استفاده از تجزیه کلاستر و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی برای گزینش گروهی لاین‌های اینبرد گندم در شرایط دیم

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

زهرا عابدی ¹ (دانشجوی کارشناسی‌ارشد اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان)
جلال صبا ² (اعضای هیأت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان)
افشین توکلی ³ (اعضای هیأت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان)
کاظم سلیمانی ⁴ (پژوهشگر بخش غلات سازمان تحقیقات زنجان)

تاریخ دریافت : 1391/03/31 تاریخ پذیرش : 1391/08/28 تاریخ انتشار : 1391/07/01

کلید واژه: تنش خشکی, لاین, بای‌پلات, تجزیه کلاستر, گروه‌بندی,

چکیده مقاله :

به‌منظور گزینش لاین‌های پرمحصول و سازگار گندم برای شرایط دیم، تعداد 165 لاین اینبرد گندم به همراه چهار رقم شاهد در قالب طرح لاتیس مربع (13 × 13) با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال زراعی 90 -1389 مورد مقایسه قرار گرفتند. صفات مورد ارزیابی عبارت بودند از تعداد پنجه مؤثر، ارتفاع بوته، طول سنبله، طول ریشک، تعداد دانه در سنبله، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، بیوماس و شاخص برداشت. لاین‌ها از نظر کلیه صفات اختلاف معنی‌داری نشان دادند. تجزیه خوشه‌ای به روش Ward، 169 لاین را در سه گروه مجزا دسته‌بندی نمود. نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و رسم بای‌پلات‌ها نیز همخوانی نسبتاً زیادی با گروه‌بندی حاصل از تجزیه خوشه‌ای داشت. با توجه به نتایج گروه‌بندی‌ها و درجه اهمیت صفات در مقاومت به خشکی و عملکرد دانه تحت شرایط تنش، لاین‌های گروه سوم که لاین‌های پابلند با ویژگی‌های عملکردی خیلی مطلوب بودند، به‌عنوان بهترین لاین‌ها در میان 169 لاین مورد ارزیابی معرفی شده و استفاده از آن‎ها در برنامه‌های اصلاحی آتی توصیه می‌گردد.

چکیده انگلیسی:

In order to select high yielding and adapted wheat lines for rainfed condition, 165 inbred lines of wheat with four controls were examined in a 13 × 13 square lattice design with two replications in the Agricultural Research Station of Zanjan University during 2010­-­2011. Number of effective tillers, plant height, spike length, awn length, number of grains per spike, seed number per plant, 1000 grain weight, grain yield, biomass and harvest index were evaluated. The studied lines showed significant differences and cluster analysis by Ward method categorized 169 lines into three distinct groups. The results of principal component analysis and biplot were relatively consistent with grouping of cluster analysis. According to the results of grouping and importance of traits in drought resistance and yield under stress conditions, third group lines were recognized as the best lines with higher plant height and favorable yield characteristics and are recommended for future breeding programs.

منابع و مأخذ:

Dawari NH, Luthra OP (1991) Character association studies under high and low environment in wheat (Triticum aestivum L.) Indian Journal of Agricultural Research 25: 515- 518.

Ehdaie B, Wines JG (1989) Heat resistance in wild Triticum and Aegilops. Journal of genetic and Breeding 46: 221-228.

Hockett EA, Nilan RA (1985) Genetics. In: Rasmusson, DC (Ed), Barley. American Society of Agronomy, Madison, USA. pp. 233-258.

Innes P, Hoogendoorn J, Blackweel RD (1985) Effects of differences in emergence and height on yield of winter wheat. Journal of Agricultural Science 105: 543-549.

Mitra J (2001) Genetic and genetic improvement of drought resistance in crop plants. Current Science 80: 758-762.

Mohammadi A, Majidi E, Bihamta MR, Heidari Sharifabad H (2006) Evaluation of drought stress on agro -morphological characteristics in some wheat cultivars. Pajouhesh and Sazandegi 73: 184-192. [In Persian with English Abstract].

Pandy RK, Maranvill JW, Admou A (2001) Tropical wheat response to irrigation and nitrogen in a Sahelin environment. I. Grain yield, yield components, and water use efficiency. European Journal of Agronomy 15: 93-105.

Pfeiffer WH, Sayre KD, Reynolds MP (2001) Enhancing genetic grain yield potential and yield stability in durum wheat. CIHEAM-Options Mediterranean's 83-93 Retrieved from: www.ciheam.org.

Riaz R, Chowdhry MA (2003) Genetic analysis of some economic traits of wheat under drought condition. Australian Journal of Plant Science 2(10): 790-796.

Reitz LP (1974) Breeding for more efficient water-use, is it real or a mirage? Agricultural Meterology 14: 3-6.

Roustai M (2000) Evaluation of agronomic characteristics in rainfed wheat yield increases in cold regions. Nahal and Bazr 16: 285-299. [In Persian with English Abstract].

Saba J (2008) Convergent cross in order to form wheat source population for wheat breeding for drought resistance. Final Report, Minstry of Agriculture, Planning Department. Zanjan. Iran. 44 pp. [In Persian with English Abstract].

Sattar A, Chowdhry MA, Kashif M (2003) Estimation of heritability and genetic gain of some metric traits in six hybrid populations of spring wheat. Asian Journal of Plant Science 2: 495-497.

Slafer GA, Andrade FH (1992) Changes in physiological attributes of bread wheat (Triticum aestivum L.) through genetic improvement of grain yield potential at different regions of the world. (a review), Euphytica 58: 37-49.

Yildrim M, Budak N, Arshas Y (1993) Factor analysis of yield and related traits in bread wheat. Turkish Journal of field crop 1: 11-15.