توسعه جنوب در عرصه جهانی‌شدن

محورهای موضوعی : توسعه

احمد ساعی ¹ (دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)
قاسم ترابی ² (عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، گروه روابط بین‌الملل، ایران، همدان)

تاریخ دریافت : 1394/02/28 تاریخ پذیرش : 1394/06/17 تاریخ انتشار : 1394/08/15

کلید واژه: شرکت‏های چندملیتی, کشورهای جنوب, شبه‏ پیرامون سازی, دولت توسعه‏ خواه, جهانی‏ شدن,

چکیده مقاله :

کشورهای جنوب در عرصه جهانی شدن با چه فرصت ها و تهدیداتی مواجه هستند؟ آیا در دوران بلوغ نظام سرمایه داری، هنوز برای برخی از کشورهای جنوب فرصت توسعه وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال برخی از کارشناسان عمدتاً چپ این ایده را مطرح می کنند که جهانی شدن در عرصه اقتصادی به معنای گسترش نظام سرمایه داری و در نتیجه افزایش شکاف بین کشورهای فقیر و غنی است. در این راستا، آنها به آمارهای نهادهای معتبر بین المللی چون بانک جهانی و سازمان تجارت جهانی اشاره می کنند که نشان دهنده افزایش اختلاف بین درآمد کشورهای فقیر و غنی است. با این وجود، تمرکز بر روی این آمارها به معنای ندیدن ابعاد دیگر جهانی شدن می باشد. در کنار این مساله نگران کننده، باید اشاره نمود که به دلیل بروز تغییرات ماهوی در ماهیت نظام سرمایه داری و بروز انقلاب اطلاعات و ارتباطات در عرصه جهانی، زمینه بهتری برای توسعه بعضی از کشورهای جنوب مهیا شده است. در نتیجه، بعضی از این کشورها که شرایط اولیه را دارند، می توانند از فرصت هایی که جهانی شدن از طریق شرکت های چندملیتی در اختیار آن ها قرار داده استفاده نمایند. در این راستا هدف مقاله حاضر ارزیابی این فرضیه و ابعاد مختلف این موضوع در چند بخش می باشد. در پایان این گونه بحث خواهد شد که حتی در دوران بلوغ سرمایه داری امکان توسعه با وجود شرایط مساعد داخلی وجود دارد.

منابع و مأخذ:

منابع فارسی

- آقابخشی، علی و مینو افشاری‏راد (1376)، فرهنگ علوم سیاسی، انتشارات مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.

- لارسون، توماس و دیوید اسکیدمور (1383)، اقتصاد سیاسی بین المللی، تلاش برای کسب قدرت و ثروت، ترجمه احمد ساعی و مهدی تقوی، تهران، نشر قومس.

- بیلیس، جان و استیو اسمیت (1383)، جهانی‌شدن سیاست: روابط بین‌الملل در عصر نوین، زمینه‌های تاریخی، نظریه‌ها، ساختارها و فرایندها، ترجمه ابوالقاسم راه‌چمنی و دیگران، جلد اوّل، تهران، انتشارات مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.

- ساعی، احمد (1384)، توسعه در مکاتب متعارض، تهران، نشر قومس.

- کاستلز، امانوئل (1380)، عصر اطلاعات، ترجمه: علی بابا و دیگران،جلد سوم، تهران، طرح نو.

- کلارک، یان (1382)، جهانی‏شدن و نظریه‏های روابط بین‏الملل، ترجمه فرامرز تقی‏لو، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‏المللی.

- روزنامه اعتماد، شماره 1255، 20/8/85.

English Source

- Bernard, A.B., J.B. Jensen and P.K.Schott (2005), "Importers, Exporters and Multinationals: A Portrait of the Firms in the U.S. that Trade Goods", NBER Working Paper, No. 11404.

- Blonigen, B.A. (2005), "A Review of the Empirical Literature on FDI Determinants", NBER Working Paper, No, 11299, and Forthcoming, Atlantic Economic Journal.

- Blonigen, Bruce (2006), "Foreign Direct Investment Behavior of Multinational Corporations", at: http://www.nber.org/reporter/winter06/blonigen.html

- Cohen, Stephen (2007), Multinational Corporations and Foreign Direct Investment, Oxford, Oxford University Press.

- Desai, M.A, C.F.Foley, and J.R. Hines, (2004), "Foreign Direct Investment in a World of Multiple Taxes", NBER Working Paper, No, 8440, August 2001, and Journal of Public Economics, 88 (12).

- John Dunning and Sarianna Lundan (2008), Multinational Enterprises and the Global Economy, NY: MGbook Ltd.

- Employment Situation Summary (2015), at:http://www.bls.gov/news.release/empsit.nr0. htm.

- Fitzgerald, G. (1979), Unequal Partner, New York: United Nation.

- Foreign Direct Investment in Developing Countries (2002) at: What Economists (Don’t) Know and What Policymakers Should (Not) Do!, at: http://www.cuts-international.org/ FDI%20in%20Developing%20Countries-NP.pdf

- Ghosh, Pradip (1984), Multi-National Corporations and Third World Development, NY: Greenwood Press.

- Globalization and Development, (2002), at: http://www.eclac.org/publicaciones/xml/0/ 10030/Globalization-Chap2.pdf

- Hines, J.R.  (1997), "Altered States: Taxes and the Location of Foreign Direct Investment", NBER Working Paper, No. 4397,

- Jenkins, R (1987), Transnational Corporation and Uneven Development, the International if Zaton of Capital and the Third Word, New York, MGbook Ltd.

- Lall, Sanjaya (1976), Developing Countries and Multinational Corporations: effects on host Countries Welfare and the Role of Government Policy, London: Commonwealth Secretariat.

- Leonard, Jeffrey (1988), Pollution and the Struggle for the World Product: Multinational Corporations‎, Cambridge, Cambridge University Press.

- Nunnenkamp, P. (1997), Foreign Direct Investment in Latin America in the Era of Globalizes Production, Transnational Corporations 6 (1).

- UNCTAD (1995), Recent Developments in International Investment and Transnational Corporations, Trends in Foreign Direct Investment, United Nations, TD/B/ITNC/2, Geneva.

- Wallersteim, Imanuel (1974), The Modern World System, New York: Academic Press

- Wallersteim, Imanuel (1993), "The World – System after the Cold War", Journal of Peace Research, Vol. 30, No. l.

- World Investment Report (2009), at: http://www.unctad.info/wir2009survey.