تحلیلی بر آمایش سرزمین شهرستان مرودشت با رویکرد اصلاح روش کمی در نرم‌افزار GIS

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مسعود مسعودی ¹ , حامد امیری ² , پرویز جوکار ³

1 - دانشیار بخش مهندسی منابع طبیعی و محیط زیست، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، ایران
2 - کارشناس ارشد مهندسی منابع طبیعی و محیط زیست، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، ایران
3 - کارشناس ارشد مهندسی منابع طبیعی و محیط زیست، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، ایران

تاریخ دریافت : 1393/09/13 تاریخ پذیرش : 1395/05/26 تاریخ انتشار : 1395/05/01

کلید واژه: GIS, روش کمی, آمایش سرزمین, شهرستان مرودشت,

چکیده مقاله :

     آمایش سرزمین و استفاده صحیح و متناسب با ویژگی­های محیطی در سطح منطقه و کشور، از اصول اولیه و مهم توسعه پایدار به شمار می­آید. با توجه به جمعیت زیاد، تغییر کاربری­ها در شهرستان مرودشت زیاد می­باشد. مقاله بر آن است تا مقایسه­ای بین کاربری اراضی موجود و نقشه آمایش تهیه شده برای شهرستان انجام دهد. روش تحقیق از نوع "توصیفی- تحلیلی" می­­باشد و برای جمع­آوری داده‌ها از ابزار کتابخانه­ای، پرسشنامه و مطالعات و مشاهدات میدانی استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده­ها نیز با نرم­افزارArcGis9.3 صورت گرفته است. مقایسه توان زیست محیطی شهرستان با کاربری اراضی از طریق روی­هم­گذاری لایه­های مختلف اطلاعاتی با استفاده از مدل مخدوم و با روش کمی آمایش به کمک GIS صورت گرفت و نقشه آمایش سرزمین منطقه تهیه گردید. لازم به ذکر است اصلاحاتی در فرایند آمایش نظیر عدم تهیه واحدهای زیست محیطی و بهره گیری از نقشه کاربری فعلی انجام پذیرفت. نتایج نشان می­دهد که کاربری کشاورزی آبی و سپس اکوتوریسم از بیشترین اولویت (مجموع سناریوها) و تنها گستره کاربری نزدیک به کاربری فعلی، توسعه شهری و صنعتی و روستایی (حدود 4/0 درصد) می باشد. هم چنین بهره برداری در عرصه کشاورزی آبی (40%) و حفاظت (5/1%) کمتر از توان محیطی بهینه منطقه و در عرصه جنگلداری (22%) و مرتعداری (32%) بهره برداری بیش از توان محیطی می باشد.

چکیده انگلیسی:

 Land use planning and appropriate use of regional environmental characteristics are principles of sustainable development. Due to the overpopulation, changing land use is high in Marvdasht region. The aim of this study is to make the comparison between the land use and preparing planning map of this region. This research is descriptive-analytic and library study, questionnaires and surveys and field observations have been used to collect data. Data analysis was performed with software ArcGis 9.3. Comparison of the potential regional land use through overlaying different layers was done by using Makhdoom model and GIS quantitative planning to prepare regional land use map. It should be mentioned that not tangible modifications in are done in the preparation of environmental units and current land use map. Results show that the first priority (sum of scenarios) is irrigation agriculture and then ecotourism and the only current land use is allocated to the industry, urban and rural (0.4%) development. Also, utilization of irrigation agriculture (40%) and protection (1.47%) are less than the optimum environmental capability of the region and utilization of forestry (22%) and pasturage (32%) are more than the environmental capability.

منابع و مأخذ:

1. Adl, H. (2001): Determine the Effective Factors in Ecological Capability Evaluation of Forest, PhD thesis, Tehran University. [In Persian]


2. Ahmadi sani, N., Babaie kafaki, S. and motaji, A. (2011): Evaluating the feasibility of ecotourism activities in the northern zagros forests with application of multi-criteria decision-making, GIS and remote Sensing, Town and Country Planning, Vol. 3, No 4, pp: 45-64. [In Persian]


3. Amiri, M.J., Salman Mahini, A., Jalali, S. GH., Hosseini, S.M.  And Azari Dehkordi, F. (2010): A comparison of maps overlay systemic method and boolean- fuzzy logic in the ecological capability evaluation of No.33 and 34 watershed forests in northern Iran,  Environmental  Sciences, Vol. 7, No2, pp: 109-124. [In Persian]


4. Babaie, S. (2006): Environmental evaluation for forest land Classification by using of GIS (Case study in Kazem-rood Watershed, North of Iran), Journal of Agricultural Sciences, Vol. 12, pp: 67-80. [In Persian]


5. Bayat, B., Motakan, A., Rahmani, B. and Arabi, B. (2011): Land use planning in the watersheds using GIS. Case Study: Mahidasht Watershed, Journal of Environmental Based Territorial Planning, Vol. 4, pp: 119-135. [In Persian]


6. Fallahmiri, H., Ghlignia, H., Ziatabar, M. and Pirdashti, H. (2008): Ecological capability evaluation of agriculture in Kasilian watershed using GIS, Environmental Studies, Vol.34, pp: 115-126. [In Persian]


7. F.A.O. (1976(: A Framework for Land Evaluation. FAO soil’s bulletin No 32, Rome, FAO, 72p.


8. Jansen, H., Bas, G.P., Bouman, A.M., Schipper, J.B.R., Hengsdijk, H. and Nieuwenhuyse, A. (2000): On Tools for land use analysis (paper for the minisymposium "Integrating approaches for natural resource management and policy analyses," XXIV International conference of agricultural Economists, Berlin, August 2000, pp: 13-19.


9. Karami, O., Nasr, S.M., Jalilvand, H. and Miryaeghubzadah, M.H. (2011): Study and assessment of spatial and ecological capabilities of Babolrood watershed, using GIS, Journal of Planning, Vol.12, pp: 51-70.


10. Makhdom, M. (2009): Models which are never to be modelled or models with Irrational prediction, Environmental Sciences, Vol.6, pp: 185-192. [In Persian]


11. Makhdom, M. (2006): Principles of Land Use Planning, 7th edn University of Tehran. [In Persian]


12. Makhdom, M., Darvishsefat, A., Jafarzadeh, H. and Makhdom, A. (2009): Environmental Evaluation and Planning by Geographic Information System, 4th edn University of Tehran. [In Persian]


13. Mirdeylami, S.Z., Heshmati, G. A. and Hemmatzade, Y. (2011): Land use planning based on two-hybrid methods the current systemic module at Kachik's watershed in Golestan province, Journal of Applied RS & GIS Techniques in Natural Resource Science, Vol.2, pp: 65-75. [In Persian]


14. Monavari, S.M., Shariat, S.M. and Sabzghabai, G.H. (2009): Land capability evaluation of urban development using GIS (A case study: Zakhard Watershed), Vol.12, pp: 199-208. [In Persian]


15. Najafifar, A. (2012): The role of land use planning in optimal management of Zagros forests (Case study: Sarab Darrehshahr catchment, Ilam province), Iranian Journal of Forest and Poplar Research, Vol. 19, pp: 510-522. [In Persian]


16. Parvaresh, H., Dehghani, M. and Nohegar, A. (2009): Comparison of physical is planning and land planning methods in assessing the ecological capability of Nesa watershed – Hormozgan province, Journal of Planning, pp: 27-50.


17. Perera, A. and Thillanadarajan, V. (1991): GIS for land use planning, Asia Pacific Remote Sensing, Vol. 2, pp: 115-127.


18. Prasad, C.R.S., Thayalan, S., Reddy, R.S. and Reddy, P.S.A. (1990): Use of Landsat imagery for mapping soil and resources for development planning in part of northern Karnataka, India, International Journal of Remote Sensing, Vol.10, pp: 1889-1900.


19. Stookvogel, J.J. and Antle, J.M. (1999): Regional land use analysis: The development of operational tools, The Conference on System Analysis for Agricultural Development, Lima, pp: 11-17.


20. Sudhira, H., et al. (2004): Urban sprawl: metrics, dynamics and modelling using GIS, International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, Vol. 5, No.1, pp: 29-39.


21. Suhaedi, E., et al. (2002): Geographic information systems and multiple goal analysis for spatial land use modelling in Indonesia, 23rd Asian Conference on Remote Sensing.