واکاوی مؤلفه‌های پارادیم پدیدارشناسی در مفاهیم معماری مسکن تاریخی (نمونه مطالعاتی: خانه دهدشتی اصفهان)
محورهای موضوعی : دو فصل‌نامه فضای زیست
سمانه ایزدی زمان آبادی
1
,
محمّدعلی رحیمی
2
,
علی اکبری
3
,
احمدرضا کابلی
4
1 - دانشجوی دکتری گروه معماری، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
2 - استادیار گروه معماری، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
3 - استادیارگروه معماری، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 - استادیار گروه معماری، واحد ماهشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماهشهر، ایران
کلید واژه: مفاهیم معماری, مسکن تاریخی, پدیدارشناسی, ادراک حسی,
چکیده مقاله :
پدیدار ادراک اصلیترین سطح تماس و ارتباط ما با جهان است که سطوح دیگر تجربه و فرهنگ و شناخت و فهم و تعقل استوار به آن هستند. اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر بدان جهت است که آنچه باعث بسیاری از مشکلات معماری معاصر شده است، تفوق بینایی بر حواس دیگر و عدم توجه به این حواس است. به نظر مطمئن‌تر و دقیق‌تر آن است که وضعیت پدیدارشناسی در معماری و تحلیل محیط را یک پارادیم درحال‌توسعه و روبه‌رشد نامید. پژوهش حاضر با سوال مفاهیم شکل‌دهنده ادراک در خانه تاریخی کدام‌اند و کدام یک از مفاهیم در خانههای معاصر نیاز به بازاندیشی داشته و کدام باید حفظ شود؟ به بازشناسی و چیستی مولفه‌های پارادیم پدیدارشناسی در مفاهیم معماری مسکن تاریخی با انتخاب هدفمند نمونه مورد پژوهش در شهر اصفهان میپردازد. هدف نهایی پژوهش، تجربه زیسته و معماری خانه در جهت کشف رابطه عمیق آنها و بیان یک روش علمی برای تجربه ادراکی خانه هم‌زمان با روشن نمودن و تصریح میزان درگیری حسها با فضا و اهمیت خصایص هستندگی استخراج شده از تجربه ادراکی در خانههای تاریخی است. این پژوهش به شیوه پدیدارشناسی بر پایه روش ترکیبی (کیفی و کمی) استوار است. از سه روش مصاحبه گروهی و مشاهده مشارکتی، روش ونمنن و روش مطالعه تطبیقی برای گردآوری اطلاعات در خصوص مفاهیم معماری خانه تاریخی بهره گرفته شد. نتایج این واکاوی، نشان از تعامل بنا با برداشتهای ذهنی مخاطبان دارد که مجموعه حاضر را ضمن اهمیت تاریخی، به‌عنوان مکانی با ادراک حسی در فضای شهری تبدیل میکند. ادراک حسی خاص این بنا به سبب ارتباط با ذهنیت مخاطبان، تاثیرگذار بر رفتار آنان در تجربه فضایی، تمایل آنان به شناخت و ادراک حسی غنی از فضا و درک هماهنگی مجموعه با زمینه قرارگیری خود و کیفیت فعالیتها، در احساس تعلق و خلق تصاویر ذهنی از فضا نزد شهروندان در این مجموعه تاریخی است.
The phenomenon of perception is the main level of our contact with the world Perception is a rich phenomenon whose phenomenological clarification sometimes requires new conceptualizations and formulations, and sometimes it is necessary to review the conceptualization and formulation of many other phenomena. The present study evaluates the architectural concepts of historical Iranian housing based on the phenomenological theory of sensory perception from the point of view of contemporary experts. The final goal of the research is to pay special attention to the sense, lived experience and architecture of the house in order to discover their deep relationship and to express a scientific method for the phenomenon of sensory perception of architecture and the perceptual experience of the house at the same time as clarifying and clarifying the extent of the involvement of the senses with space and importance. It is the characteristic of being extracted from the perceptual experience in historical houses. This research is based on the phenomenology method based on the combined method (qualitative and quantitative) and the method of gathering information was alignment (triangulation). The researcher used three methods of group interview and participatory observation, Van-Menen method and comparative study method to gather information about the architectural concepts of the historical house and the result of the research in the phenomenological study of sensory perception from the point of view of contemporary experts shows the importance of the interactive communication of building architecture. Historical and its contamination with the mental-behavioral, cultural and social implications of the citizens, which are based on the architectural concepts of historical spaces such as visual attractions and architectural values, in relation to meaningful characteristics and interaction with the experiences and perceptions of the audience of the space. The specialness of the historical house and its permanence have been emphasized in the collective memory of the people.
براتی، ناصر. (1382). بازشناسی مفهوم خانه در زبان فارسی و فرهنگ ایرانی. خیال، -(8)، 25-25. SID. https://sid.ir/paper/451257/fa حجت، عیسی. (1381). حرفی از جنس زمان نگاهی نو به شیوه های آموزش معماری در ایران. هنرهای زیبا، -(12)، 50-58. SID. https://sid.ir/paper/431885/fa
شیرازی، محمدرضا. (1389). پدیدارشناسی در عمل (آموختن از تحلیل پدیدارشناختی پالاسما از ویلا مایرا). معماری و شهرسازی آرمان شهر، 3(4)، 125-133. SID. https://sid.ir/paper/202440/fa
فلامکی، محمد منصور، (1385)، فارابی و سیر شهروندی در ایران، چاپ دوم، تهران، نشر فضا.
کریمی، پاملا، (1400)، کتاب زندگی خانگی و فرهنگ مصرفی در ایران، انقلاب¬های داخلی در عصر مدرن، ترجمه زهرا طاهری، انتشارات شیرازه. کریمی، مهشید، حجت، عیسی، شهبازی چگنی، بهروز، (1397). جستار در چگونگی پیوند ساکن و مسکن. باغ نظر, 15(61), 5-16. doi: 10.22034/bagh.2018.63859
نور برگ شولتز، کریستیان، (۱۳۸۷)، معماری: حضور زبان و مکان، ترجمه علیرضا سید احمدیان، تهران، انتشارات: نیلوفر، چاپ دوم.
هال، استیون؛ پرز - گومز، آلبرتو؛ پالاسما، یوهانی، (1396)، پرسش¬های ادراک، پدیدارشناسی معماری، ترجمه علی‌اکبری و محمدامین شریفیان، تهران، پرهام نقش
Ayudhya, Thirayu Jumsai na. (2015). Architectural Experience in the Everyday Context. (Ph. D). Queensland University of Technology
Altman, I., & Low, S. M. (1992), Place Attachment: Plenum Press.
Barati, Naser (2003), [Recognition of the concept of home in Farsi and Iranian culture (in Persian)], Journal of the Academy of Arts, No 13, pp. 55-24.
Dehnadfar, Pegah Damineh. (2013). The Third Skin: Transpire, Tension, Parturition: Body as Analogy. (M.A). Ryerson University, Toronto, Ontario, Canada
Ilka, Shahin (2015), [Iranian Desirable House, Research on the concept of “home” architecture based on the notion of past and present users (with social context orientation) (in Persian)], PhD dissertation, Tehran Azad University.
Rapoport, A. (1969), House, Form and Culture. New Jersey: Prentice-Hall.
Relph, E.1976. Place and Placelessness. London: Pion
Sartipipour, Mohsen (2011), [Phenomenology of Rural Housing (in Persian)], Journal of Housing and Rural Environment, Vol 30, no 133, pp 14-3.
Sadoughi, Arezo (2011), [Understanding the nature of the Iranian house by the phenomenological method of the case study of Showdan and the pre-community at Dezfouli’s home(in Persian)], doctoral dissertation, Iran University of Science and Technology, Tehran.
Soren bolvig poulsen & ulla thogersen (2011). Embodied design thinking: a phenomenological perspective, CoDesign: International Journal of CoCreation in Design and the Arts, Vol. 7, No.1, pp. 43 29. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/15710882.2011.563313
Norberg-Schulz, C. (1980) Genius Loci: toward the phenomenology of place, New York: Rizzoli
Van Manen, Max. (1997). Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy, ON: The Althouse Press, London.
