تأثیر رهبری مشارکتی و استراتژی‌های انگیزشی بر حل مسئله خلاقانه با تأکید بر نقش میانجی باورهای خودکارآمدی

محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)

محسن عارف نژاد ¹ , فاطمه فاضل پور ² , مصطفی امیدنژاد ³ , محمد آدینه وند ⁴

1 - گروه اقتصاد و مدیریت دانشگاه لرستان، ایران، لرستان، خرم آباد
2 - دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام
3 - دانشجوی دکتری مدیریت دولتی گرایش رفتار سازمانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
4 - کارشناسی‌ارشد مدیریت دولتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام

تاریخ دریافت : 1403/05/01 تاریخ پذیرش : 1403/08/01

کلید واژه: رهبری مشارکتی, استراتژی های انگیزشی, حل مسئله خلاقانه, باورهای خودکارآمدی,

چکیده مقاله :

هدف: تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر رهبری مشارکتی و استراتژی های انگیزشی بر حل مسئله خلاقانه در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه ایلام با در نظرگرفتن نقش متغیر میانجی باورهای خودکارآمدی اجرا شده است. روش: این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از حیث شیوة گردآوری داده‌ها، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعة آماری شامل کلیة دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه ایلام در سال تحصیلی 1401-1400 به تعداد 538 نفر می¬باشد که از طریف فرمول کوکران تعداد 233 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اصلی جمع آوری داده ها، پرسشنامه ای با 25گویه که از ترکیب پرسشنامه های رهبری مشارکتی کارتون(2010)، استراتژی های انگیزشی پینتریچ و دیگروت(1990)، حل مسئله خلاقانه چو و لین(2010) و باورهای خودکارآمدی شرر و همکاران(1982) می¬باشد. داده‌ها در چارچوب رویکرد حداقل مربعات جزئی و نرم افزار Smart PLS تجزیه و تحلیل شدند. یافته¬ها: یافته‌های تحقیق نشان داد که رهبری مشارکتی بر حل مسئله خلاقانه و بر باورهای خودکارآمدی تأثیر معنادار و مثبت دارد. استراتژی¬های انگیزشی بر حل مسئله خلاقانه و بر باورهای خودکارآمدی اثر معنادار و مثبت می‌گذارد. همچنین، باورهای خودکارآمدی بر حل مسئله خلاقانه تأثیر معنادار و مثبت دارد. سرانجام باورهای خودکارآمدی اثر غیرمستقیم میانجی میان رهبری مشارکتی و حل مسئله خلاقانه برجای می‌گذارد و در نهایت این متغیر اثر غیرمستقیم میانجی بین استراتژی¬های انگیزشی و حل مسئله خلاقانه دارد. نتیجه¬گیری: نتیجه گرفته می¬شود که توانایي حل مسائل به صورت علمي، خلاق و ابتكاري از سوي جامعه و بویژه در سازمان¬ها، یك عامل اساسي در ترقي و پیشرفت کشورها محسوب مي شود، بنابراین با ایجاد عواملی مانند رهبری مشارکتی، انگیزش و خودکارآمدی در بین افراد، زمینه حل مسائل به صورت خلاقانه فراهم می شود.

چکیده انگلیسی:

The current research was conducted with the aim of investigating the effect of collaborative leadership and motivational strategies on creative problem solving among graduate students of Ilam University, taking into account the mediating role of self-efficacy beliefs. In terms of purpose, this research is practical and in terms of the method of data collection, it is a descriptive survey. The statistical population includes all graduate students of Ilam University in the academic year of 1400-1401, numbering 538 people, of which 233 people were selected as a sample by Cochran's formula. The main tool for data collection is a questionnaire with 25 items, which is a combination of Carton's (2010) participatory leadership questionnaires, Pintrich and DeGroot's (1990) motivational strategies, Chu and Lin's (2010) creative problem solving, and self-efficacy beliefs. Sherer et al. (1982). The data were analyzed in the framework of partial least squares approach and Smart PLS software. Research findings showed that collaborative leadership has a significant and positive effect on creative problem solving and self-efficacy beliefs. Motivational strategies have a significant and positive effect on creative problem solving and self-efficacy beliefs. Also, self-efficacy beliefs have a significant and positive effect on creative problem solving. And finally, this variable has an indirect mediating effect between motivational strategies and creative problem solving. It is concluded that the ability to solve problems in a scientific, creative and innovative way by the society and especially in organizations is considered an essential factor in the development and progress of countries, Therefore, by creating factors such as collaborative leadership, motivation and self-efficacy among people, the field of creative problem solving is provided.

منابع و مأخذ:

منابع اسماعیلی، محمودرضا؛ امیری، زینب(1395). تأثیر رهبری مشارکتی بر مدیریت استعداد، فصلنامه مطالعات مدیریت، 25(80)، 64-47.
آقایی¬مطلق، رویا(1399). رابطه اخلاق حرفه¬ای اساتید دانشگاه با رضایت شغلی و باورهای خودکارآمدی، فصلنامه مدیریت و چشم¬انداز آموزش، 2(4)، 53-39.
باعزت، فرشته؛ اکبری، عباس؛ عباسی¬اصل، رویا؛ مهدویه، مهین(1396). ارائۀ مدل علی پیش¬بینی باورهای انگیزشی بر اساس توانایی¬های فراشناختی با وسطه¬گری خودکارآمدی، فصلنامه مطالعات روانشناسی تربیتی، شماره27،
پارسامنش، شیوا؛ احدی¬شعار، مجید(1400). تأثير رابطه سبكهاي رفتاري رهبري ليكرت بر اشتياق در محيط كار، مطالعات رفتاری در مدیریت، 12(28)، 32-18.
حبی، محمدباقر؛ داداشی، فتاح(1395). رابطه هوش عاطفی و سبک رهبری مشارکتی در فرماندهان و مدیران یک واحد نظامی، فصلنامه روانشناسی نظامی، 7(26)، 89-79.
حبیبی، مرضیه(1399). تأثیر آموزش مهارت حل مسئله بر میزان خلاقیت و انگیزش پیشرفت دانش آموزان دختر پایه دوم دوره دوم متوسطه، رویش روانشناسی، 9(1)، 67-27.
رحیمی، حمید؛ شجاع¬زاده، لیلا(1397). تحلیل روابط مهارت¬های فراشناختی با راهبردهای حل مسئله آموزشی با نقش میانجی خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان، مجله نامۀ آموزش عالی، 11(41)، 197-167.
رضایی، الهه؛ توحیدی، افسانه؛ موسوی نسب، محمدحسین(1397). حمايت اجتماعی و انگيزش تحصيلی: نقش واسطهاي باورهاي خودکارآمدي، مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 10(2)، 74-54.
زاراع، حسین؛ قربانی، سارا(1400). بررسی تأثیر ادراک خطر، خودکارآمدی و حل مسئله اجتماعی بر رفتارهای یاری¬رسان با توجه به نقش میانجی¬گری هوش¬اجتماعی، پژوهش¬های روانشناسی اجتماعی، 24(43)، 37-19.
سادات¬نظامی، ماندانا؛ رضوی¬نعمت اللهی، ویدا؛ سلطانی، امان¬اله؛ زین¬الدینی، زهرا(1398). بررسی نقش میانجی خودکارآمدی خلاقانه در رابطه بین سبک یادگیری شناختی و انگیزش پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر کرمان، مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، شماره36، 188-169.
سرائی، علی¬اصغر؛ محمدپور، محمد؛ جاجرمی، محمود(1397). نقش باور های انگیزشی بر عملکرد تحصیلی با میانجی گری انواع جهت گیری هدف در دانشجویان دانشگاه فرهنگیان، دوفصلنامه جامعه¬شناسی آموزش و پرورش، شماره10، 146-134.
فروهان، نازیلا؛ مهداد، علی(1396). تأثیر سبک رهبری مشارکتی بر ادراک امنیت شغلی کارکنان کارخانه پایدار فولاد آیریک اصفهان: نقش میانجیگرانه سلامت روانشناختی محیط کار، دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 18(2)، 34-25.
کارون، فرهاد(1400). تأثیر آموزش نقشه مفهومی به شیوۀ گروهی بر افزایش خلاقیت در طراحی و مهارت دانشجویان معماری در حل مسئله، فصلنامه علمی معماری و شهرسازی، 32(97)، 56-43.
کاکائی، حمید؛ کشاورزشیرازی¬مسلمان، زینب؛ رستگار، لطیفه؛ مشهدی¬فراهانی، زهرا؛ توکلی، الهام(1400). بررسی تأثیر مصاحبه انگیزشی بر خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی دانش¬آموزان کم پیشرفت پسر مدارس شهر تهران، فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 5(58)، 63-49.
گراوند، هوشنگ(1399). مدل¬یابی ساختاری سبکهای حل مسئله و اضطراب کرونا در دانشجویان با تأکید بر نقش واسطه¬ای خودکارآمدی، پژوهش¬های علوم شناختی و رفتاری، 10(2)، 166-145.
محمودی نژاد دزفولی، سیده رویا؛ مسعودی یکتا، لیلا؛ صمصمامی پور مهتاب، زمانیان، مهدی؛ محمودی نژاد دزفولی، سیدامید(1399). بررسی رابطه بین انگیزه پیشرفت و سبکهای حل مسئله دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی دزفول، راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی، 7(1)، 25-17.
محولاتی، آزاده؛ اسحق¬زاده، سمانه؛ پورشهریاری، مه¬سیما(1398). ارتباط بین سبک¬هاي حل مسئله با خودکارآمدي کارکنان بیمارستان¬هاي شهرستان تربت حیدریه، مجله کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، 1(1)، 48-34.
منتظر، ناصر؛ دوستی، یارعلی؛ حسن¬زاده، رمضان؛ عباسی، قدرت¬اله(1397). مقايسة اثربخشي آموزش شايستگي هيجاني و حل مسئله بر خودكارآمدي ادراك شدة دانشجويان دانشگاه فرهنگيان، مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 10(2)، 164-142.
میکائیلی، علی؛ فرهنگی، علی¬اکبر؛ حسینی¬دانا، حمیدرضا(1399). سبك رهبری مشارکتی و تأثیر آن بر اثربخشی سازمانی در سازمانهای رسانه¬ای با تأکید بر سازمان صداوسیما، فصلنامه علمی رسانه¬های دیداری و شنیداری، 14(2)، 166-129.
ناصری، فاطمه؛ کارشکی، حسین(1396). نقش ميانجي گرايانه بي¬انگيزگي در رابطه باورهاي انگيزشي، پيشرفت تحصيلي و فرسودگي تحصيلي، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 17(17)، 174-163.
نعمتی¬کشتلی، رضا؛ محمدزاده مقدم، محمدباقر(1401). تأثیر سبکهاي حل مسأله بر خودکارآمدي حسابرسان دیوان محاسبات ایران، دوفصلنامه علمی حسابداری دولتی، 8(3)، 104-77.
نیک¬کار، امیر، حقیقی، محمد؛ شاه¬حسینی، محمدعلی؛ کردنائیج، اسدالله(1399). مدل رهبري مشارکتی استراتژیک در شرکتهاي دانش بنیان تولیدي، مله پژوهشهای مدیریت راهبردی، 26(79)، 107-138.
نیکنام، کریم؛ غباری بناب، باقر؛ حسن¬زاده، سعید(1398). تأثیر آموزش حل مسئله خلاقانه بر خلاقیت و رضایت از زندگی دانش-آموزان پسر تیزهوش، فصلنامه سلامت روان کودک، 6(2)، 215-206.
هاشمی، تورج؛ واحدی، شهرام؛ سلطانی، نادیا؛ خدامی، محمدحسن؛ هدایت¬نیا، ابوذر(1399). ثر القای هیجان بر کارکرد حل مسئله خلاقانه در نمونه منتخب کارکنان وظیفه آجا، مجله علوم پیرا پزشکی و بهداشت نظامی، 15(1)، 25-17.
Alloy, L. B., Abramson, L. Y., Keyser, J., Gerstein, R. K., & Sylvia, L.G. (2008). Negative cognitive style. In K. S. Dobson, & D. J. A. Dozois (Eds.), Risk factors in depression (pp. 237-262). San Diego, CA, USA. Bandura, A. (2001). Exercise of human agency through collective efficacy. Journal of Psychological Science, 9, 75-78. Bullard, J. B. (2016). Academic Motivation, Learning Strategies, and Sports Anxiety of First-Year Student–Athletes. Journal for the Study of Sports and Athletes in Education, 10(2), 99-108 Caprara, V., Giunta, D., Eisenberg, Gerbino, M., Pastorelli, C., & Tramontano, C. (2008). Assessing regulatory emotional self-efficacy in three countries. Psychological Assessment, 20 (2), 227ـ237. Cardon, M. S., & Kirk, C. P. (2015). Entrepreneurial passion as mediator of the self‐efficacy to persistence elationship. Entrepreneurship theory and practice, 39(5), 1027-1050. Celikkaleli, Y. (2010). Problem solving and self-efficacy beliefs on adolescence. Retrieved November 20, 2013, from http://sosyalbilimler.ca.edu.tr. Chiung, H.H. (2013). Shared Leadership and Team Learning:Roles of Knowledge Sharing and Team Characteristics. The Journal of International Management Studies. Vol.8, No.1, PP: 124-133. Cromwell, J. R., Amabile, T. M., & Harvey, J.-F. (2018). an integrated model of dynamic problem solving within organizational constraints Individual creativity in the workplace (pp. 53-81): Elsevier. Djaddang, S., Lyshandra, S.h., Wulamdjani, H., & Sulistiawarni, E. (2018). The Relationship between Self-Efficacy towards Audit Quality with Individualism Culture as Mediates: Evidence from Indonesia. The International Journal of Social Sciences and Humanities Invention, 5(04), 4577-4583. Gore, P. A. Jr. (2016). Academic self-efficacy as a predictor of college outcomes: Two incremental validity studies. Journal of Career Assessment, 14 (1), 92-115. Hoch, J. EDulebohn, J.H(2017). »Shared Leadership in enterprise resource Planning and human resource management system implementation«. Human Resource Management Review.Vol.23. pp.114-125. Jiang, X., Wang, J., Lu, Y., Jiang, H., & Li, M. (2019). Self-efficacy-focused education in persons with diabetes: a systematic review and meta-analysis. Psychology research and behavior management, 12, 67. Laird, B. K., Bailey, C. D., & Hester, K. (2018). The effects of monitoring environment on problem-solving performance. The Journal of social psychology, 158(2), 215-219. Lin, C., Y. (2017). Threshold Effects of Creative Problem-Solving Attributes on Creativity in the Math Abilities of Taiwanese Upper Elementary Students. Education Research International. Ling-ling, G., Ke, S., Sally, W-c. C., (2014). Social support and parenting self-efficacy among Chinese women in the perinatal period. Midwifery, 30, 532˚ 538. Martos, T., & Sally, V. (2017). Self-determination theory and the emerging fields of relationship science and Nich construction theory. European Journal of Mental Health, 1(12), 73-87. Meera, K., & Dustin, N. (2013). Self-efficacy and academic achievement: Why do implicit beliefs, goals, and effort regulation matter? Learning and Individual Differences, 25, 67˚ 72. Pakarinen, E., & Kikas, E. (2019). Child-centered and teacher-directed practices in relation to calculation and word problem solving skills. Learning and Individual Differences, 70(21) , 76-85. Pinar, S. E.,Yildirim, G., & Sayin, N. (2018). Investigating the psychological resilience, self-confidence and problem-solving skills of midwife candidates. Nurse Education Today, 64(9) , 144-149. Pitelis, C. N & Wagner, J. D (2018). Strategic Shared Leadership and Organizational Dynamic Capabilities, The Leadership Quarterly, 1-10. Rafaela, Martinez. Mendes and teal (2013) »Leadership styles and organizational effectiveness in small construction businesses in publa, Mexico«, Global journal of Business Research.Vol. Number5. Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2017). Teacher Stress and Teacher SelfEfficacy: Relations and Consequences. In Educator Stress (pp. 101-125). Springer, Cham. Soh, K. (2017). Fostering student creativity through teacher behaviors. Thinking Skills and Creativity, 23, 58-66. Strauss, A. Y, Kivity, Y., Huppert, J. D. (2019). Emotion regulation strategies in cognitive behavioral therapy for panic disorder. Behav Ther, 50(3), 659-71. Tang, S., Huang, S., Zhu, J., Huang, R., Tang, Z., & Hu, J. (2019). Financial self efficacy and disposition effect in investors: The mediating role of versatile cognitive style. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.02705, page 6. Warren, P. L. (2005). First-time mothers: social support and confidence in infant care. Journal of Advanced Nursing, 50, 479˚ 488. Younas, T., & Ashraf, S. (2016). Problem-solving styles as a predictor of life satisfaction among university students. Pakistan Journal of Psychological Research, 31(1), 209-222. Zydney, J.M., Warner, Z., & Angelone, L. (2020). Learning through experience: Using design-based research to redesign protocols for blended synchronous learning environments. Computers & Education, 143(1), 103-125.