکابنی، حمید، (1383)، در آمدی بر دیوان سالاری در ایران، چاپ اوّل، تهران: علمی و فرهنگی.

4- دهخدا، علی اکبر، (1373)، لغتنامه، ج14، دانشگاه تهران: مؤسسۀ انتشارات.

5- داوری، رضا، (1374)، فارابی، تهران: طرح نو.

6- نظام الملک طوسی، ابوعلی حسن، (1389)، سیاست نامه، به کوشش جعفر شعار، تهران: امیرکبیر.

7- عمید زنجانی، عبّاسعلی، (1384)، فقه سیاسی، ج3، تهران: امیرکبیر.

8- غزّالی، محمّد، (1361)، نصیحةالملوک، تصحیح جلال­الدّین همایی، تهران: بابک.

9- کاپلستن، فردریک، (1362)، تاریخ فلسفه، ترجمۀ سیّدجلال مجتبوی،  مرکز انتشارات فرهنگی و هنری.

10- کلوزنر، کارلا، (1363)، دیوان سالار درعهد سلجوقی (وزارت در عهد سلجوقی)، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: امیرکبیر.

11- مجتبایی، فتح‌الله، (بی تا)، شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران، انجمن فرهنگ ایران باستان.

12- ستوده، هدایت الله، (1389)، آسیب شناسی اجتماعی، تهران: آوای نور.