ارزیابی شاخصهای تحمل به تنش خشکی انتهای فصل برای شناسایی ژنوتیپ های متحمل باقلا ( . Vicia faba L )

محورهای موضوعی : پژوهش های به زراعی

فاطمه شیخ ¹ (استادیار بخش زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران)
فرامرز سیدی ² (مربی پژوهش بخش زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/01/17 تاریخ پذیرش : 1400/05/08 تاریخ انتشار : 1400/06/11

کلید واژه: ژنوتیپ, باقلا, عملکرد غلاف, شاخص تحمل تنش, شدت تنش,

چکیده مقاله :

تنش خشکی عملکرد و سطح زیر کشت باقلا را در بسیاری از مناطق ایران کاهش داده است. لذا به منظور شناسایی شاخص-های تحمل تنش خشکی مطلوب و انتخاب ژنوتیپهای متحمل به خشکی، 24ژنوتیپ باقلا از خزانه مقاومت به خشکیایکاردا بههمراه شاهد (رقم برکت) در دو ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان و گنبد (مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان)مورد بررسی قرار گرفتند. ژنوتیپهای باقلا در قالب طرح لاتیس ساده در دو تکرار در دو شرایط مطلوب و بدون آبیاری درسال زراعی 1394-1395بررسی شدند. شاخصهای تنش خشکی مانند شاخص تحمل ( ،)TOLشاخص حساسیت به تنش( ،)SSIشاخص تحمل تنش ( ،)STIمیانگین بهرهوری ( ،)MPمیانگین هندسی بهرهوری ( )GMPو میانگین هارمونیک( ،)HMشاخص عملکرد ( ،)YIشاخص پایداری عملکرد ( ،)YSIشاخص درصد حساسیت به تنش ( )SSPIو شاخص تحملبه تنش تصحیح شده ( )K1STIبر اساس عملکرد ژنوتیپها در محیط تنش و بدون تنش محاسبه شدند. تجزیه واریانسمرکب دادهها نشان داد که تفاوت معنیداری بین ژنوتیپها وجود داشت. در شرایط تنش متوسط ( )SI= 0/46این آزمایشبین عملکرد غلاف باقلا در شرایط تنش وبدون تنش همبستگی وجود داشت که بیانگر قابلیت تعمیم نتایج عملکرد درشرایط بدون تنش به شرایط تنش خشکی متوسط است. شاخصهای YI ،HM ،STI ،GMP ،MPو K1STIبهدلیلهمبستگی مثبت و معنیدار با عملکرد در هر دو شرایط تنش و بدون تنش قابل استفاده برای شناسایی ژنوتیپهای متحملهستند. براین اساس ژنوتیپهای 23 ،22 ،21 ،20 ،19 ،12 ،1،3و 24جهت بررسیهای بیشتر در خزانه تلاقی برنامههایبهنژادی مقاومت به خشکی انتخاب شدند

چکیده انگلیسی:

 Drought stress has reduced the yield and cultivated area of faba bean in many regions of Iran. So,in order to identify the best drought stress tolerance indices and select drought tolerant genotypes,24 genotypes of faba bean from ICARDA (International Center for Agricultural Research in DryAreas) drought resistance nursery and control cultivar (Barekat) were planted in two separateexperiments at Gorgan and Gonbad agricultural and natural resources research stations (GolestanAgricultural and Natural Resources Research and Education Center). Faba bean genotypes wereevaluated in a simple lattice design with two replications in 2015-2016. To determine droughttolerant genotypes, it is necessary to grow them under both stress and non-stress condition. To thisend, various stress tolerance indices such as tolerance (TOL), Stress Sensitivity Index (SSI), MeanProductivity (MP), Stress Tolerance Idex (STI), Geometric Man Poductivity (GMP), Yield Index(YI), Modified Stress Tolerance Index (K1STI) were calculated based on the genotypes in stressedyield in stress and non-stressed conditions. Multiple variance analysis of data showed that therewas a significant difference between the genotypes. In medium stress conditions (SI = 0.46), therewas a correlation between bean pod yield in stress and non-stress conditions, which indicates theability to generalize the yield results in non-stress to moderate drought stress conditions. MP,GMP, STI, HM, YI and K1STI indices can be used to identify tolerant genotypes due to theirpositive and significant correlation with yield in both stress and non-stress conditions. Therefore,1, 3, 12, 19, 20, 21, 22, 23 and 24 genotypes were selected for further investigations in thecrossbreeding program of drought resistance.