Essay on citizenship rights and the role of social and economic factors affecting it in Tehran
محورهای موضوعی :
سیف الله فرزانه
1
,
ابوالقاسم حیدرآبادی
2
,
علی رحمانی فیروزجاه
3
1 - استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران
2 - هیات علمی گروه جامعه شناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران
3 - دانشیار و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل
کلید واژه: citizenship rights, social and economic factors, Tehran, youth.,
چکیده مقاله :
The culture of citizenship, especially in the dimension of citizenship duties, faces serious weaknesses in the urban society of Iran. Poor adherence to assignments can be closely related to social trust, but this relationship has received less attention. The purpose of the present study is to investigate the relationship between social trust and the completion of 18-year-old citizenship assignments. The research method is a survey. The statistical population is the citizens of 60 cities of Tehran, of which 381 people were selected by multi-stage random sampling method. Research tools for measuring adherence to citizenship duties and social trust are researcher-made questionnaires that were determined using factor analysis to determine construct validity and reliability was determined using internal consistency using Kuder-Rynardson's method. Based on the research findings, there is a significant and positive relationship between social trust and adherence to citizenship duties. In addition, among the demographic variables, only the age and education variables have a significant relationship with doing citizenship tasks, and the other variables do not show a significant relationship. With these details, the conclusion of the current research is that by increasing social trust, it is possible to increase the performance of citizenship duties among people.
The culture of citizenship, especially in the dimension of citizenship duties, faces serious weaknesses in the urban society of Iran. Poor adherence to assignments can be closely related to social trust, but this relationship has received less attention. The purpose of the present study is to investigate the relationship between social trust and the completion of 18-year-old citizenship assignments. The research method is a survey. The statistical population is the citizens of 60 cities of Tehran, of which 381 people were selected by multi-stage random sampling method. Research tools for measuring adherence to citizenship duties and social trust are researcher-made questionnaires that were determined using factor analysis to determine construct validity and reliability was determined using internal consistency using Kuder-Rynardson's method. Based on the research findings, there is a significant and positive relationship between social trust and adherence to citizenship duties. In addition, among the demographic variables, only the age and education variables have a significant relationship with doing citizenship tasks, and the other variables do not show a significant relationship. With these details, the conclusion of the current research is that by increasing social trust, it is possible to increase the performance of citizenship duties among people.
احمدی، یعقوب و علی¬پور، پروین(1397) بررسی مولفه های فرهنگی اجتماعی و فرهنگ شهروندی (مورد مطالعه: شهروندان سنندج)، راهبرد اجتماعی فرهنگی، بهار 1397 - شماره 26، صفحه 252-227.
احمدی، حمید (1388). بنیادهای هویت ملی ایرانی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ارجمند سیاه‌پوش، اسحق، مقدس جعفری، محمدحسن و فربغلانی، م. (1390). «بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دوره متوسطه شهرستان شوش دانیال»، جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، سال دوم، ش 2ص 7-20.
اسکافی، مریم (1386). «بررسی میزان آگاهی جوانان از حقوق و تکالیف شهروندی و عوامل مؤثر بر آن در شهر مشهد»، علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، سال چهارم، ش 1، ص 1-32.
امیرآباد، محمدالهی؛ رشیدی زاده، افسانه؛ احمدی، سیروس(1398) آیا اعتماد اجتماعی باعث افزایش پایبندی به تکالیف شهروندی می شود؟، آفاق علوم انسانی، بهمن 1398، شماره 34، صفحه 47 تا 60.
باقری¬بنجار، عبدالرضا، مرجانی، سجاد(1396)تحلیل رابطه آگاهی از حقوق شهروندی با توسعه اجتماعی (مطالعه موردی شهروندان شهر رشت)، دوفصلنامه مشارکت و توسعه اجتماعی، دوره 3، شماره 5، پاییز و زمستان 1396، صفحه 1-25.
بخارایی، احمد، شربتیان محمدحسن و احمدی، اعظم(1394) تحلیل رابطه جامعه شناختی سبک زندگی و گرایش به حقوق شهروندی (مطالعه موردی دانشجویان پیام نور خراسان جنوبی)، جامعه شناسی کاربردی، شماره 60، زمستان 1394، صفحه 108-87.
بیرو، آلن (1370). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه: باقر ساروخانی، تهران: انتشارات کیهان.
ثابت سعیدی، ارسلان (1386). حقوق اساسی، چاپ بیست و دوم، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران.
توسلی، غلامعباس و سید محمود نجاتی حسینی، (1383). واقعیت اجتماعی شهروندی در ایران، مجله انجمن جامعه-شناسی ایران، سال 5، شماره 2، صص 62-32.
حاج‌زاده، مصطفی و منصوری، اعظم(1392) سنجش میزان آگاهی‌های عمومی به حقوق شهروندی در استان خراسان شمالی، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، سال چهارم، شماره 12، صفحه 57-76.
خان محمدی هزاوه، حمیدرضا؛ میره‌ای، محمد؛ اخوان علوی، سید حسین؛ فرجی، امین؛ زارعی متین، حسن(1399) طراحی الگوی فرهنگ شهروندی اسلامی - ایرانی مبتنی بر روش فراترکیب و راهکارهایی برای توسعۀ آن، مدیریت فرهنگ سازمانی، تابستان 1399، دوره هجدهم - شماره 2، صفحه 351 تا 377.
دفتر اطلاع رسانی و آموزش¬های حقوقی کارشناسان و شهروندان (1389). آشنایی با حقوق و تکالیف شهروندی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، تهران، ناشر: معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات، اداره چاپ و انتشار.
ربانی، رسول؛ حقیقتیان، منصور. و اسماعیلی، م. (1385). «بررسی اجتماعی، فرهنگی و میزان آگاهی افراد از حقوق شهروندی (شهر اصفهان در سال 1384)»، فصلنامه دانشگاه آزاد واحد شوشتر، سال اول، ش 1، ص 85-106.
زارع شاه آبادی، اکبر و دیگران(1397) سنجش میزان آگاهی دانشجویان از حقوق و وظایف شهروندی و عوامل مرتبط با آن، مطالعات ملی، شماره 74، تابستان 1397، صفحه 112-97.
شهریاری، ابوالقاسم، خلیلی، محسن و اکبری، حسین(1395) به بررسی عوامل مؤثر بر آگاهی از حقوق اساسی نمونه پژوهی: دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، جامعه¬¬شناسی کاربردی، دوره 27، شماره 3 - شماره پیاپی 63، پاییز 1395، صفحه 147-168.
شیانی، ملیحه و داوودوندی، ط. (1389) تحلیلی بر میزان آگاهی از حقوق شهروندی در میان دانشجویان، برنامهریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره دوم، شماره 5، صفحه 35-59.
شیانی، م. و سپهوند، ا. (1392). «رادیو و شهروندی؛ رابطه محتوای برنامه‌های رادیویی و آگاهی از حقوق شهروندی»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره دوم، ش 3، ص 469-503.
فالكس،كيث.(مؤلف).(1381).شهروندي(چاپ اول، محمدتقي دلفروز، مترجم). تهران: كوير.
عباسی اسفجیر، علی¬اصغر و دیگران(1395) ارتباط و تاثير ابعاد سرمايه اجتماعي بر تعهد سازماني(مطالعه موردي: دانشگاه آزاد اسلامي واحد آيت‌الله آملي)، جامعه‌شناسي مطالعات جوانان، تابستان 1395، دوره 7، شماره 22 ، صفحه 65 -86 .
عبدالهی، م. و موسوی، م. (1386). «سرمایه اجتماعی در ایران، وضعیت موجود، دورنمای آینده و امکانشناسی گذار»، رفاه اجتماعی، سال ششم، ش 25، ص 195-234.
لاریجانی، مهسا(1397) بررسی عوامل اجتماعی موثر بر آگاهی زنان شهر ری از حقوق شهروندی، دانش انتظامی، شماره 81، زمستان 1397، صفحه 114-93.
مهدوی، محمدصادق و میرزاپور، ف. (1388) بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر آگاهی زنان شهرستان اهواز از حقوق اجتماعی و قانونی خود، پژوهش‌نامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره 1، صفحه 29-51.
نژندی¬منش، هیبت¬الله و جهانگیری، رویا(1394) بررسي عوامل اجتماعي موثر بر ميزان آگاهي از حقوق شهروندي در ميان شهروندان شهر بندرعباس، همايش ملي تبيين حقوق شهروندي، جهاد دانشگاهي آذربايجان غربي.
هدایت¬زاده، حسام الدین و دیگران(1397) بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی، تعهد شهروندی افراد و مشارکت اجتماعی با حقوق شهروندی در بین شهروندان شهر سمنان، مطالعات جامعه شناختی شهری، شماره 28، پاییز 1397، صفحه 216-190.
هزارجریبی، جعفر و ابوالفضل امانیان،(1390) آگاهی زنان از حقوق شهروندی و عوامل موثر بر آن، مجله مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، سال سوم، شماره نهم، صص 1 – 18.
هولاب، ر. (1386). یورگن هابرماس: نقد در حوزه عمومی مجادلات فلسفی هابرماس، ترجمه: حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
Brown, A. & Kristiansen, A. (2009) Urban Politics & the right to the city: rights. responsibilities and citizenship, Habitat, Denmark, UNESCO.
Coffe, Hild& Van der Lippe, Tanja (2009), Citizenship norms in Eastern Europe, Springer.
De.La.Paz,Gabriel.(n.d).(2005) Citizenship Identity and Social Inequality. 6,Septembr,2005,from http://www.civnet.org/pdfs/delaPazGabriel.pdf.
Ezmerli, Sonja (2010) Social capital and norms of citizenship: an ambiguous relationship? American Behavioural Scientist, 53,657, London: Sage.
Farrell.m,Gatherine.(2000).Citizen Participation in Governance.money & management .march,31-37.
Hussain, Yasmin & Bagguley, Paul.(2005).Citizenship, Ethnicity and Identity: British Pakistains after the 2001 Riots.Sage,39(3),407-421.
Katzian, Peter (2009) Norms of citizenship (their patterns, determinants, and effects in a cross-national perspective), university of Darmstadt, institute of political science.
Marshal. T.H (1994) Citizenship and social class chap in B.S Turner and P.Hamilton (Eds) citizenship, Rulledge, vol 2, chap 29.
مقاله حقوق شهروندی و نقش عوامل اجتماعی و اقتصادی اثرگذار بر آن در شهر تهران
چکیده
فرهنگ شهروندی به ویژه در بعد تکالیف شهروندی، در جامعه شهری ایران با ضعف های جدی مواجه است. ضعف پایبندی به تکالیف می تواند پیوند نزدیکی با اعتماد اجتماعی داشته باشد اما این رابطه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه اعتماد اجتماعی با انجام 18 ساله - تکالیف شهروندی است. روش انجام پژوهش، پیمایشی است. جامعه آماری، شهروندان 60 شهر تهران می باشد که 381 نفر از آنان به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق جهت سنجش پایبندی به تکالیف شهروندی و اعتماد اجتماعی، پرسشنامه های پژوهشگر ساخته هستند که با استفاده از تحلیل عاملی، تعیین اعتبار سازه گردیده و با استفاده از همسانی درونی به روش کودر ریناردسون تعیین پایایی شدند. براساس یافته های تحقیق، رابطه معنادار و مثبتی بین اعتماد اجتماعی و پایبندی به تکالیف شهروندی وجود دارد. به علاوه، در بین متغیرهای جمعیتی تنها متغیرهای سن و تحصیلات رابطه معناداری با انجام تکالیف شهروندی دارند و سایر متغیرها رابطه معناداری نشان نمی دهند. با این تفاصیل، نتیجه گیری پژوهش حاضر این است که با افزایش اعتماد اجتماعی می توان انجام تکالیف شهروندی را در بین مردم افزایش داد.
کلیدواژه: حقوق شهروندی، عوامل اجتماعی و اقتصادی، تهران، جوانان.
حقوق شهروندی جزء لاینفک جامعه مدنی و مبنای تشکیل آن به شمار می‌رود، چرا که امکان مشارکت داوطلبانه همه افراد را در تمام عرصه های اجتماعی فراهم می سازد. حقوق شهروندی نوعی پایگاه و نقش اجتماعی مدرن است برای تمام اعضاء جامعه که حاوی مجموعه است به هم وابسته از وظایف، تکالیف، حقوق، مسئولیت‌ها و تعهدات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی که به طور همگانی برابر و یکسان است به طوری‌که مروج و مشوق احساس عضویت و تعلق اجتماعی مدرن برای مشارکت اجتماعی در جامعه شده است و در نهایت به برخورداری عادلانه و منصفانه تمام اعضای جامعه از منابع، منافع و امتیازات قانونی، فارغ از این‌که شهر دارای چه پایگاه زبانی، قومیتی و غیره است، توجه دارد. اصطلاح حقوق شهروندي (در مفهوم جدید) اولین با ر در اعلامیه حقوق بشر و شهروندي سال 1789 م فرانسه مطرح شد که پس از تصویب در صدر قانون اساسی در سپتامبر 1791 م قرار گرفت. اعلامیه جهانی حقوق بشر که در سال 1948میلادی در مجمع عمومی ملل متحد به امضاء کشورها رسید در بسیاري از مواد خود از محتواي اعلامیه حقوق بشر و شهروند فرانسه الهام گرفته است(حاج‌زاده و منصوری، 1392: 58). به عبارت دیگر همزمان با توجه اندیشمندان در دهه‌های پایانی قرن بیستم به موضوع توسعه اجتماعی، نظرها به سمت این مسأله معطوف شد که برای سرعت بخشیدن به روند دموکراسی و بالا بردن حس همکاری در میان اعضای جامعه، باید دانش افراد را نسبت به حقوق را افزایش داد زیرا از جمله شاخص‌های مهم برای سنجش میزان دموکراسی در یک جامعه، مسأله وجود آگاهی از حقوق در آن جامعه است(شهریاری، خلیلی و اکبری، 1395: 148). آگاهی نداشتن افراد جامعه از حقوق خود از عوامل عقب‌ماندگی جامعه و زمینه‌ساز استبداد و سرکوب یک ملت و در نتیجه گرفتار شدن افراد جامعه در چرخه فقر، جهل و خشونت است(مهدوی و میرزاپور، 1388 :30). آگاهی از حقوق به فرد اجازه دخالت آگاهانه در سرنوشت خود را می‌دهد و به احقاق حقوق و زندگی بهتر برای فرد و دیگر اعضای جامعه منجر میشود (شیانی و داوودوندی، 1389 :38).
حقوق شهروندی شامل مولفه‌هایی همچون آزادی شهروندان در بیان عقیده، تصمیم‌گیری در سرئوشت فردی و اجتماعی، تابعیت، حقوق اقتصادی، مشارکت اجتماعی سیاسی، حق داشتن سلامت، امنیت، مسکن و غیره می‌باشد. شهروندان، بایستی از حقوق شهروندی خود و عواملی که در این زمینه اثرگذار هستند، آگاهی داشته باشند. اما این آگاهی خصوصاً در بین زنان و مردان از میزان بالایی برخوردار نیست. نتایج برخی تحقیقات(احمدی و علی پور، 1397) نشان می دهد که میزان آگاهی از حقوق شهروندی در بین افراد جامعه پایین است. میزان برخورداری و پایبندی آن در جوامع به ویژه برخورداری زنان از حقوق شهروندی نماینگر عاملیت و فعال بودن شهروند در جهانی فارغ از نابرابری‌های انسانی و بهره‌مندی همگانی از امکانات پیش‌رو است.
در چنین اوضاعی جامعه مدنی پس از پذیرش استقلال و عاملیت زنان اقدام به تدوین منشور حقوق شهروندی نموده است و در آن علاوه بر حقوق مشترک شهروندان، حقوق ویژه‌ای برای افراد در نظر گرفته است. به علاوه از زنان و مردان می‌خواهد تا با شناخت و آگاهی نسبت به حقوق، وظایف و جایگاه ویژه و ممتاز خودء در جهت کسب فضایل و کمالات اخلاقی و علمی تلاش نمایند. بدیهی است ارتقاء آگاهی‌های عمومی، تدوین و نظارت بر اجرای الزامات قانونی، ترویج فرهنگ شایسته سالاری و انتخاب اصلح، برخورد قاطع با متخلفان و ناقضین حقوق شهروندی زنان و بازبینی منشور و رفع برخی کاستی‌ها و نواقص موجب می‌گردد تا زنان در محیطی امن و سالم ضمن تربیت و پرورش نسلی کردیم، دوشادوش مردان در جهت سلامت، سازندگی و سعادت کشور جمهوری اسلامی ایران گام بردارند(محمدزاده، 1396: 73). با توجه به این توضیحات باید دید که آیا عوامل اقتصادی و اجتماعی از نظر شهروندان تهرانی چه نقشی در حقوق شهروندی دارد؟ و چگونه می‌توان شرایط را برای افزایش آگاهی از حقوق شهروندی در بین مناطق 22 گانه شهر تهران فراهم نمود؟
Essay on citizenship rights and the role of social and economic factors affecting it in Tehran
Abstract
The culture of citizenship, especially in the dimension of citizenship duties, faces serious weaknesses in the urban society of Iran. Poor adherence to assignments can be closely related to social trust, but this relationship has received less attention. The purpose of the present study is to investigate the relationship between social trust and the completion of 18-year-old citizenship assignments. The research method is a survey. The statistical population is the citizens of 60 cities of Tehran, of which 381 people were selected by multi-stage random sampling method. Research tools for measuring adherence to citizenship duties and social trust are researcher-made questionnaires that were determined using factor analysis to determine construct validity and reliability was determined using internal consistency using Kuder-Rynardson's method.
Based on the research findings, there is a significant and positive relationship between social trust and adherence to citizenship duties. In addition, among the demographic variables, only the age and education variables have a significant relationship with doing citizenship tasks, and the other variables do not show a significant relationship. With these details, the conclusion of the current research is that by increasing social trust, it is possible to increase the performance of citizenship duties among people.
Keywords: citizenship rights, social and economic factors, Tehran, youth.
