اثر دما، تنش خشکی و شوری بر جوانه زنی بذور ده گیاهان دارویی

محورهای موضوعی : پژوهش نامه کشاورزی

مهراب یادگاری ¹ , عبداله قاسمی ²

1 - استادیار گروه زراعت و گیاهان دارویی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد
2 - گروه زراعت و گیاهان دارویی- دانشکده کشاورزی- دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد

تاریخ دریافت : 1396/09/25 تاریخ پذیرش : 1396/11/11 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: کلرید سدیم, بذر, آویشن, پلی اتیلن گلیکول, بادرنجبویه, خرفه,

چکیده مقاله :

جهت بررسی اثرات تنش‌های شوری، دما و خشکی بر شاخص های جوانه‌زنی در بذور قدومه، شوید، گاوزبان، همیشه بهار، گل راعی، بادرنجبویه، خرفه، مخلصه، آویشن و شنبلیله، آزمایشاتی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار انجام شد. تیمارها شامل تنش شوری (4 غلظت 0، 25/0، 5/0 و 75/0 میلی مولار کلرید سدیم)، تنش خشکی (پلی اتیلن گلیکول 0، 6/0- ، 9/0-، 2/1- بار)، حرارتی (20/10، 15/25، 20/30، 25/35 درجه سانتی گراد در شب/روز) بود. نتایج نشان داد که تیمارها بر شاخص‌های جوانه‌زنی اثر معنی‌داری داشتند. با مقایسه بین گونه ها، بیشترین بنیه بذر و درصد جوانه‌زنی در بذور خرفه بدست آمد. بذور خرفه دارای بیشترین تحمل به شوری و خشکی بودند و بذور بادرنجبویه و آویشن در بیشتر شاخص‌ها، کمترین مقادیر را به خود اختصاص دادند. با افزایش سطوح شوری و خشکی، وزن خشک و تر ریشه‌چه، وزن خشک و تر ساقه‌چه، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه و بنیه بذر در تمامی گونه‌ها کاهش یافت. درصد جوانه زنی با افزایش سطح درجه حرارت بیشتر شد، اما با افزایش سطوح شوری و خشکی، کاهش یافت. بیشترین بنیه بذر در دمای 20/30 درجه سانتیگراد شب/ روز و بدون تنش شوری و خشکی (شاهد) و کمترین میزان در درجه حرارت10/20درجه سانتیگراد شب/روز، غلظت 75/0 میلی مولار کلرید سدیم و 2/1- بار از پلی‌اتین گلیکول بدست آمد. بذوری مانند خرفه قابل توصیه برای کاشت در مناطق شور و خشکی بوده و بذوری مانند آویشن و بادرنجبویه، غیرقابل توصیه برای این مناطق می‌باشند.

چکیده انگلیسی:

To study the effects of salinity, temperature and drought stresses on germination indices in seeds of alyssum, dill, borage, marigold, saint john's wort, lemon balm, purslane, feverfew, thyme, and fenugreek, factorial experiments in laboratory conditions were performed in laboratory conditions in completely randomized design with 4 replication. The treatments contained of salinity at 4 NaCl concentrations (0, 0.25, 0.5, 0.75 mM), Drought (PEG in 0, -0.6, -0.9, -1.2 bar) and Temperature (10/20, 15/25, 20/30, 25/35 °C night/day). The results showed that the treatments had significant effect on germination indices. By comparisons between species, the greatest seed vigour and germination percentage were made in seeds of purslane, then purslane seeds were the most tolerant to drought and salinity and other hand, the seeds of lemon balm and thyme in most of measured characters had the minimum values. By increasing salinity and drought levels, root dry/fresh weight, stem dry/fresh weight, root/stem length and vigour of seeds were decreased in all species. Germination percentage was increased by higher level of temperature but decreased by upper levels of salinity and drought stresses. The highest seed vigour was made in temperature of 20/30°C night/day and no salinity and drought stress (control) and the least related to the temperature degrees of 10/20°C night/day and concentration of 0.75 mM of NaCl and -1.2 bar of PEG.  Then the seed of plants for example purslane can introduce for planting in salinity and drought regions, and seed of plants such as thyme and lemon balm ought not to suggest for sowing in this regions.