اهداف و اصول یادگیری، مبتنی بر مبانی معرفت‌شناختی علوم اعصاب تربیتی

محورهای موضوعی :  پژوهشهای معرفت شناختی

قادر فراقی ¹ (دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم وتربیت ،دانشگاه شاهد تهران ، ایران )
محسن فرمهینی فراهانی ² (استاد گروه علوم تربیتی ، دانشگاه شاهد ، تهران ، ایران )
محمد حسن میرزا محمدی ³ (استاد گروه علوم تربیتی ، دانشگاه شاهد ، تهران ، ایران )

تاریخ دریافت : 1403/03/31 تاریخ پذیرش : 1403/06/11

کلید واژه: معرفت‌شناختی, علوم اعصاب تربیتی, یادگیری, اهداف یادگیری, اصول یادگیری ,

چکیده مقاله :

هدف مقاله حاضر استخراج اهداف و اصول یادگیری بر اساس مبانی معرفت‌شناختی علوم اعصاب تربیتی است. در این پژوهش با روش اسنادی و تحلیل مفهومی، مبانی نوع اول و نوع دوم معرفت‌شناختی علوم اعصاب تربیتی تبیین شده‌اند و سپس از روش استنتاجی پیش‌رونده (اصلاح شده فرانکنا)، اهداف و اصول یادگیری بر اساس مبانی معرفت‌شناختی علوم اعصاب تربیتی، با استفاده از دو قیاس عملی حاصل گردیده‌اند. برخی از اهداف به‌دست‌آمده از این روش عبارت‌اند از «مرتبط با زندگی، توصیف راه‌حل‌های مسئله و یادگیری، مطالعه ذهن در همه ابعاد، یادگیری بهینه، آموزش بر اساس تفاوت‌های فردی، تولید دانش معتبر و مفید»، و برخی اصول به‌دست‌آمده باتوجه‌به این اهداف و مبانی نوع دوم شامل: اصل بدنمندی، اصل یادگیری غیرخطی، اصل تغییر مغز، اصل هوشیاری آرمیده، اصل یکپارچگی مغز، اصل ایجاد توجه و تمرکز بر یادگیری است. از نتایج این پژوهش می‌توان برای بهبود و بهسازی فرایند یادگیری فراگیران در کلاس استفاده نمود. هرچند برای اعتباربخشی بیشتر، نیاز به ترکیب این یافته‌ها و علوم تربیتی است به‌این‌ترتیب می‌توان با ترکیب این دو عرصه، پیشرفت‌های بزرگی در زمینه یادگیری به عمل آورد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this article is to extract the goals and principles of learning based on the epistemological foundations of educational neuroscience. In this research, with documentary method and conceptual analysis, the foundations of the first type and the second type, the epistemological foundations of educational neurosciences have been explained, and then, with the progressive inference method (modified by Frankena), the goals and principles of learning based on the epistemological foundations of educational neurosciences, with The use of two practical analogies have been obtained. Some of the goals obtained from this method are "relevant to life, describing problem solutions and learning, studying the mind in all dimensions, optimal learning, education based on individual differences, producing valid and useful knowledge" And some of the principles obtained according to these goals and the principles of the second type include: the principle of physicality, the principle of non-linear learning, the principle of brain change, the principle of relaxed consciousness, the principle of brain integration, the principle of creating attention and focusing on learning. The results of this research can be used to improve the learning process of students in the classroom. However, for more accreditation, it is necessary to combine these findings and educational sciences, in this way, by combining these two fields, great progress can be made in the field of learning.

منابع و مأخذ:

آنتوویچ، میهایلو؛ دوانی، احسان؛ کامران زاده حسینی، عاطفه(1395). جایگاه معنی‌شناسی در علوم‌شناختی معاصر، زبان کاوی»، شماره 2، (ص 95 – 109).
. بابایی، بیژن، بختیار شعبانی ورکی، بختیار، جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره، مقیمی، علی (1396) یادگیری بدنمند: نقد رویکرد عصب‌پژوهی فلسفی به شناخت و یادگیری، دوفصلنامه تربیت، سال 2، شماره 2 ، (ص 61-90).
باقری خسرو (۱۳۸۷). نگاهی نو به تربیت اسلامی، جلد اول، تهران، انتشارات مؤسسه فرهنگی مدرسه.
باقری، خسرو؛ سجادیه، نرگس؛ توسلی، طیبه(۱۳۸۹). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم‌وتربیت، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، چاپ اول.
باقری، خسرو(1390). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، جلد 1، تهران، انتشارات مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان (انتشارات مدرسه)، چاپ بیست و ششم.
باقری، خسرو (1398). در آمدی برفلسفه تعلیم وتربیت ، جلد اول، تهران ، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی کتیبه، چاپ چهارم.
برخورداری، رمضان (1389). کتاب درآمدی بر اندیشه های مولوپونتی ،تهران ،انتشارات گام نو.
بیابانکی، سید مهدی (1398). رابطۀ متافیزیک و علوم‌شناختی: نقدی بر متافیزیک طبیعی شدۀ آلوین گولدمن، نشریه علمی متافيزیك، سال یازدهم، شماره 28، (ص 49-66).
تاکاهاما – اسپینوزا، تریسی(1398). ذهن، یادگیری و آموزش، ترجمه محمود تلخابی، تهران، انتشارات شناخت و تربیت انگار، چاپ دوم.
تلخابي، محمود (1387). برنامه درسي مبتني بر مغز، فصلنامه نوآوری‌های آموزشي . 26(7)،(ص 127-150).
تلخابی، محمود (1388). ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ : ﻋﻠﻢ ﻳﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ؟ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﻲآﻣﺪﻫﺎي روش ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ در ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ، ﺗﺎزه ﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ، ﺳﺎل 11، شماره 4 ، ( ص 75-85).
تلخابی، محمود (1389). آموزش میان رشته ای : نوآوری علوم شناختی در آموزش فلسفه ذهن، مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی ، شماره 2 ، (ص 67- 87 ).
تلخابی، محمود (1391 ). پیوند میان علوم اعصاب و تربیت: چالشها و امیدها( ص 22-9)، فصلنامه تازه های علوم شناختی، سال 14 ، شماره 2 .
تلخابی، محمود (1397). نسبت ميان فلسفه و علوم شناختی: تأملی بر ديدگاه "پل تاگارد" ، فصلنامه تازه های علوم شناختی، سال 20 ، شماره 4 ، ( ص 10-19).
تلخابی، محمود (1398). شناخت و تربیت ( مبانی شناختی تربیت )، تهران ، سمت.
جنسن، اریک (1400). مغز و آموزش ، ترجمه لیلی محمد حسین و سپیده رضوی ،جلد پنجم ، تهران ، مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان (انتشارات مدرسه ).
حیدر تبار، محی‌الدین (1382). اصول یادگیری مبتنی بر مغز، رشد معلم بهمن ، شماره 179 ، (ص 42 تا 44 ).
خرازی، سید کمال (1385). گزیده یادگیری در رویکرد شناختی ، ، تازه های علوم شناختی ،سال 8 ،شماره 4 ،(ص 86-89 ).
خرازی، سید کمال؛ تلخابی، محمود (1396). مبانی آموزش و پرورش شناختی، تهران ، انتشارات سازمان سمت، چاپ سوم.
رضایی، محمد هاشم؛ پاک‌سرشت، محمدجعفر(1387). تأثیر دیدگاه‌های معرفت‌شناسی بر فعالیت‌های یاددهی یادگیری در نظام آموزش باز و از راه دور، فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا، دوره 4، شماره ۴،(ص 9--36) .
داداش‌زاده و همکاران (1399). تعیین و تبیین اصول یادگیری مبتنی بر فرآیندهای شناختی مغز ، نشریه علمی آموزش و ارزشیابی ،سال13،شماره52 ، ( ص 36-58).
درانی، کمال؛ علیزاده، یاسمین؛ رضایی، سعید(1394). علوم اعصاب شناختی و آموزش، دومین همایش علمی‌پژوهشی علوم تربیتی و روان‌شناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران، ایران، تهران.
سیف، علی‌اکبر(1400). مقدمه‌ای بر نظریه‌های یادگیری، تهران، نشر دوران، چاپ سی و نهم.
شکیبا نیا، فریدون (1400). تحلیل مبانی فلسفی رویکرد یادگیری مبتنی بر مغز و استنتاج دلالتهای آن برای تعلیم و تربیت ایران با تأکید بر دیدگاه توماس نِیگل ،رساله دکتری ، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز .
شفایی، شکوه و همکاران (1401). اقدامات آموزشی مؤثر بر بهبود یادگیری مبتنی بر مطالعات علوم اعصاب تربیتی: یک مطالعه مروری، جلد ۲۲ ، مجله ایرانی آموزش پزشکی، ( ص 294-304).
شیخی فینی، علی‌اکبر (1381). تبیین و ارزیابی دیدگاه سازنده گرایی، تازه های علوم شناختی، سال 4 ، شماره3 ،(ص65-73 ).
صبوری مقدم، حسن(1383). علوم‌شناختی، ترجمه: حسن صبوری مقدم، علامه، شماره 3 و 4 .
عباس‌زاده، مهدی (1400). نسبت علوم شناختی و فلسفه اسلامی، فلسفه معاصر، دوره 1، شماره 1 ، (ص 207-232 ).
علاقبند راد، جواد (1383). کاربرد های بالینی علوم شناختی ، نشریه تازه های علوم شناختی ، سال 6، شماره 21 و22 ، (ص 112-109).
فاتح راد، غزال؛ محمدخانی، کامران؛ مصلح، مریم (1400). شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت آموزش (مبتنی بر یادگیری مغز محور) ، فصلنامه علمی - پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی، سال دوازدهم ، شماره سوم ،(ص 41-52).
ﻓﺮداﻧﺶ، ﻫﺎﺷﻢ(1383). ﻣﺒﺎنی ﻧﻈﺮي تکنولوژی آموزشی، ﺗﻬﺮان، ﺳﻤﺖ.
کاردان حلوایی، ژیلا؛ فتحی آذر، اسکندر؛ ادیب، یوسف، مهدی‌زاده فانید، لیلا (1397). تعیین اصول یادگیری مبتنی بر عصب - تربیت با استفاده از مطالعه اکتشافی و تبیین دلالت‌های آموزشی آن، راهبرد های آموزش در علوم پزشکی ، دوره ۱۱، شماره ۶ ، ( ص 47- 57).
گری لینک، ای سی، و دیگران(1380). نگرش‌های نوین در فلسفه، ترجمه محمد سعیدی مهر و دیگران، قم، انتشارات مؤسسه فرهنگی طه.
گوتک، جرالد(1390). مکاتب فلسفی و آراءتربیتی، ترجمه محمدجعفر پاک‌سرشت، تهران، انتشارات سمت، چاپ یازدهم.
نوری، علی؛ مهر محمدی، محمود (1389).تبيين انتقادي جايگاه علوم اعصاب در قلمرو دانش و عمل تربیتی، تازه‌های علوم‌شناختی، سال 12، شماره 2، (ص 83-100).
نوری، علی (1390). تدوین چارچوب مفهومی برنامه ‌درسی سازگار با مغز، رساله دکتری ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
نوری، علی (1396). مبانی و اصول عصب شناختی یادگیری و تربیت ، تهران ، سمت.
نوری، علی. (1398). مغز آموزش و پرورش: پیشرفت ها و چالش ها( ص 7-4)، مجله رشد مدرسه زندگی، 16 (2).
وایتمن، گلن؛ کلهر، این (1401). عصب تدریس: علم مغز و آینده تربیت، ترجمه بیژن بابایی، احسان قدری حصاری، زهرا شریفیان و محدثه سعادتی فر، مشهد، انتشارات چشم‌انداز قطب، چاپ اول.
ولف، پاتریشیا (1392). مغز و فرایند یادگیری؛ انطباق روش های یاددهی – یاد گیری و عملکرد مغز انسان ،ترجمه داود ابولقاسمی ،تهران ، مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان (انتشارات مدرسه )، چاپ پنجم.
Antonopoulou, H, Halkiopoulos C, Gkintoni , E, (2023), Educational Neuroscience and its Contribution to Math Learning , Technium Education and Humanities , Vol. 4, 86-95 , ISSN: 2821-5079 , www.techniumscience.com
. Bermúdez, J. L, (2022),Cognitive Science: An Introduction to the Science of the Mind, 4th edition (current edition), Texas A & M University
. Churchland, P. S.(2004), How Do Neurons Know? Daedalus, Published by: The MIT Press on behalf of American Academy of Arts & Sciences, 133 (1): 42-50
Corrado, M, .(2021),Neuroscience and educational practice – A critical assessment from the perspective of philosophy of science Educational Philosophy and Theory , Volume 53, Issue 2
. D’Alessio, C,(2011), Il contributo delle neuroscienze all’epistemologia pedagogica.Verso un nuovo paradigm , STUDI E RICERCHE , Dossier 2:Around the D’Alessio mind, Università degli Studi di Salerno - [e-mail] D’Alessio
. Duman, B ,(2010),The effects of Brain-Based Learning on the Academic Achievement of Students with Different Learning Styles. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory & Practice, 10 (4) 2077-2103. http://files.eric.ed.gov/ fulltext/ EJ919873.pdf
. Eckardt, Barbara V, (2003),Cognitive Science : Philosophical Issues . In: Lynn Nadel (Ed.): Encyclopedia of Cognitive Science, London: Nature Publishing Group, (1), 552-559
. Fogarty, R. J,(2009), Brain-compatible classrooms. corwin press. Goswami, U,(2006),"Neuroscience and education: from research to practice?". Nature Reviews Neuroscience, 7 (5), 406–411
.
Frith U.(2005), Teaching in 2020: The impact of neuroscience. Journal of Education for Teaching. 31(4):289–91. Homas, M.S.C. , Ansari, D. & Knowland, V.C.P, (2019), Annual Research Review: Educational neuroscience: progress and prospects. Journal of Child Psychology and Psychiatry,60(4),477-492
Inci, N. & Erten, H,(2010), The effect of brain based learning on academic success, attitude and retrieval of information in science and technology classes. http://www. esera. org/ media/ebook/strand3/ebook-esera2011_--NC---03.pdf

Jensen, E. P,(2007), Introduction to Brain-Compatible Learning ,Corvine Press, Thousand Oaks, CA Jensen, E. P,(2008), Brain-based learning: The new paradigm of teaching (2th ed). San Diego, CA: Corwin Press.http://www.amazon.com/Brain-Based-Learning-The-Paradigm-Teaching/dp/1412962560#reader_1412962560
Nouri, A, (2013), Practical strategies to strengthen interdisciplinary collaboration in neuro-educational studies, International Journal of Cognitive Research in Science Engineering and Education. (IJCRSEE); 1(2)
:
.OECD(2000), Understanding the brain : Toward a new learning Sciense Ozden, M., & Gultekin, M, (2008),.The Effects of Brain based Learning on Academic Achievement and Retention of Knowledge in Science Course. The Mathematics Education, 12(1), 1-17
Pete, B. M. & Fogarty ,R . J, (2003), Twelve Brain Principles That Make the Difference ,Corwin Press, Thousand Oaks, CA.
Ramakrishnan, J. & Annakodi. R, (2013),.Brain based learning strategies. International journal of innovative research & studies. Vol 2, Issue 5. http://www.ijirs.com/vol2_issue-5/19.pdf.
.
Thagard, P. Hot thought (2006), Mechanisms and applications of emotional cognition , London : The MIT Press.1988
Thagard, P, (2010),Cognitive Science. The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed). Thagard, p, (2023), Mind: Introduction to Cognitive Science , Translation: Ramin Golshaie, Tehran, Samt, 8th edition.
Shafaei S, Haghani F, Talkhabi M, Yarmohammadian M H.(2022). Effective educational measures to improve learning based on educational neuroscience studies: a review. Iranian Journal of Medical Education , 22 ,294-304.
Thurrodliyah NI, Prihatin J, Novenda IL.(2020), The Development of Brain-Based Learning Model Based On SocioScientific Issues (Bbl-Ssi) For Biology Learning In Senior High School, ScienceEdu, 3(1), 32-42.
Trnikova J , Petlak E , (2012), Neuroscience as a Basis for Innovations in Education, Acta Technologica Dubnicae, volume 2, issue 2
. Sternberg R.J, Sternberg K, (2022), Cognitive psychology, translation of Seyyed Kamal Kharrazi and Elaha Hejazi,Tehran,samt, 7th edition
.