مرور سیستماتیک مقالات پژوهشی در زمینه عوامل شکل¬گیری حاشیه¬نشینی در ایران در بازه زمانی (1401-1370)
محورهای موضوعی : مدیریت فرهنگیمنصور حقیقتیان 1 , ابراهیم معتمدی 2 , رضا اسماعیلی 3
1 - دانشیار. دانشگاه ازاد دهاقان
2 - دانشجوی دکتری مدیریت فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، دهاقان، ایران
3 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد خوراسگان اصفهان
کلید واژه: حاشیه¬نشینی, ایران, سیستماتیک,
چکیده مقاله :
این مطالعه با هدف مرور سیستماتیک مقالات پژوهشی در زمینه عوامل شکل¬گیری حاشیه¬نشینی در ایران در بازه زمانی (1401-1370) انجام شده است. روش تحقیق از نظر هدف كاربردي، از نظر اجرا كمی، از نظر ماهیت و روش توصیفی است و جامعه آماري تحقیق كلیه تحقیقات انجام شده در کشور ایران است. از تعداد 250 مقاله انتخاب شده در نهایت تعداد 39 مقاله حائز كلیه شرایط لازم با توجه به پروتكل انتخاب شدند. سپس با استفاده نرم افزار CMA2 تحلیل و ارزیابی گردید. يافته¬ها نشان داد اندازه¬های اثر و واریانس برای 19 فرضیه از مطالعات گردآوري شده در حالت مدل اثرات تصادفی برابر(حداقل 617/- تا حداکثر 963/0) و از نظر آماري در سطح احتمال 95 درصد معنادار هستند. هم¬چنین نتایج نشان داد دافعه¬های اجتماعی- فرهنگی مبدأ، جاذبه¬های اجتماعی- فرهنگی مقصد از علل مهم حاشیه¬نشینی هستند. با توجه به نتایج حاشیه¬نشینی یک معضل کلان شهري می¬باشد که نشان¬دهنده ضعف در ساختار اجتماعی و اقتصادي است براي جلوگیري از تاثیرات سوء این پدیده علاوه بر تلاش در جهت اصلاح این ساختارها باید به شناسایی عوامل دقیق جهت جلوگیری از گسترش بی¬درنگ آن نمود و البته با توجه به اثرات مخرب حاشیه¬نشینی بر شهرها، کاهش مشکلات حاشیه¬نشینان خصوصاً در زمینه¬هاي عوامل اجتماعی و فرهنگی باید نقش پررنگی در مدیریت کلان داشته باشد.
This study was conducted with the aim of conducting a systematic review and Systematic review of research articles on the factors of the formation of marginalization in Iran in the period (1991-2022).The research method is quantitative in terms of practical purpose, quantitative in terms of nature and descriptive method, and the statistical population of the research is all the researches conducted in Iran in the period (1401-1370). Of the 250 selected articles, 39 articles with all the necessary conditions were selected according to the protocol. Then it was analyzed and evaluated using CMA 2 software.The effect sizes and variance for 19 hypotheses from the collected studies in the random effects model mode are equal (minimum -617 to maximum 0.963) and are statistically significant at the 95% probability level.The results of the research showed that the socio-cultural repulsions of the source, the socio-cultural attractions of the destination are the causes of marginalization, according to the results of marginalization, it is a macro-urban problem, which shows that it is a weakness in the social and economic structure. In order to prevent the bad effects of this phenomenon, in addition to trying to reform these structures, it is necessary to identify the exact factors to prevent its immediate spread, and of course, considering the destructive effects of marginalization on cities, to reduce the problems of marginalization, especially in the fields of social factors. And culture should play a prominent role in macro management.
آل¬منصور، نهال (1402). عوامل حاشیه¬نشینی و آسیب¬های روانی اجتماعی، اولین همایش ملی روانشناسی جرم، شیراز، https://civilica.com/doc/1682437
اسداللهی، عبدالرحیم؛ حسین زاده، علی حسین؛ نواح، عبدالرضا (1393). نقش نهاد اقتصاد و فرهنگ در توسعه و حاشیه¬نشینی: شاخص توسعه¬ی انسانی در مناطق حاشیه¬نشین شهر ایلام، مجله جامعه شناسی نهادهای اجتماعی، پیاپی 2 (بهار 1393)
بوچانی، محمد حسین (1383). «اسکان غیر رسمی در محله بان برز ایلام»، ماهنامه‌ی شهرداری‌ها، سال ششم، شماره 66.
توسلی، غلامعباس؛ نورمرادی، سکینه (1391). «بررسی جامعه شناختی علل گستره آسیب¬های اجتماعی دربین حاشیه-نشین¬های شهر تهران مورد مطالعه منطقه چهار (خاک سفید)»، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 4(3 (مسلسل 15)): 65-79. SID. https://sid.ir/paper/469906/fa
حيدري نوشهری، مهري (1390). «بررسي عوامل موثر بر حاشيه نشيني و بازتاب¬هاي آن، با تأكيد بر كاربري خدمات شهري»، فصلنامه جغرافيايي سرزمين، 8 (31): 48-31.
رضائی، میثم؛ بلاغی، رسول؛ شمس الدینی، علی؛ شاعر، فاطمه؛ ماندنی، سعید (1395). «ارزیابی و تحلیل ابعاد اجتماعی حاشیه¬نشینی در کلانشهرها (مطالعه موردی: محلات حاشه نشین شهر شیراز)»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی-پژوهشی، زمستان 1395، 13(52): 75-57.
رفیع پور، هادی (1378). «تاثير تخريب محله غربت بر سرمايه اجتماعی اهالی محله خاک سفيد:، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 28.
سرور، هوشنگ (1394). «شناخت و ارزیابی عوامل مضر حاشیه¬نشینی:، فصلنامه شهر پایدار، دوره 2، 1: 14-1.
شکویی، حسین (1382). اندیشه‌هاي نو در فلسفه جغرافیا، تهران: انتشارات گیتاشناسی.
شکویی، حسین (١٣٨٢). فلسفه‌هاي محیطی و مکتب¬هاي جغرافیایی،. تهران: موسسه جغرافیایی وکارتوگرافی سحاب.
صالحی امیری، سید رضا؛ خدایی، زهرا (1390). حاشیه¬نشینی و اسکان غیررسمی چالش‌ها و پیامدها، تهران: انتشارات ققنوس.
عابدینی درکوش، سعید (1402). درآمدی بر اقتصاد شهری، چاپ چهارم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. 290 صفحه.
علیزاده اقدم، محمدباقر؛ محمّدامینی، حمیده (1391). «تحليلي بر علل و پيامدهاي شكل گيري مناطق حاشيه نشين با نگرش ويژه بر شهر خمين»، فصلنامه مطالعات و تحقيقات اجتماعي، تابستان 1391، دوره اول، 2: 138-121.
غضنفرپور، حسین؛ کمانداری، محسن؛ علیمرادی، معصومه (1391). «اسکان غیررسمی چالش فراروی شهرها (مطالعه موردی محله شهرک صنعتی کرمان)»، نشریه: جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)، دوره دوم، 2: 46-31.
فارسی، صادق (1401). بررسی تاثیر حاشیه¬¬شینی بر توسعه پایدار شهر و آسیب¬های اجتماعی، سومین کنفرانس بین المللی رویکردهای نوین مدیریت، روانشناسی و علوم انسانی در قرن ۲۱، تهران، https: //civilica.com/doc/1472431
قائدرحمتی، صفر؛ خادم الحسینی، احمد؛ سیاوشی، طاهره (1392). «تحلیل میزان ریسک پذیری سکونتگاه¬های شهری استان لرستان از خطر زلزله»، نشریه جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای، دوره 3، 9: 14-1.
قاضی طباطبایی، محمود؛ دادهیر، ابوعلی (1389). کتاب فرا تحلیل در پژوهش¬های اجتماعی و رفتاری، ناشر: جامعه شناسان. تعداد صفحه: 296
کریمی، نسیم (1402). «واکاوی سیاست تقنینی ایران در خصوص حاشیه¬نشینی»، تمدن حقوقی، 6(15): 289-302. SID. https://sid.ir/paper/1061793/fa
کمانداری، محسن؛ رضایی، حسین (1393). حاشیه¬نشینی و آسیب¬های اجتماعی شهر، اولین همایش منطقه¬ای معماری پایدار و شهرسازی ایذه (خشت اول )، ایذه.
محمودزاده، حسن؛ علیرضایی، معصومه؛ زارعی، علی (1397). «رویکرد تحلیلی بر علل و پیامدهای شکل گیری مناطق حا¬ه نشین کلانشهر تبریز» پژوهش¬های مکانی فضایی، 2(2): 1-21. SID. https://sid.ir/paper/270592/fa
نجفی کانی، علی اکبر؛ صادقی، نوشین؛ رحمانی، مریم (1392). «چالش¬ها و راهبردهای توسعه فضایی روستاهای الحاقی به شهر گرگان»، نشریه: اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره 2، شماره 3 (پیاپی 5): 118-101.
نصراصفهانی، رضا؛ صفاری، بابک؛ غفاریان، سارا (1395). «ببرسی علل اقتصادی حاشیه¬نشینی با استفاده از اثر درمان (مطالعه موردی شهر اصفهان)»، اقتصاد شهری بهار 1395، 1: 16-1.
نظریان، اصغر؛ سادین، حسین؛ زال نژاد، کاوه؛ استقامتی، مهناز؛ ولیانی، مهدی (1395). «بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی حاشیه¬نشینی و اسکان غیررسمی مهاجران شهر شهریار، در سال 1388»، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، پاییز 1395، 3(3): 135-115.
نقدی، اسدالله؛ روئین تن، محبوبه؛ حقیریان، شیدا؛ شاهرخ، عماد؛ خانیان، مجتبی (1400). «مطالعه گونه شناسی، چالش¬های حاشیه¬نشینی و بازی¬های حاشیه¬نشینان با سیاست¬های شهری (مورد مطالعه: شهر ساوه)»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 10(1): 243-275. https: //www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=587414
نقدی، اسدالله؛ زارع، صادق (1389). جهان چهارم ایرانی سیمای زیست حاشیهای و مسائل شهری در همدان و برخی راه چاره¬ها»، مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره1، 3: 166-145.
نقدی، اسداله (1386). حاشیه¬نشینی غیر رسمی (جهان چهارم)، تهران: مهرازان، فن آوران.
نقدی، اسداله (1392). درآمدی بر جامعه شناسی شهری استان و شهر همدان، تهران: انتشارات فن آوران.
نقدی، اسداله، زارع، صادق (1389). مطالعه¬ی نگرش¬ها و رفتارهای اجتماعی- فرهنگی زنان حاشیه¬نشین (مورد مطالعه: شهرک سعدی شیراز)»، دوره 3، اسفند 1392، 3: 96-67.
نقدی، اسداله؛ صادقی، رسول (1385). «حاشيه نشينی چالشی فراروی توسعه پايدار:، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره20.
نقدی، اسداله؛ زارع، صادق (1391). «حاشیه¬نشینی به مثابه آپاندیسیت شهری (مورد مطالعه: جعفرآباد– کرمانشاه)»، برنامه¬ریزی منطقه ای، سال 1391، دوره 2، شماره 5: 81-65.
ویسی، فرزاد (1396). «مقایسه‌ی تحلیلی الگوی سکونتگاه‌های غیررسمی مطالعه موردی: شهر مریوان»، فصلنامه جغرافيا و توسعه، بهار 1396، 15(46): 223-207.
Atkinson, A. (2021). Commodifying Marginalization. Duke LJ, 71, 773.
Calavita, K. (2017). Immigration, law, and marginalization in a global economy: Notes from Spain. In Immigration (pp. 69-106). Routledge.
D'cruz, M., & Banerjee, D. (2020). ‘An invisible human rights crisis’: The marginalization of older adults during the COVID-19 pandemic–An advocacy review. Psychiatry research, 292, 113369.
Delmelle, E., Nilsson, I., & Adu, P. (2021). Poverty suburbanization, job accessibility, and employment outcomes. Social Inclusion, 9(2), 166.
Esposito, P., Patriarca, F., & Salvati, L. (2018). Tertiarization and land use change: The case of Italy. Econ. Model. 71, 80–86. [CrossRef]
Gerten, C., Fina, S., & Rusche, K. (2019). The sprawling planet: Simplifying the measurement of global urbanization trends. Front. Environ. Sci., 7, 140.
Gruber, D, et al. (2005). “Living and Working in Slums of Mumbai”, Internet-Fassung, April, Otto-von-Guericke-Universität Magdeburg.
Gupta, K. (2017). “And now I’m just different, but there’s nothing actually wrong with me”: Asexual marginalization and resistance. Journal of Homosexuality, 64(8), 991-1013.
Hall, J. M., & Carlson, K. (2016). Marginalization. Advances in Nursing Science, 39(3), 200-215.
Kempin Reuter, T. (2019). Human rights and the city: Including marginalized communities in urban development and smart cities. Journal of Human Rights, 18(4), 382-402.
Kovács, Z., Farkas, Z. J., Egedy, T., Kondor, A. C., Szabó, B., Lennert, J., Baka, D., & Kohán, B. (2019). Urban sprawl and land conversion in post-socialist cities: The case of metropolitan Budapest. Cities 2019, 92, 71–81. [CrossRef]
Krzysztofik, R., Kantor-Pietraga, I., Runge, A., & Spórna, T. (2017). Is the suburbanisation stage always important in the transformation of large urban agglomerations? The case of the Katowice conurbation. Geogr. Pol., 90, 5–24. [CrossRef]
Moitra, M. K. (1991). Environmental Improvement of Slums: The CalcuttaExperience, Building and Environment, Printed in Great Britain. Pergamon Press plc, 26(3): 253-257.
Nel, E., & Pelc, S. (2020). Responses to geographical marginality and marginalization. Perspectives on Geographical Marginality, 5.
Pelc, S. (2017). Marginality and marginalization. Societies, social inequalities and marginalization: marginal regions in the 21st century, 13-28.
Shieh, I., Habibi, K., & Kamaly Nasab, H. (2011). The Formation & Expansion of Informal Settlements, Case Study: Sohrabyh Karaj Neighborhoods, Villages,Housing and Environment, 30(133): 39-48
Stanback, T. M. (2019). The new suburbanization: Challenge to the central city. Routledge.
Strauser, J., Stewart,W. P., Evans, N. M., Stamberger, L., van Riper, C. J. (2018). Heritage narratives for landscapes on the rural–urban fringe in the Midwestern United States. J. Environ. Plan. Manag, 62, 1269–1286.
Zahra, K., Ashraf, A., Zafar, T., & Yaseen, B. M. (2018). Marginality and social exclusion in Punjab, Pakistan: A threat to urban sustainability. Sustainable cities and society, 37, 203-212.
