تحلیل سطوح برخورداری و رتبهبندی شهرستانهای استان همدان با استفاده از مدل-های چند معیاره TOPSIS و KOPRAS
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
حسن اسماعیل زاده
1
,
رضوان صفرخانی
2
,
یعقوب اسماعیل زاده
3
1 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3 - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
کلید واژه: همدان, مدل TOPSIS, توسعه یافتگی, منطقه, مدل KOPRAS,
چکیده مقاله :
یکی از مسائل ساختاری نظام مدیریت و برنامهریزی کشور، مسأله تمرکز خدمات در مرکز و ضعف و نارسائی آن در پیرامون است که مسبب مسائل متعددی چون رشد بیعدالتی و افزایش فقر در مناطق مختلف کشور میباشد. هدف تحقیق حاضر، بررسی وضعیت خدمات عمومی و نحوه پراکنش آنها در شهرستانهای استان همدان است. روش پژوهش مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی میباشد. دادههای مورد نیاز به شیوه کتابخانهای و اسنادی، و با بررسی 52 متغیر از سالنامه آماری سال 1392 استان همدان به دست آمده است. تحلیل دادهها با استفاده از مدلهای تصمیمگیری TOPSIS و KOPRAS، وزن دهی به روش آنتروپی و تکنیک تحلیل خوشهای انجام گرفته است. نتایج به دست آمده بیانگر عدم تعادل در توزیع خدمات در بین شهرستانهای استان همدان میباشد. نظام برنامهریزی این استان تابعی از برنامهریزی مرکز- پیرامون است، به گونهای که اکثر خدمات در مرکز (همدان) واقع شده و هرچه فاصله از مرکز زیاد میشود، سطح خدمات نیز کمتر میشود. یافتهها نشان میدهد که شهرستان همدان با رتبه یک (با ضریب 600/0) و در سطح برخوردار از توسعه، شهرستان ملایر با رتبه 2 (با ضریب 310/0) در سطح نیمه برخوردار، شهرستانهای بهار (با ضریب 305/0)، نهاوند (با ضریب 266/0)، کبودرآهنگ (با ضریب 205/0)، تویسرکان (با ضریب 177/0) و رزن (با ضریب 176/0) و با رتبههای 3 تا 7 درسطح محروم، و شهرستانهای اسدآباد (با ضریب 138/0) و فامنین (084/0) نیز با رتبههای 8 و 9 در سطح بسیار محروم قرار دارند.
One of the structural problems in management and planning system of Iran is the problem of service centralization at the center and its weakness and insufficiency in the around, which caused different problems such as rise of injustice and increase poverty in the country. The aim of current research is to examine the status of public services and find the best way to distribute them in the counties of Hamadan province. The required data of this descriptive-analytic research are collected via librarian-attributive method and examined 52 variables from statistical yearbook of 2013 in Hamadan province. Analyzing information is done by using KOPRAS and TOPSIS decision-making models; weighting with the method of Entropy, and Cluster analysis technique. The results indicate unbalance in the distribution of services among counties of Hamadan province. The planning system of this province is a function of center-around planning, in such a way that the majority of services are located at the center (Hamadan) and as the distance from the center increases, the level of services will be decreased. The findings show that Hamadan county with score 1 (by factor of 0.600), is in the developed level, Malayer county with score 2(by factor of 0.310), is in the half-developed level, and Nahavand (by factor of 0.266), Tuiserkan (by factor of 0.177), Kabutarahang (by factor of 0.205), Razan (by factor of 0.176), and Bahar (by factor of 0.305) counties with scores 3 to 7, are in the deprived from development level, and Asadabad (by factor of 0.138) and Famenin (by factor of 0.084) with score 8 and 9, are in the more deprived level.
_||_