علل وعوامل تاثیرگذاربر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با الهام از هویت شیعی در منطقه غرب آسیا

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

حسین مختاری ¹ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا)
بشیر اسماعیلی ² (عضو هیئت علمی دانشگاه آزاداسلامی واحد شهرضا)
مسعود جعفری نژاد ³ (گروه علوم سیاسی، واحد اصفهان(خوراسگان)،دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران)

تاریخ دریافت : 1402/12/12 تاریخ پذیرش : 1403/03/02 تاریخ انتشار : 1403/03/30

کلید واژه: هویت شیعی, سیاست خارجی, غرب آسیا,

چکیده مقاله :

انقلاب شکل‌گرفته درایران اثرات شگرفی بر کشورهای مسلمان، به خصوص شیعیان منطقه غرب آسیا و برخی کشورها در سطح نظام بین‌الملل داشته است. انقلاب اسلامی به علت جذابیتی که در شعارها، اهداف و اصول، راه و روش‌ها، محتوا و نتایج حرکت‌ها، سابقۀ اشتراکات دینی و تاریخی و شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی داشت، پدیده‌ای اثرگذار بر ژئوپلیتیک نوین شیعه بوده است. حال سؤال اصلی این است که چه عواملی برسیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه غرب آسیا تاثیرگذاراست؟ از عوامل تاثیرگذار برسیاست خارجی جمهوری اسلامی می توان به اصل دعوت، تولّی و تبری، تألیف قلوب یا همان پشتیبانی از مسلمانان و مستضعفان، پای بندی به پیمان‌نامه‌ها و عهدنامه‌ها و عرف بین‌الملل واصول مندرج درقانون اساسی اشاره کرد که رویکرد ایران را در قبال سایر کشورها و سازمان‌های بین‌المللی تعیین و مناسبات دوجانبه و چندجانبه در چارچوب این قواعدشکل می‌گیرد. سیاست خارجی جمهوری اسلامی با تکیه‌بر هویت اسلامی شیعی، راه و روشی برای اشاعه تعالیم حیات‌بخش اسلام و صدور پیام معنویت و آزادی و استقلال به جهانیان می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی علل وعوامل تاثیرگذاربر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با الهام از هویت شیعی در منطقه غرب آسیا بر اساس تئوری سازه‌انگاری تحلیل خواهد شد.

چکیده انگلیسی:

The revolution in Iran had tremendous effects on the Muslim countries, especially the Shiites of the west-Asian region and some countries at the level of the international system. The Islamic Revolution has become an effective phenomenon in modern Shiite geopolitics, regarding its appeal in its slogans, goals and principles, ways and methods, content and results of movements, historical and religious commonalities, and regional and international conditions. Now the main question is “which issues affect the foreign policy of the Islamic Republic of Iran in the West Asian region?” Among the effective factors in the foreign policy of the Islamic Republic, we can mention the principle of invitation, Tuli and Tabari, “the creation of hearts” (that is, the support of Muslims and the oppressed), adherence to contracts and agreements and international customs, the principles contained in the constitution, which Iran's approach towards other countries and international organizations are determined and bilateral and multilateral relations are formed within the framework of these rules. The foreign policy of the Islamic Republic, relying on the Shia Islamic identity, is a way to spread the life-giving teachings of Islam and send the message of spirituality, freedom and independence to the world. In this research, using the descriptive analytical method, the causes and factors affecting the foreign policy of the Islamic Republic of Iran will be analyzed based on the theory of constructivism, inspired by the Shiite identity in the West Asian region

منابع و مأخذ:

منابع منابع فارسی - پور احمدی، حسین، قدرت نرم در جمهوری اسلامی ایران،1389، قم، بوستان کتاب
- جهانبگلو، رامین، موج چهارم، 1381، تهران، انتشارات نی
- حاجیانی، ابراهیم، تحلیل جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه، 1379، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شماره پنجم، پاییز
- دهشیری، محمدرضا، اندیشه و تاریخ سیاسی ایران معاصر، بهمن 1382، شماره 17
- دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، اسلام و حقوق بین‌الملل عمومی، جلد دوّم، انتشارات سمت، 1377
- داوری اردکانی، رضا، درباره غرب. تهران، 1379 انتشارات هرمس
- دهقانی فیروزآبادی، سید جلال، مقاله ارزیابی مفهومی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی ،1390
- رهبر، عباسعلی، نجات پور، مجید، یزدان پناه، محمد، ارزیابی نظریه ژئوپلیتیک شیعه، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی،1395، شماره 36
- زرشناس، شهریار، اشاراتی درباره لیبرالیسم در ایران،1378، چ دوم، تهران، سازمان انتشارات کیهان
- سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از نگاه مقام معظم رهبری مجله حصون زمستان 1385، شماره 10
- سیمبر، رضا و دیگران‌، اسلام‌گرایی در نظام بین‌الملل،1378، تهران، دانشگاه امام صادق (ع)
- سمیعی، علیرضا و فتحی، عبدالرضا،1392، بررسی تأثیر مؤلفه‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران بر جنبش بیداری اسلامی خاورمیانه (با تأکید بر رویکرد سازه‌انگاری)، مطالعات جهان اسلام، سال دوم، شماره یک
- شایگان، داریوش، افسون زدگی جدید، هویت چهل‌تکه و تفکر سیار، 1370، ترجمه فاطمه ولیانی. تهران، فرزان روز
- طاهری، ابوالقاسم، کریمی فرد، حسین، هویت ملی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه روابط بین‌الملل، 1391
- عالم، عبدالرحمن، بنیادهای علم سیاست، 1381، چ نهم، تهران، انتشارات نی
- کمالی اردکانی، علی‌اکبر، نگاهی تاریخی به سیر تحول مردم‌سالاری در اندیشه متفکران مسلمان، 1382، فصلنامه راهبرد، شماره 28، تابستان
- گلشن پژوه، محمود رضا، جمهوری اسلامی ایران و قدرت نرم، 1387، تهران، معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی – دفتر گسترش تولید علم
- گردشی، حمیدرضا، مبانی فقهی مشروعیت سیاسی در اندیشه امام خمینی، 1381، چ دوم، تهران، مؤسسه فرهنگی قدر ولایت
- ملکی، عباس، قانون اساسی و سیاست خارجی، ج 10، همشهری، 14 / 12 / 82
- محمدی، یدالله، انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی: تقابل و رویارویی دو چهره قدرت (نرم‌افزاری و سخت‌افزاری)، دی 1379، مصباح، ش 36
- مجتهد زاده، پیروز، روحیه عدالت‌خواهی و جایگاه آن در هویت ملی ایرانیان، 1383، تهران، مؤسسه مطالعات ملّی
- موسوی خمینی، روح‌الله، صحیفه نور،1370، جلد 16، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
- محمدی، علی‌اصغر، رشد اسلام‌گرایی: تاثیرانقلاب اسلامی بر تحولات خاورمیانه، همشهری،1385، کد خبر 15321
منابع لاتین ترجمه‌شده: - اسپوزیتو، جان،1382، انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمه محسن مدیرشانه چی، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران
- هانتر، شیرین، (1380)، اسلام و غرب، مترجم همایون مجد، تهران: انتشارات فرزان
منابع اینترنتی: - اصول و اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، پایگاه اینترنتی منابع اسلام، سال 1391، http://www.fa.islamic-sources.com
- اردم، نیلوفر، مؤلفه‌های راهبردی در تدوین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، 1393، سایت http://www.irdiplomacy.ir
- پایگاه اطلاع‌رسانی دولت،1391، http://dolat.ir/detail/223726-کد خبر: ۲۲۳۷۲۶
- پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، نظریه انقلاب اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره)، 1377، شماره 26 https://hawzah.net/fa/Magazine/View/130/4357/28848
- پارسایی، سید مهدی، طرحی برای سیاست خارجی ایران بازیگری در قالب پل منطقه‌ای،1392، سایت دیپلماسی ایرانی http://www.irdiplomacy.ir
- تاجیک، نصرالله، سیاست خارجی، انقلاب و پس‌لرزه‌هایش، سایت دیپلماسی ایرانی،1392، کد 1928446، http://www.irdiplomacy.ir
- سخنرانی مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، منبع سایت http://farsi.khamenei.ir
- شجاعیان، محمدرضا،بازتعریف سیاست خارجی در نظام بین‌الملل با «قدرت دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران» ، 1395، سایت باشگاه خبرنگاران جوان www.yjc.ir )