دوگانگی اندیشه و باورهای فکری نیما یوشیج

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

حسین شهر آئینی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.)
علی عشقی سردهی ² (گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سبزوار، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.)
علی اکبر شریعتی فر ³ (گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سبزوار، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.)

تاریخ دریافت : 1400/06/01 تاریخ پذیرش : 1400/10/01 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: نیمایوشیج, تناقض‌گویی, دوگانگی اندیشه, باورهای فکری, دوگانگی‌های فکری,

چکیده مقاله :

تعدّد موافقان و مخالفان نیمایوشیج، در میان بزرگان ادب فارسی، پژوهنده را بر آن داشت تا به بررسی و نقد دوگانگی اندیشه و باورهای فکری نیما بپردازد. هدف از این پژوهش، شناخت افکار و اندیشه‌های دوگانه ای است که در گسترۀ شعر نیما دستخوش تغییر و دگرگونی می‌شود. در این پژوهش سعی بر آن می‌رود تا ضمن پرداختن به این دوگانگی‌های فکری و شخصیّتی، شواهدی از شعر نیما هم آورده شود. موضوعاتی بحث برانگیز درباره نیما که سال هاست ذهن پژوهندگان را به خود مشغول داشته است. گروهی معتقدند او فردی این جهانی (سکولار)، انقلابی، چپ گرا و منزوی بود و در مقابل، گروهی دیگر او را مسلمانی دین دار، صلح جو و مردمی می دانند. یافته های این پژوهش نشان می‌دهد که شخصیّت نیما، جامع اضداد است. در شعر او مبانی و دیدگاه‌های دوگانه و گاهی چندگانه مطرح می‌شود که با یکدیگر در تقابل هستند؛ این دوگانگی های فکری گاهی به تناقض گویی می‌انجامد. بر این اساس، شناخت این دیدگاه‌ها و بیان مبانی فکری متضادّ او، راهگشای شناخت شخصیّت و شعر نیما می‌گردد.

چکیده انگلیسی:

The diversity of pros and cons of Nima Yushij, among the great thinkers of Persian literature made the writers of this paper deal with studying and criticizing the duality and beliefs of Nima. The aim of this research is knowing the dual thoughts which in the span of Nima’s poetry has undergone transformation We have tried to discuss the duality of speculation of Nima. To bring some examples from his poetry as an evidence. The controversial subjects about Nima have occupied the minds of researchers for years. Some believe that he was secular, revolutionary, leftist, and seclusive; there are other people who consider him a religious Moslem, pacifist man. The findings of this research shows that his character was a combination of contraries. Sometimes we see dual or more view points in his poetry which are opposite to each other in theory and practice. Therefore, these view points and the opposite thinking leads to knowing the character and his poetry.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع  و مآخذ

1. آرین‌پور، یحیی، (1386). از نیما تا روزگار ما، جلد سوم، تهران: زوّار، چاپ دوم.


2. امین­پور، قیصر، (1384)، سنّت و نوآوری در شعر معاصر، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ دوم.


3. براهنی، رضا، (1371)، طلا در مس. جلد اوّل و دوم، تهران: فردوسی.


4. بشردوست، مجتبی، (1390)، موج و مرجان، تهران: سروش.


5. پورنامداریان، تقی، (1381)، خانه‌ام ابری است، تهران: سروش، چاپ دوم.


6. جعفری، مسعود، (1386)، سیر رمانتیسم در ایران، تهران: نشر مرکز.


7. جورکش، شاپور، (1385)، بوطیقای شعر نو، تهران: سروش، چاپ دوم.


8. حسن‌لی، کاووس، (1383)، گونه‌های نوآوری در شعر معاصر، تهران: نشر ثالث.


9. حقوقی، محمّد، (1381)، شعر زمان ما 5 (نیما یوشیج)، تهران: نگاه، چاپ سوم.


10. حمیدیان، سعید، (1381)، داستان دگردیسی، تهران: نیلوفر.


11. روزبه، محمّدرضا، (1383)، شرح، تحلیل و تفسیر شعر نو فارسی، تهران: حروفیه.


12. زمانی­نیا، مصطفی، (1376)، نیما چشم جلال بود، تهران: سیامک.


13. سیّدحسینی، رضا، (1357)، مکتب‌های ادبی، دوجلدی، تهران: کتاب زمان، چاپ ششم.


14. شریفیان، مهدی و جعفری، جهانگیر، (1387). گردش سایه‌ها، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.


15. شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1380)، ادوار شعر فارسی از مشروطیّت تا سقوط سلطنت، تهران: سخن.


16. _______________ ، (1390). با چراغ و آینه، تهران: سخن


17. شهرستانی، سیّد محمّدعلی، (1383). عمارت دیگر، تهران: قطره.


18. طاهباز، سیروس، (1375)، پر درد کوهستان، تهران: زریاب.


19. __________، (1380)، کماندار بزرگ کوهستان، تهران: نشر ثالث.


20. طبری، احسان، (1359)، مسائلی از فرهنگ و هنر و زبان، تهران: مروارید.


21. عسگری، علی، (1389)، «بازتاب طبیعت در تشبیهات نیما». نیما و میراث نو (چکیده مقاله‌های دومین همایش ملّی نیماشناسی)، بابلسر: دانشگاه مازندران.


22. فتوحی رودمعجنی، محمود، (1389)، بلاغت تصویر، تهران: سخن، چاپ دوم.


23. قزوانچاهی، عبّاس، (1376)، ری را، تهران: معین.


24. کریمی­حکاک، احمد، (1384)، طلیعة تجدّد در شعر فارسی، ترجمة مسعود جعفری، تهران: مروارید.


25. گل­محمّدی، حسن، (1390)، نیما چه می‌گوید؟، تهران: سخن.


26. لنگرودی، شمس، (1378)، تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد اوّل، تهران: نشر مرکز.


27. مختاری، محمّد، (1394)، هفتاد سال عاشقانه، چاپ سوم، مشهد: بوتیمار.


28. مرتضایی، سیّدجواد، (1381)، «قافیه زنگ بیدارباش شعر نیما». مجموعه مقالات نخستین همایش نیماشناسی، جلد اوّل، صص 244-211، ساری: شلفین.


29. مهجوریان نماری، علی‌اکبر، (1381)، واژگان تبری در اشعار فارسی نیمایوشیج، ساری: خاور زمین.


30. ناتل خانلری، پرویز، (1367)، هفتاد سخن، جلد اوّل و دوم، تهران: توس.


31. نیمایوشیج (اسفندیاری، علی)، (1368 الف)، در بارۀ شعر و شاعری، گردآوری سیروس طاهباز، تهران: دفترهای زمانه.


32. ______، (1368 ب)، نامه‌ها، گردآوری سیروس طاهباز، تهران: دفترهای زمانه.


33. _____، (1387)، یادداشت‌های روزانه نیمایوشیج، به کوشش شراگیم یوشیج، تهران: مروارید.


34. _____ ، (1389)، مجموعه کامل اشعار نیمایوشیج، تدوین سیروس طاهباز، تهران: نگاه، چاپ دهم.


35. _____ ، (1396)، صدسال دگر، به تصحیح سعید رضوانی، مهدی علیائی مقدّم، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.


36. یاحقّی، محمّدجعفر، (1375)، چون سبوی تشنه ، تهران: جامی، چاپ دوم.