رابطه شیوه‌های شناختی یادگیری و پنج عامل بزرگ شخصیت با نگرش تفکر انتقادی دانشجویان دانشگاه تبریز

محورهای موضوعی : مدیریت نوآوری های آموزشی

خلیل سلطان‌قرائی ¹ (عضوهیات علمی)
پروانه علائی ² ()

تاریخ دریافت : 1390/04/26 تاریخ پذیرش : 1390/06/26 تاریخ انتشار : 1390/05/01

کلید واژه: پنج عامل بزرگ شخصیت, واژه های کلیدی: نگرش تفکر انتقادی, شیوه‌های شناختی یادگیری, سبک‏های یادگیری,

چکیده مقاله :

چکیده: این پژوهش توصیفی ـ همبستگی با هدف بررسی رابطه شیوه‌های شناختی یادگیری و پنج عامل شخصیت با نگرش تفکر انتقادی دانشجویان انجام پذیرفت. 346 نفر از دانشجویان کارشناسی دانشگاه تبریز و مشغول به تحصیل در نیمسال دوم سال تحصیلی 87-1388، به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب و به پرسش نامه سبک های یادگیری کلب و فرم 60 سژالی پرسش نامه شخصیتی NEO و پرسش نامه نگرش تفکر انتقادی کالیفرنیا پاسخ گفتند. داده ها با استفاده از روش های آماری تحلیل واریانس یک طرفه، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه شیوه گام‌ به‌گام با نرم افزار SPSS 5/11 تجزیه و تحلیل شد. شیوة شناختی مفهوم‌سازی انتزاعی (26/0=β) و سه عامل شخصیتی روان‌نژندگرائی (74/0- = β)، انعطاف‌پذیری (03/1= β) و باوجدان بودن (62/0= β)، 39 درصد از تغییرات نگرش تفکر انتقادی را پیش‌بینی می‌کنند (01/0< P). بین برون‌گرائی ( 36/0=r )، انعطاف پذیری( 33/0=r )، باوجدان بودن (44/0=r )، و دلپذیربودن (30/0 =r) و روان‌نژندگرائی (42/0-= r) با نگرش تفکر انتقادی رابطه وجود داشت (01/0< P). بین روان نژندگرایی و دو شیوه شناختی تجربه عینی و مشاهدۀ تأملی همبستگی مثبت وجود داشت (05/0 و 01/0< P)، این رابطه با آزمایش گری فعال و مفهوم‌سازی انتزاعی منفی بود (05/0 < P). بین برونگرایی و تجربة عینی همبستگی منفی وجود داشت (05/0 < P)، این رابطه با شیوة آزمایش گری فعال مثبت بود (01/0< P). بین با وجدان بودن و شیوة مشاهدة تأملی همبستگی منفی وجود داشت (05/0 < P)، ولی این رابطه با آزمایش گری فعال مثبت بود (01/0< P). بین انعطاف‌پذیری و آزمایش گری فعال رابطة منفی وجود داشت (05/0 < P). بین سبک های یادگیری و عوامل روان نژندگرایی، برون گرایی، دلپذیربودن و باوجدان بودن رابطه وجود داشت (05/0 و 01/0 < P).

چکیده انگلیسی:

Abstract: This descriptive research was accomplished to study relationship between learning cognitive approaches and big five personality factors with critical thinking attitude of students. 345 undergraduate students of Tabriz University who were studying in the spring semester of 2009 were chosen by the multi-stage cluster random sampling method. Kolb Learning Style Inventory, NEO-PI Inventory (60 item), California Critical Thinking Disposition Inventory were administered. ANOVA, Pearson Correlation Coefficient and Stepwise Multiple Regression statistical methods were used for analyzing data in SPSS 11.5 software. Abstract conceptualization cognitive approach (β=0.26) and three personality factors of Neuroticism (β=-0.74), Openness (β=1.03) and Conscientiousness (β=0.62) predicted 0.39 variance of critical thinking attitude (P<0.01). There were significant correlations between Extraversion (r=0.36), Openness (r=0.33), Conscientiousness (r=0.44), Agreeableness (r=0.30) and Neuroticism (r=-0.42) to critical thinking attitude (P<0.01). There were positive correlation between Neuroticism and concrete experience and reflective observation cognitive approaches (P<0.01, 0.05); This relationship was negative with active experimentation and abstract conceptualization cognitive approaches (P< 0.05). There was negative correlation between Extraversion and concrete experience (P<0.05); This relationship was positive with active experimentation approach (P< 0.01). There was negative correlation between Conscientiousness and reflective observation (p<0.05); This relationship was positive with active Experimentation (p<0.01). There was negative relation between Openness and active experimentation (P<0.05). Also, there was a relationship between learning styles and personality factors of Neuroticism, Extraversion, Agreeableness and Conscientiousness (P< 0.01, 0.05).

منابع و مأخذ:

منابع فارسی

اطهری، ز.، شریف، م.، نعمت بخش، م. و بابامحمدی، ح. (1388). ارزیابی مهارت‏های نگرش تفکر انتقادی و ارتباط آن با رتبه آزمون سراسری ورود به دانشگاه در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی. 9 (1). صص 5-12.

امامی پور، س. و شمس اسفندآباد، ح. (1386). سبک‏های یادگیری و شناختی، نظریه‏ها و آزمون‏ها. تهران: سمت.

ایزدی، ص. و محمدزاده، ر. (1387). بررسی رابطه بین سبک‏های یادگیری و ویژگی‏های شخصیتی و عملکرد تحصیلی دانش‏آموزان. مجله دانشور رفتار (دانشگاه شاهد). 14 (27)، صص: 15-29.

بابامحمدی، ح. و خلیلی، ح. (1383).مهارت‏های نگرش تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی سمنان. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی. 4 (12)، صص: 23-31.

بدری گرگری، ر. (1387). تأثیر باز اندیشی بر نگرش تفکر انتقادی دانشجو معلمان و طراحی روش مناسب باز اندیشی برای پرورش مهارت نگرش تفکر انتقادی آنها. رساله دکتری، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه تبریز.

حسینی، ع. و بهرانی، م. (1381). مقایسه نگرش تفکر انتقادی در دانشجویان سال اول و سال آخر کارشناسی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی. شماره 6، صص: 5-21.

حسینی لرگانی، م. (1377). مقایسه بین سبک‏های یادگیری دانشجویان سه رشته پزشکی،

    فنی- مهندسی و علوم انسانی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبائی تهران.

رحمانی شمس، ح. (1379). مقایسه تیپ‏های شخصیتی و سبک‏های یادگیری در چهار رشته پزشکی، فنی- مهندسی و علوم انسانی دانشجویان زن و مرد. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.

سیف، ع. ا. (1388). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش (ویرایش ششم). تهران: دوران.

شفیعی، ش.، خلیلی، ح.و مسگرانی، م. (1383). ارزشیابی مهارت های نگرش تفکر انتقادی در دانشجویان پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی زاهدان. مجله  طب و تزکیه. 53، صص: 20-24.

شولتز، د. و شولتز، س. (1379). نظریه‏های شخصیت. ترجمه سید یحیی محمدی. تهران: ویرایش.

عبداله زاده، ب. (1386). مقایسه بین عوامل شخصیتی، سبک های حل مسأله و میزان استرس تجربه شده میان وابسته به مواد و افراد بهنجار. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تبریز.

عطاللهی، ز. (1375). بررسی مقایسه‏ تأثیر دو روش آموزش سخنرانی و مبتنی بر حل مسأله بر میزان یادگیری دانشجویان پرستاری. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی تهران.

فتحی‏آذر، ا. (1387). روش ها و فنون تدریس. تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.

فتحی‏آذر، ا. (1384). بررسی وضعیت آموزش عالی در استان آذربایجان‏شرقی، تبریز: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی آذربایجان‏شرقی.

کردنوقابی، ر. (1378). بررسی رابطه بین سبک‏های  شناختی  وابسته به زمینه و نابسته به زمینه دانش‏آموزان و شیوه‏های تربیتی مورد استفادۀ والدین آنها. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.

گروسی فرشی، م.ت. (1381). رویکردهای نوین در ارزیابی شخصیت، کاربرد تحلیل عاملی در مطالعات شخصیت. تبریز: جامعه ویژه.

مظفری، س. (1387). رابطه ویژگی‌های شخصیتی و نگرش تفکر انتقادی با دینداری دانشجویان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران.

همایونی، ع. ؛ عبدللهی، م. ح. (1382). بررسی رابطه بین سبک‏های یادگیری وسبک‏های شناختی و نقش آن در موفقیت تحصیلی دانش‏آموزان. مجله روانشناسی. شماره 26، صص

   197-179.

منابع انگلیسی

Banta, T. W. (1993). Toward a plan for using national assessment to ensure continuous improvement of higher education. General Education, 42(1): 33-58.

Burden, P. R., & Byrd, D. M. (1994). Methods for effective teaching. Boston, MA: Allyn and Bacon, Inc.

Can, S. (2009). The effects of science student teachers’ academic achievements, their grade levels, gender and type of education they are exposed to on their format learning styles. World Conference on Educational Sciences, Turkey.

Cavus, N., & Uzunboylu, H. (2009). Improving critical thinking skills in mobile learning.  Social and Behavioral Sciences, 1, 434–438.

Clifford J. S., Boufal, M. M., & Kurtz J. E. (2004). Personality traits and critical thinking skills in college students:Empirical tests of a two-factor theory. Assessment, 11(2), 169-176.

Duff, A., Boyle, E., Dunleavy, K., & Ferguson, J. (2004). The relationship between personality approach to learning and academic performance.  Personality and Individual Differences, 36, 1907–1920.

Emir, S. (2009). Education faculty students' critical thinking disposition according to academic achievement. World Conference on Educational Sciences, 2009, Turkey.

Facione, P. A., Giancarlo, C.A., Facione, N.C., & Gainen, J. (1995). The disposition toward critical thinking. General Education, 44(1). 1-25.

Guven, M., & Kurum, D. (2008). The relationship between teacher candidates’ learning styles and critical thinking dispositions. Elementary Education Online, 7(1), 53-70.

Gyeong, J. A. (n.d.). Critical thinking and learning styles of nursing students at the baccalaureate nursing program in Korea. Contemporary Nurse. Retrieved on Jul. 22, 2009 from http://findarticles.com/p/articles/mi_6813/is_1_29/ai_n28573989/

Haislett, J., Hughes, B., Atkinson, G., & Williams, C. (1993). Success in baccalaureate nursing programs: A matter of accommodation? Nursing Education, 32(2), 64-70.

Halpern, D. F. (1996). Thought and knowledge: An introduction to critical thinking. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.

Hawk, F. T., & Shah, A. J. (2007). Using learning style instruments to enhance student learning. Decision Sciences Journal of Innovative Education, 5 (1): 1–20.

Jackson, C., & Jones, L. M.  (1996). Explaining the overlap between personality and learning styles. Personality and Individual Differences, 20(3), 293-300.

Joy, S., & Kolb, D. (2009). Are there cultural differences in learning style? International Journal of Intercultural Relations, 33, 69–85.

Kolb, D. A. (1984). Experiential learning: Experience as the source of learning and development. New Jersey: Prentice Hall, Inc.

Myers, B. E., & Dyer, J. E. (2006). The influence of student learning style on critical thinking skill. Agricultural Education, 47(1), 43-52.

Ridley, M. J., Laschinger, H. K., & Goldenberg, D. G. (1995). The effect of a senior preceptorship on the adaptive competencies of community college nursing students. Advanced Nursing, 22(1), 58-65.

Rudd, R., Baker, M., & Hoover, T. (2000). Undergraduate agriculture student learning styles and critical thinking abilities: Is there a relationship? Agricultural Education, 41(3), 2-12.

Suliman, W. A. (2006). Critical thinking and learning styles of students in conventional and accelerated programs. International Nursing Review, 53, 73–79.

Taube, K. T. (1997). Critical thinking ability and disposition as factors of performance on a written critical thinking test. General Education, 46, 129-164.

Torres, R. M., & Cano, J. (1995). Critical thinking as influenced by learning style. Agricultural Education, 35(4), 61-66.

Van Bragt, C. A. C.,  Bakx, A. W. E. A.,  Bergen, T. C. M., & Croon, M. A. (2011). Looking for students’ personal characteristics predicting study outcome. High Education, 61, 59–75.

Zhanag, F. (2000). Are thinking styles and personality types related? Educational Psychology, 20(3): 271-202.