بررسی اثر تناوب های زراعی مبتنی بر کشت گندم بر بانک بذر علف‌های هرز مزارع گندم میانه

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

وحید شقاقی ¹ , شهرام شاهرخی خانقاه ² , علی فرامرزی ³ , محسن بهشتیان ⁴

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه
2 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه
3 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه
4 - دانشجوی دکتری علف های هرز دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1386/07/07 تاریخ پذیرش : 1386/11/01 تاریخ انتشار : 1386/11/01

کلید واژه: عمق شخم, تناوب زراعی, بانک بذر علف های هرز, کیسه های پارچه ای,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثر تناوب زراعی مبتنی بر کشت گندم بر بانک بذر علف‌های هرز در منطقه میانه، نمونه برداری از خاک مزرعه آموزشی تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه و مزارع اطراف آن با اطلاع از تناوب‌های زراعی اجرا شده به صورت میدانی انجام شد. تیمارهای تناوب عبارت بودند از گندم با ذرت، گندم با آفتابگردان، گندم با پیاز، گندم با سورگوم، و کشت ممتد گندم به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. آزمایش در قالب طرف فاکتوریل در پایه کرت‌های کاملاً تصادفی در 25 تکرار برای هر تیمار تناوب در دو عمق 10-0 و 20-10 سانتی‌متری خاک اجرا گردید. برای مطالعه ی بانک بذر علف‌های هرز از روش شستشوی نمونه با کیسه های پارچه ای استفاده شد. در این تحقیق در مجموع 14314 بذر متعلق به 35 گونه از علف های هرز جمع آوری و شناسایی شد که علف هرز تاج خروس ریشه قرمز در میان 21 گونه علف هرز رایج در مزارع گندم بیشترین تعداد بذور علف هرز را به خود اختصاص داد. بر اساس نتایج به دست آمده، تولید بذر6 علف هرز شاه تره، دم روباهی زرد، پیزر، اویارسلام، کنف وحشی و خرفه در تمامی تناوب‌های اعمال شده بسیار کم تر از کشت ممتد گندم بود. در صورتی که هیچ کدام از تیمارها نتوانستند بانک بذر برخی از علف‌های هرز مانند تاج خروس ریشه قرمز، اویارسلام، قیاق و خرفه را نسبت به تیمار شاهد کاهش دهند. به طورکلی، تناوب‌های زراعی گندم با ذرت، گندم با سورگوم و گندم با پیاز نسبت به کشت ممتد گندم (شاهد) و تناوب‌ گندم با آفتابگردان، باعث کاهش معنی دار بانک بذر علف‌های هرز زراعت گندم شدند که در این میان تناوب گندم با سورگوم بهتر از بقیه بود. هم چنین دو عمق مورد بررسی از نظر بانک بذر کل پنج تیمار تناوبی با همدیگر تفاوت معنی دار نشان ندادند.

چکیده انگلیسی:

Effect of wheat based crop rotations including wheat and corn, wheat and sunshade, wheat and onion and wheat and sorghum rotations on weed seed bank of wheat farms was investigated in around of research field of Islamic Azad university, Miyaneh branch. Soil samples were collected at 0-10 and 10-20 centimeter soil depth using Uger in September 2005. Experiment was carried out with five treatments as factorial in a completely randomized design with 25 replications and continuous cultivation of wheat was considered as control. Leaching with cloth bags method was used to study of seed weed bank in different treatments. In this research, 14314 weed seeds belonging to 35 species were collected and identified. The results of variance analysis revealed that Cyperus fuscus L. seeds in control and wheat and corn treatments, and Amaranthus retroflexus in wheat and sunshade, wheat and onion and wheat and sorghum rotations were more frequent. Seeds of A. blitoides, A. retroflexus, Avena fatua L., Fumaria spp. and Cuscuta spp. were also seen in all treatments. However A. retroflexus, C. fuscus, A.blitoides and Fumaria spp. were the most frequent of 21 common weeds of wheat farms, respectively. Seed production of Fumaria spp., Setaria verticillata, Schoenoplectus mucronatus L., C. fuscus, Hibiscus trionum L. and Portulaca oleracea L., in all rotation treatments was much less than control. However the mentioned treatments had not significant effect on seed numbers of some weeds such as A. blitoides, C. fuscus, Sorghum halopens and P. oleracea. In continuous cultivation of wheat (control), seeds of two mentioned Amaranthus species, S. halopens, Polygonum hyracanicum, P. paulum, S. verticillata, Hyosyamus spp. and Marribium vulgare L. were significantly less than those of wheat and sunshade treatment. Also seeds of Euphorbia spp., Cuscuta spp. and P. paulum, in comparison to wheat and onion, Sisymbrium loesselii L., in comparison to wheat and corn and Aleopecurus myosuroides Hudson, in comparison to wheat and sorghum treatments were significantly more than control. In the other word, some weeds were better controlled by continuous cultivation of wheat. Rotations of wheat and sorghum, wheat and onion and wheat and corn caused significant reduction in seed bank of 35 collected weed species. However, total numbers of collected weed seeds at two studied soil depths had no significant differences.

منابع و مأخذ:

1- آقا بیگی، ف. و ف. ترمه. 1380. اطلس رنگی بذور علف های هرز مزارع غلات شمال کشور و کلید شناسایی
آن ها. وزارت جهاد کشاورزی. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.

2-  بهشتیان، م. 1385. متدولوژی مطالعه بانک بذر علف‌های هرز و بررسی بانک بذر کشت مخلوط زیره سیاه و زعفران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران.

3-  خسروی، م. 1384. دیدگاه‌های اگرواکولوژیکی و اقتصادی کشت مخلوط زیره سیاه (Bunium persicum) با زعفران (Crocus sativus). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.

4-  کوچکی، ع. ح. ظریف کتابی و ع. نخ فروش. 1380. رهیافت‌های اکولوژیکی مدیریت علف‌های هرز (ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، صفحه 457.

5. Barberi, P. and B. Casscio. 2001. Long term tillage and crop rotation effects on weed seed bank size and composition. Weed Res. 41: 315-340

6. Belo, A. F., and L. S, Dais. 1998. Changes in grass-weed seed bank in relation to crops and rotations. Aspect of Applied Biology, 51:221-229.

7. Benoit, D. L. and P. B. Cavers. 1998. Does cropping sequence affect the abundance and physical state of Chenopod seeds in the seed bank. Aspect of Applied Biology, 51:197-205.

8. Buhler, D. D., R. G. Hartzler and F. Forcella. 1997. Implications of weed seedbank dynamics to weed management. Weed Sci. 45:329-336.

9. Buhler, D. D., K. A. kohler and R. L. Thompson. 2001. weed seed bank dynamics during a five year crop rotation. Weed Tec. 15:170-176.

10. Buhler, D. D. and B. D. Maxwell. 1993. Seed separation and enumeration from soil using K2CO3-centrifugation and image analysis. Weed Sci. 41:298-302.

11. Cardina, J., C. P. Herms and D. J. Doohan. 2002. Crop rotation and tillage system effects on weed seed banks. Weed Sci. 5l:448-460.

12. Cousens., R. and M. Mortimer. 1995. Dynamics of weed populations. Cambridge, Great Britain, Cambridge University Press. 332 Pp.

 

13. Dofolice, M. 2000. Critical period weed interference in corn and propertiming of herbicide programs. Division of agriculture and natural resources, university of California, 9 Pp.

14. Dorado, J., J. P. Del Mont and C. Lopez-Fando. 1999. Weed seedbank response to crop rotation and tillage in semiarid agroecosystems. Weed Sci. 47:67-73.

15. Forcella, F. and M. J. Lindsttrom. 1988. Weed seed population in ridge and conventional tillage. Weed Sci. 36:500-502.

16. Ghosheh, H. and N. Al-Hajaj. 2005. Weed seedbank response to tillage and crop rotation in a semi-arid environment. Soil and Tillage Res. 84:184-191.

17. Hartzler, B. 2000. Critical periods of competition in corn. Lowa state university. Weed Sci. online.

18. Joel, D. M., V. H. Portnoy and N. Katzer. 1998. Use of DNA fingerprinting for soil borne seed identification. Aspect of Applied Biology, 51:23-27.

19. Kegode, R. G., F. Forcella and S. Clag. 1999. Influence of crop rotation, Tillage and management inputs on weed seed production. Weed Sci. 41: 175-183.

20. Lueschen, W. E., and R. N. Andersen. 1980. Longevity of velvetleaf (Abutilon theopherasti) seeds in soil under agricultural practices. Weed Sci. 28:341-346.

21. Mulugeta, D. and D. E. Stoltenberg. 1997. Seed bank characterization and emergence of a weed community in a moldboard plow system. Weed Sci. 45:54- 60.

22. Schreiber, M. M. 1992. Influence of tillage, crop rotation, and weed management on giant foxtail (Setaria faberi) population dynamics and corn yield. Weed Sci. 40:465-653.

23. Shersta, A., S. Z. Kenzevic, R. C. Roy, B. R. Ball-Coelho,  and C. J. Swanton. 2002. Effects of tillage, cover crop and crop rotation on the composition of weed flora in a sandy soil. Weed Res. 42:76-87.

24. Stewart, G. 1998. weed Control in corn. Ministry of Agriculture, Food and Rural Affairs. U. S. A.

25. Swinton, S. M., and R. P. King. 1994. A bioeconomic model for weed management in corn and soybean. Agric. Sys., 44:313-335.

26. Thompson, K., and J. P. Grime. 1979. Seasonal variation in the seed banks of herbaceous species in ten contrasting habitats. J. Ecol. 67:893-921.

27. Tollenaar, M., S. P. Missanka, A. Aguilera, S. F. Weise, S. F. weisw, and C. J. swanton 1999. Effect of weed interference and soil nitrogen on four maize hybrids. Agron. J. 86: 596 – 601.

28. Unger, P. W., S. D Miller, and O. R. Jones. 1999. Weed Seeds in longterm dry land tillage and cropping system plots. Weed Res. 39:213-223.

29. Wansse, A., and G. D. Leroux. 2000. Floristic diversity, size and vertical distribution of the weed seedbank in ridge and conventional tillage systems. Weed Sci. 48:454-460.

30. Warnes, D. D., and R. N. Anderson. 1984. Decline of wild mustard (Brassica kaber) seeds in soil under various cultural and chemical practices. Weed Sci. 32:214-217.

31. Wilson, R. G., E. D. Kerr, and L. A. Nelson. 1985. Potential for using weed seed content in the soil to predict future weed problems. Weed Sci. 33:171-175.