محرومیت نسبی و ظرفیت سازی برای بحران اجتماعی: مطالعه موردی حوادث 1396
محورهای موضوعی : پژوهش های اجتماعیسید ایمان قربانی 1 , طهمورث شیری 2
1 - دانشجوی دکترای جامعه شناسی سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزیimanqorbanirasht@gmail.com
2 - دانشیار گروه جامعه شناسی سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزیShiri.tahmures@gmail.com
کلید واژه: محرومیت نسبی, از خود بیگانگی, فساد اقتصادی, ناآرامی, بحران,
چکیده مقاله :
اعتراضات به شرایط اقتصادی در دی ماه 1396 بزرگ ترین بحران اجتماعی ایران در دهه حاضر را تشکیل می دهد. هدف از این اثر، جستجو در منشاء اعتراضات سیاسی و اجتماعی این حادثه در ایران است. روش تحقیق نیز بر پایه تبیین و بررسی منشاء پیدایش و ریشه های شکل گیری اعتراضات اقشار مختلف در دی ماه ۱۳۹۶ با روش توصیفی ـ تحلیلی با محوریت نظریه های محرومیت نسبی، به ویژه اندیشه تد رابرت گر به عنوان نظریه منتخب و همچنین نظریه های از خود بیگانگی اجتماعی است. در این تحقیق، با ارسال پرسشنامه به 250 نفر خبره علمی و استاد دانشگاه به عنوان جامعه آماری، به منظور بررسی نتایج، از روش وزن دهی اصلی (کاردینال) و با مقایس زوجی استفاده شده است. به موجب این تحقیق مشخص شد که مقایسه شاخص های اجتماعی مورد بررسی در وقایع 1396 حاکی از نارضایتی مردم از مهم ترین حقوق اجتماعی خود است. مهم ترین و اثرگذارترین این عوامل، فساد اقتصادی و تبعیض و نابرابری اجتماعی است که حاصل آن بی عدالتی قضایی و فقر و محرومیت اکثر جمعیت ایران است که سبب پیدایش احساس محرومیت نسبی و احساس از خود بیگانگی اجتماعی شده و در نتیجه اعتراضات سیاسی و اجتماعی را رقم زده است. تفاوت میان انتظارات مشروع و واقعیات عالم خارج در سطح جامعه و عدم توجه به تغییرات ارزشی و سیاسی همراه با خواست های اقتصادی و ایجاد برابری و عدالت اجتماعی، مهمترین منشاء اعتراضات سیاسی و اجتماعی در دو دهه گذشته به شمار می روند. در نتیجه، احساس محرومیت نسبی و احساس از خود بیگانگی اجتماعی از مهم ترین مؤلفه های تأثیرگذار در اعتراضات و ناآرامی های این سال در ایران به شمار می روند.
Protests over the economic conditions in December 2017 (1396) constitute the most significant social crisis in Iran in current decade. This work aims to search for the origin of political and social protests within this event in Iran. The research method is based on explanation and study of genesis and origins of shaping of the protests of different classes in December 2017 with a focus on relative deprivation theory, especially the ideas of Ted Robert Gurr as the base theory as well as theories of social alienation. In this research, by sending a questionnaire to 250 faculty members and professors as statistical population, in order to study the results, the original weighting method (cardinal) and paired comparisons were used. The results of this study showed that the comparison of social indices under study shows public discontent with its most important social rights. The most important and effective factors are economic corruption, discrimination and social inequality resulting from judiciary injustice, poverty and deprivation of most of Iranian population which results in a feeling of relative deprivation and a feeling of self-alienation and consequently leads to political and social protests. The difference between the legitimate expectations and the realities of the outside world and lack of attention to value and political changes along with economic demands and creation of equality and social justice are the main sources of political and social protests in the past two decades. As a result, a feeling of relative deprivation and a feeling of self-alienation are the most important factors in protests and unrest in this year in Iran.
_||_
