تحلیل و دسته بندی بنمایه های نفرین و دعا در فرهنگ و ادب عامه تالشی شمالی
محورهای موضوعی : زبان شناسی، گویش شناسی، فرهنگ عامه،ادبیات فارسی
افشین خانبابازاده
1
,
مهناز نظامی عنبران
2
1 - زبان های باستانی ایران - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجه - دانشگاه تبریز
2 - زبان و ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه شهید مدنی آذربایجان،تبریز،ایران
کلید واژه: کلمات کلیدی: نفرین, دعا, زبان تالشی شمالی, مضمون, ادبیات شفاهی, ,
چکیده مقاله :
نفرینها و دعاهای مردم هر سرزمینی، نمادی از آداب و روحیّات اجتماعی و درگیری زشتیها و زیباییهای زندگی آن مردم در گذر زمان هستند. بررسی نفرینها و دعاهای موجود در هر یک از گویشهای ایرانی اهمیت ویژهای دارد، زیرا با بررسی این گونهها میتوان به فرهنگ و ساختارهای جامعه مورد پژوهش پی برد، و به درک بهتری از جامعه و روابط میان افراد آن جامعه رسید. در این پژوهش نفرینها و دعاهای عامّۀ زبان تالشی شمالی به صورت میدانی جمع آوری شدند و معلوم شد که گویشوران تالشی، اگر در شرایطی چون ظلم و ستم و کارهای دور از انتظار قرارگیرند لب به نفرین میگشایند، و اگر در شرایط ابراز محبت، پاسخ به اعمال نیک دیگران باشند آنگاه احساسات خود را با جملات دعایی نشان میدهند، بر این اساس نفرینها در مضمونهای چون: درخواست مرگ، درخواست بیماری، درخواست کاهش رزق و روزی و درخواست عاقبت بد مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. دعاها نیز در موقعیتهای خاص خود چون: دعای موقع سفر، کار، عیادت، اموات، تسلیت و تشکر و قدرشناسی، تقسیم بندی شدند و نمونههای مربوط به هر کدام آورده شد، بعد آوانویسی و ترجمهشان نیز ذکر شد.
The curses and prayers of the people of any land are a symbol of the social customs and spirits and the conflict between the ugliness and beauty of the lives of those people over time. The study of the curses and prayers in each of the Iranian dialects is of particular importance, because by studying these types, one can understand the culture and structures of the society under study, and achieve a better understanding of the society and the relationships between the individuals in that society. In this study, common curses and prayers of the Northern Talish language were collected in the field, and it was found that Talish speakers open their mouths to curse if they are in situations such as oppression and unexpected actions, and if they are in situations of expressing love or responding to the good deeds of others, then they show their feelings with prayer sentences. Accordingly, the curses were studied and analyzed in terms such as: requesting death, requesting illness, requesting a decrease in livelihood, and requesting a bad outcome. The prayers were also divided into specific situations, such as prayers during travel, work, visiting, for the dead, condolences, and thanks and gratitude. Examples of each were given, followed by their transcription and translation
انجوی شیرازی، ابوالقاسم (1371)، گذری و نظری در فرهنگ مردم، تهران: اسپرک.
انوری، حسن (1382)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
پورداود، ابراهیم (1377)، گاتها، تهران: اساطیر.
پیشقدم، رضا و فاطمه وحیدینیا (1394)، «کاربردهای دعا در فیلمهای فارسی و انگلیسی در پرتو الگوی هایمز»، جستارهای زبانی، شمـ 7: 53-72.
ثروتیان، بهروز (1380)، فرهنگ اصطلاحات و تعریفات نفایسالفنون، تهران: فردوس.
دریایی، تورج (1383)، «کتیبه پهلوی سلوک»، فرهنگ، شمـ 49-50: 49
دهرامی، مهدی و مجتبی فهیمیپور (1396)، «آفرین و نفرین در آثار ایرانی باستان و میانه»، مطالعات ایرانی، سال 16، شمـ 31: 77
دهرامی، مهدی و محمدرضا عمرانپور (1392)، «نقد و بررسی عاطفه در اشعار نیمایوشیج»، پژوهشنامۀ ادب غنایی، سال 11، شمـ 20: 63
ذوالفقاری، حسن (1401)، زبان و ادبیات عامه ایران، تهران: سمت.
رضایتی کیشه¬خاله، محرم (1397)، همواج ویژۀ الفبا و دستور خط تالشی، رشت: فرهنگ ایلیا.
رهنمایی، محمدتقی (1380)، «تالش، تالش است»، تحقیقات تالش، سال اول، شمـ 1: 93-97.
سبزعلیپور، جهاندوست (1395)، راهنمای گویششناسی، رشت: فرهنگ ایلیا.
سیاح، احمد (1364)، فرهنگ سیاح، تهران: اسلام.
صبوحی خامنه، لیلا (1389)، بررسی کنشهای گفتاری دعا و نفرین در زبان فارسی، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، گروه زبانشناسی.
عسکرنژاد، منیر (1348)، «تحلیل نمادهای ماه در باورهای عامیانۀ ملل مختلف»، مجلۀ دانشکدۀ ادیبات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شمـ 41: 324-309.
کلینی، محمد بن یعقوب (1385)، اصول کافی، مترجم: صادق حسنزاده، تهران: انتشارات قائم آل محمد.
هدایت، صادق (1378)، فرهنگ عامیانۀ ایران، تهران: چشمه.
