پاسخ اجزای عملکرد گندم به تنش آبی و مصرف زئولیت در منطقه فراهان

محورهای موضوعی : پژوهش های زراعی در حاشیه کویر

محمد میرزاخانی ¹ (استادیار گروه زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد فراهان، فراهان، ایران)

تاریخ دریافت : 1391/11/30 تاریخ پذیرش : 1392/03/01 تاریخ انتشار : 1392/09/01

کلید واژه: تنش آبی, عملکرد دانه, زئولیت, گندم پاییزه,

چکیده مقاله :

جهت بررسی اثر تنش آبی و مصرف مقادیر مختلف زئولیت، آزمایشی در سال زراعی 1390-1389 در مزرعه آموزشی – تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فراهان به صورت کرت‌ های یک بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک ‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تنش آبی به عنوان عامل اصلی در چهار سطح I0= آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاه (شاهد)، I1= آبیاری به میزان 85 درصـد نیـاز آبی گیـاه، I2= آبیـاری به میـزان 70 درصـد نیـاز آبی گیاه، I3= آبیاری به میزان 55 درصد نیاز آبی گیاه در کرت های اصلی و مصرف مقادیر مختلف زئولیت به عنوان عامل فرعی در چهار سطـح Z0= عدم مصـرف زئولیت (شاهد)، Z1= مصـرف زئولیت به مقدار سه تن در هکتار، Z2= مصرف زئولیت به مقدار شش تن در هکتار، Z3= مصرف زئولیت به مقدار نه تن در هکتار در کرت های فرعی قرار داده شد. نتایج نشان داد که اثر سطوح مختلف تنش آبی بر صفاتی مانند ارتفاع گیاه، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، روز تا رسیدگی، هدایت الکتریکی تیمار شاهد و هدایت الکتریکی آب در سطح پنج درصد معنی دار بود. همچنین اثر سطوح مختلف مصرف زئولیت نیز بر صفاتی چون، ارتفاع گیاه، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، روز تا رسیدگی، هدایت الکتریکی تیمار شاهد و هدایت الکتریکی آب در سطح پنج درصد معنی دار بود. در بین سطوح مختلف تنش آبی، بیش ترین و کم ترین عملکرد دانه با میانگین 5193 و 3330 کیلـو گـرم در هکتـار به ترتیب متعلـق بـه تیمـار شاهـد (آبیاری معمول) و تیمار آبیاری بر اساس 55 درصد نیاز آبی گیاه بود. در بین سطوح مصرف زئولیت نیز، بیش ترین و کم ترین عملکرد دانه با میانگین 4078 و 4901 کیلو گرم در هکتار به ترتیب متعلق به تیمار مصرف نه تن در هکتار و عدم مصرف زئولیت بود. در این آزمایش مصرف زئولیت توانست مقدار پایداری غشای سلولی را در برابر نشت الکترولیت های سلول افزایش دهد، به طوری که مصرف نه تن در هکتار زئولیت باعث کاهش هدایت الکتریکی (با میانگیـن 1192 میکـروزیمنس بر سانتـی متر) عصـاره سلـولی نسبت به هدایت الکتـریکی (با میانگین 1741 میکروزیمنس بر سانتی متر) عصاره سلولی در تیمار عدم مصرف زئولیت شد.

چکیده انگلیسی:

In order to evaluate the effect of water stress and zeolite application on yield and components yeild of winter wheat, this study was carried out in field of Arak University in Markazi province in 2009-2010. A split-plot arrangement of treatment in a randomized complete block design with three replications was used. Water stress (I0= Control irrigation, I1= Irrigation about 85% plant requirement water, I2= Irrigation about 70% of plant requirement water, I3= Irrigation about 55% of plant requirement water, were assigned in the main plots and different levels of zeolite application (Z0= without zeolite application, Z1= 3 ton ha-1, Z1= 6 ton ha-1,  Z1= 9 ton ha-1) in sub plots. Each sub plot consisted of 4 rows, 5 m long with 50 cm between rows space and 5 cm between plants on the rows. In this study characteristics such as: plant height, number of grain per spike, 1000 grain weight, grain yield, Electrical conductivity of control treatment and Electrical conductivity of 50 degree water were assessed. Results indicated that un-stress irrigation (control irrigation) with average grain yield (5193 kg ha-1) and zeolite application (9 ton ha-1) variety with average grain yield (4901 kg ha-1) were significantly superior to the other treatments.