تحلیل نشانه¬های اجتماعی در حکایت پادشاه و کنیزک بر مبنای نظریه پیر گیرو
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
1 - گروه ادبیات فارسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
کلید واژه: نشانه¬شناسی اجتماعی, مثنوی, پادشاه و کنیزک, هویت, آداب معاشرت,
چکیده مقاله :
نشانه‌شناسی اجتماعی به بررسی نشانه‌های اجتماعی متن می¬پردازد. ¬کاربرد نشانه¬ها در آثار ادبی، بیان¬گر شرایط اجتماعی، سیاسی، فرهنگی در بافت اجتماع است. هدف پژوهش حاضر تحلیل حکایت پادشاه و کنیزک مثنوی با رویکرد نشانه¬شناسی اجتماعی است که به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته¬است. بر اساس تقسیم بندی پیر گیرو نشانه¬های هویتی با زیر مجموعۀ شغل، مرتبة اجتماعی، دین، فرهنگ، مکان، زمان، خوراک، پوشاک و نشانه¬های آداب¬معاشرت بر اساس حالات و اطوار، لحن، ارتباط کلامی و غیر کلامی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از آنست که بیشترین نشانه¬های هویتی؛ شیوة خاص رفتاری و گفتاری پادشاه رمزگان قدرت اوست. عشق به کنیز رمزگان عرفانی است که شاعر از آن بهره برده است. نشانه¬های دینی و فرهنگی، تأکید بر دین اسلام و فرهنگ عرفانی دارند. پس از آن شغل و طبقة اجتماعی، زمان و مکان مطرح هستند و خوراک کم¬کاربردترین نشانة هویتی است. از نشانه¬های آداب¬معاشرت لحن بیشتراز همه به چشم می¬آید. لحن شاعر در کل متن تعلیمی است. شیوة ارتباطی-کلامی و غیرکلامی، در خدمت تعلیم مباحث دینی-عرفانی است. لحن¬های نیازمندانه، خواهش¬گرانه، مشتاقانه، آمرانه، ستایشگرانه و ...در خدمت پیشبرد اهداف داستان به کار گرفته شده¬اند. شاعر از نشانه¬های ظاهری، اطوار و حالات برای القای پیام مسلط متن یعنی جایگاه عشق حقیقی ¬بهره برده¬است.
Social semiotics examines social signs. Signs in literary works express social, political and cultural conditions. The purpose of the research is to analyze the story of the King and the Maiden of Masnavi based on social semiotics, which was done in a descriptive-analytical way. Pir Giro has divided social signs into two groups: identity and social etiquette. Identity signs include occupation, social rank, religion, culture, place, time, food, clothing. Signs of social etiquette are moods, tone, verbal and non-verbal communication. the most identity signs; It is the king's special way of speaking and behaving, which is the symbol of his power. Love for the maidservant is mystical love. The behavior of divine physician and goldsmith are signs of Islamic religion and mystical culture. Job and social class, time and place and food are little signs of identity. Verbal and non-verbal communication style is about teaching religious-mystical topics. Needy, pleading, eager, commanding, praising, etc. tones serve to advance the goals of the story. The poet has used external signs, moods and moods to express the dominant message of the text, i.e. the place of true love.
قرآن کریم
الطائی، علی. (1396). بحران هویت قومی در ایران. چ۳. تهران: شادگان.
چندلر، دانیل. (۱۳۸۷). مبانی نشانه¬شناسی. ترجمۀ مهدی پارسا. تهران : شرکت انتشارات سور مهر.
حیدری، مهسا و خانیان، حمید. (۱۳۹۵). «نشانه¬شناسی و رمزگشایی از حکایت رمزی کنیزک و پادشاه مثنوی معنوی». ماهنامه علوم انسانی اسلامی. دوره۱. شماره۱۲. دوره ۱. خرداد ۱۳۹۵.
ریچموند، ویرجینا پی و جیمز سی مک¬کروسی. (۱۳۸۸). رفتارهای غیر کلامی در روابط میان¬فردی (درس¬نامة ارتباطات غیرکلامی). ترجمة فاطمه¬سادات موسوی و ژیلا عبدالله¬پور. زیر نظر غلامرضا آذری. تهران: دانژه.
ساسانی، فرهاد. (۱۳۸۹). معناکاوی به سوی نشانه¬شناسی اجتماعی¬. تهران : علم.
سجودی، فرزان. (۱۳۹۰). نشانه¬شناسی کاربردی. تهران : علم.
طهماسبی، فرهاد.(۱۳۸۸). «بازتاب مسائل اجتماعی- فرهنگی در مثنوی معنوی مولانا (نگاهی به مثنوی از منظر جامعه¬شناسی ادبیات)». پژوهشنامه ادب حماسی ( پژوهشنامه فرهنگ و ادب). دوره۶-۵. زمستان ۱۳۸۸ و بهار و تابستان ۱۳۸۹. شماره۹. ویژه¬نامه بزرگداشت اندیشه¬های جهانی مولانا جلال¬الدین محمد بلخی. صص ۲۸۹-۲۷۰.
فرهنگی، سهیلا و باستانی خشک¬ بیجاری، معصومه. (۱۳۹۳). «نشانه¬شناسی اجتماعی رمان بیوتن». فصلنامة تخصصی نقد ادبی. س۷. ش ۲۵. بهار۱۳۹۳. صص ۱۵۱-۱۲۱.
کرس، گونتر.آر. (۱۳۹۴). نشانه¬شناسی اجتماعی از نظریه تا کاربرد، باز نمود چند وجهی رویکرد نشانه¬شناسی اجتماعی با موضوع ارتباط در عصر حاضر. ترجمۀ سجاد کبگانی و رحمان صحراگرد. تهران : مارلیک.
گیرو، پیر. (۱۳۸۰). نشانه¬شناسی. ترجمۀ محمد نبوی. تهران : آگاه.
محمد بن منور. (۱۳۹۷). اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابی ابوسعید ابوالخیر. مقدمه تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: انتشارات آگاه.
معین، محمد. (۱۳۷۵). فرهنگ معین. تهران: امیرکبیر.
مولوی. (۱۳۶۰). مثنوی جلال¬الدین محمد بلخی، به اهتمام دکتر محمد استعلامی. تهران: زوار.
نجومیان، امیرعلی. (۱۳۹۶). نشانه¬شناسی، مقالات کلیدی. تهران: نشر مروارید.
ودیعه، فرزانه و طهماسبی، فرهاد و زیرک، ساره. (۱۴۰۱). «نشانه¬شناسی اجتماعی غزلی از خواجوی کرمانی بر اساس نظریه چندلر». نشریه زبان و ادبیات فارسی. پیاپی۵۰. بهار۱۴۰۱. صص ۳۷۳-۴۰۴.
هالیدی، مایکل و حسن، رقیه. (۱۳۹۳). زبان، بافت، متن (ابعاد زبان از منظر نشانه¬شناسی اجتماعی). ترجمۀ محسن نوبخت. تهران : سیاهرود.
