ارزیابی موانع و محدودیت‌های حضور معلولین جسمی-حرکتی در فضاهای شهری اهواز

محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی شهری

دکتر زهرا خزایی ¹ , نسیم عیسی پور ² , محمد رجبی ³ , سیما کریمی مطلق ⁴ , علی خورکی ⁵

1 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
2 - کارشناسی جغرافیای انسانی- شهری، واحد اهواز، دانشگاه آزاداسلامی، اهواز، ایران
3 - کارشناسی ارشدجغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد اهواز، دانشگاه آزاداسلامی، اهواز، ایران
4 - کارشناسی ارشدجغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد اهواز، دانشگاه آزاداسلامی، اهواز، ایران
5 - کارشناسی ارشدجغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد اهواز، دانشگاه آزاداسلامی، اهواز، ایران

تاریخ دریافت : 1402/12/15 تاریخ پذیرش : 1403/03/11 تاریخ انتشار : 1403/03/13

کلید واژه: ارزیابی, موانع و محدودیت‌ها, معلولین جسمی-حرکتی, فضاهای شهری, اهواز,

چکیده مقاله :

بخش قابل توجهی از جمعیت همه کشورهای جهان را معلولان جسمی – حرکتی شامل می شود. توجه به موضوع معلولان و لزوم فرهنگ سازی و احترام به کرامات انسانی در این زمینه، این گروه از افراد جامعه مثل بقیه افراد نیازمند رفع احتیاجات خود در سطح محیط شهری می باشند. این پژوهش با هدف ارزیابی موانع و محدودیت‌های حضور معلولین جسمی-حرکتی در فضاهای شهری اهواز انجام شد. بنا به ماهيت موضوع و اهدافي كه براي آن پيش بيني شده، از نوع توصيفي تحليلي و در زمره تحقيقات كاربردي است. روش تحقیق روش کتابخانه ای روش میدانی، جامعه اماری53946نفر معلول؛ به منظور انتخاب حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد که بر طبق آن حجم نمونه380 نفر بدست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها ابتدا از طریق نرم افزار spss شاخص های مورد نظر جهت آزمون فرضیه ها از آزمون T ، به منظور ارزیابی نهایی از مدل (DEMATEL)استفاده خواهد شد. یافته های به دست آمد از تکنیکDEMATEL نشان داد که از بین شاخص ها، شاخص نفوذپذیری و دسترس دارای بیشترین تعامل و شاخص ساختمانها کمترین تعامل و شاخص نفوذپذیری و دسترس تأثیرگذارترین عامل و شاخص مبلمان شهری تأثیرپذیرترین عامل هستند. نتیجه گیری اینکه با استفاده از آزمونT درفرضیه اول میانگین کل شاخص ها برابر 3.93 و در فرضیه دوم میانگین4.13 بدست آمد.

چکیده انگلیسی:

A significant part of the population of all countries of the world includes physically-motor disabled people. Paying attention to the issue of the disabled and the necessity of culture building and respect for human dignity in this field, this group of people in the society, like other people, need to meet their needs in the urban environment. This research was conducted with the aim of evaluating the obstacles and limitations of the presence of physically-motor disabled people in the urban spaces of Ahvaz. According to the nature of the subject and the goals for which it is planned, it is descriptive and analytical type and belongs to applied research. Research method, library method, field method, statistical population of 53946 disabled people; In order to select the sample size, Cochran's formula was used, according to which the sample size was 380 people. In order to analyze the data, first through the spss software, the desired indicators will be used to test the hypotheses from the T test, for the final evaluation of the model (DEMATEL). The findings obtained from the DEMATEL technique showed that among the indicators, the permeability and accessibility index have the most interaction, and the buildings index has the least interaction, and the permeability and accessibility index are the most influential factors, and the urban furniture index is the most influential factor. Conclusion that by using T test in the first hypothesis the average of all indicators was equal to 3/93 and in the second hypothesis the average was 4/13.

منابع و مأخذ:

1) بابایی‌اهری، مهدی(1373). دقت درطراحی: راهنمای مناسب سازی بناها و فضاهای شهری برای معلولین، سازمان ملل متحد، ترجمه سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران.
2) پورمحمدی، محمدرضا، طورانی، علی وحسینلو، معصومه(1392). توسعه یکپارچه نواحی روستایی و شهری؛ رویکردی فضایی و استراتژیک در نظام برنامه ریزی سکونتگاهی، نشریه اندیشه جغرافـیایی، شماره 14،سال7، 9-36.
3) ترکمان، احمد، قائد، مجتبی، وشمتوب، سوگل(1396)پاتوق، فضاي جمعی شهري و معماري و محل تعاملات اجتماعی و فرهنگی (نمونه موردي شهر برازجان)، نشریه پژوهش‌و برنامه‌ریزي شهري، 8(31)، 225-248.
4) تقوایی، مسعود و مرادی، گلشن(1384). بررسی وضعیت معابر شهر اصفهان بر اساس معیارها و ضوابط موجود برای دسترسی معلولان وجانبازان، نشریه سپهر، دوره 15، شماره 57.
5) دامن‌دباغ،صفیه و سجادیان، ناهید(1400).مطالعه تطبیقی نقش مکان در اثرگذاری عوامل اقتصادی در نشاط شهروندان محلات شهر اهواز، نشریه مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای، 2(4)، 69-94.
6) رضایی،سمانه(1398)تجهيز و مناسب سازي سيستم حمل ونقل مطابق با نيازهاي معلولين با استفاده از تجربيات کشورهاي پيشرو (انگلستان)، فصلنامه روانشناسی و علوم رفتاری ایران، شماره ،17، 99-108.
7) رفیع‌زاده، ندا(1400) تحلیل میزان دسترس‌پذیری بوستانهای شهر تهران برای افراد دارای محدودیت جسمی - حرکتی با تأکید بر مفهوم طراحی فراگیر، نشریه باغ نظر، 18(94)، 35-46.
8) زارعی، جواد(1397). تبیین الگوی مدیریت یکپارچه بازآفرینی شهری پایدار بافتهای فرسوده مطالعه موردی:¬کلانشهر اهواز، رساله جهت دریافت دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، به راهنمایی دکتر محمدعلی فیروزی، دانشگاه شهید چمران اهواز دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری.
9) سالنامه آماری سازمان بهزیستی شهر اهواز(1401¬) ، بولتن داخلی سازمان بهزستی.
10) شهناز، علی‌اکبر(1390). ارزيـابي واولويت‌بندي فضاهاي عمومي شهري باتوجه به نيازهاي معلول وكم توان. پايان نامه كارشناسـي ارشـد. دانشـگاه سيستان و بلوچستان.
11) صالحی، شهناز(1399). بررسی و شناخت اقسام و ویژگی های المان‌های شهری. فصـل‌نامه رهیـافت‌های نویـن در مـطالعات اسـلامی،شماره 5، 575-592.
12) غضنفرپور،حسین، عبدالهی، علی‌اصغر، ومرادزاده، فیروزه(1400). برنامه‌ریزی فضاهای شهری برای تأمین نیازهای معلولان وجانبازان نمونة پژوهش: منطقة دو شهری کرمان. فصل‌نامه برنامه ریزی فضایی، 11(2)، 163-186.
13) قاسمی‌نژاد، شیما(1396). بررسی نقش مبلمان شهری درآرامش شهروندان معلول(نمونه‌موردی: بافت مرکزی شهر سیرجان). اولین همایش ملی توسعه پایدار و مدیریت شهری با رویکرد آرامش شهروندی.
14) کرکه‌آبادی، زینب، ومیرزایی، محمدعلی(1400). بررسی فضاهای پارک¬های شهری براساس توانمندی¬های معلولین جسمی ‌حرکتی(نمونه موردی: پارک نبوت کرج). فصل‌نامه آینده پژوهی‌شهری، 1(1)، 21-37.
15) محمدی، علیرضا، پیشگر، الهه، وحسینی، لیلا(1401). تحليل فضایی معلوليت با استفاده از GIS(مطالعه¬ی موردی: استان اردبيل). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 22(66)، 57-78.
16) مشبکی‌اصفهانی، علیرضا، ومشبکی اصفهانی، محمدرضا(1398). شناسایی معیارهای مؤثر برارتقاء کیفیت محیطی در طراحی معماری مراکز توانبخشی معلولین جسمی- حرکتی. فصل‌نامه‌ مطالعات کاربردی درعلوم اجتماعی وجامعه شناسی، 7(2)، 37-50.
17) منابی، علی(1399). پراکنش فضایی تخلفات ساختمانی وعوامل مؤثر برآن درشهر اهواز، پایان‌نامه جغرافیا وبرنامه‌ریزی شهری گرایش: آمایش سرزمین، به راهنمایی دکتر سعید ملکی، دانشگاه شهید چمران.
18) یاری‌حصار، ارسطو، سعیدی‌زارنجی، سمیرا، زارنجی‌، ژیلا، فرزانه، و اسکندری عین‌الدین، هادی(1399). ارزیابی مناسب سازی فضاهای شهری برای معلولان و افراد کم توان جسمی-حرکتی (مطالعه موردی: شهراردبیل). نشریه مطالعات شهری، 9(36)، 117-132.
19) Badla, M.R. (2004). The role of people in the process of adaption, the national conference in the adaption of urban environments.
20) Gungor، S. (2016). A Research on Accessibility of Urban Parks by Disabled Person: The Case Study of Birlik Park، Konya-Turkey. Environmental Sustainability and Landscape Management، 496.
21) Gul, S., Nisa, N.T., Shah, T.A., Gupta, S., Jan, A., Ahmad, S. (2015). Middle East: Research productivity and performance across nations, Scientometrics, 105 (2), 1157-1166
22) Nur Belkayali, Yavuz Güloğlu, (2018). Physical and social barriers for disabled urban park users: case study from Kastamonu, Turkey Engelli kent parkı kullanıcılarının fiziksel ve sosyal sorunları:
23) Rattray, N. (2013). Contesting Urban Space and Disability in Highland Ecuador, City and society, 25(1): 25–46