• صفحه اصلی
  • ارائه الگوی مطلوب توسعه توریسم فرهنگی با تاکید بر جذب گردشگر خارجی: مطالعه موردی شیراز
کد مقاله : JZPM-2204-4095 (R1) بازدید : 138 PDF XML

نوع مقاله: پژوهشی

ارائه الگوی مطلوب توسعه توریسم فرهنگی با تاکید بر جذب گردشگر خارجی: مطالعه موردی شیراز

مهدی کاظمی 1 ( دانشجوی دکتری مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی دانشکده مدیریت و اقتصاد ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )
سیدرضا صالحی امیری 2 ( دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران/ایران/تهران )
علی اکبر رضایی 3 ( دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )
فاطمه عزیزآبادی فراهانی 4 ( دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )
ابراهیم حاجیانی 5 ( عضو هیات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری/تهران/ایران )

تاریخ ارسال : 1401/02/06 تاریخ تایید : 1401/11/13

کلید واژه: "توریسم فرهنگی", "توسعه توریسم فرهنگی", "گردشگران خارجی", "شهر شیراز",

چکیده مقاله :

در سالهای اخیر مفهوم توریسم فرهنگی به عنوان یکی از جالب توجه‌ترین مفاهیم گردشگری توجه صاحب نظران و پژوهشگران را با چارچوپ های تحلیلی خاصی به خود جلب کرده است و از طرفی بعد از ناکارآمدی الگوی تک بعدی توسعه در پنجاه سال اخیر، نگاهی چند جانبه به توسعه توریسم فرهنگی به عنوان احیای غرور ملی مورد توجه دولتها، ملتها و مجامع بین المللی بوده است. لذا ضروری بنظر رسید که الگویی مطلوب و چند بعدی بعنوان یکی از اولویتهای مورد توجه کشور در نیل به چشم انداز بیست ساله نظام مقدس جمهوری اسلامی مورد مطالعه قرار گیرد. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی مطلوب توسعه توریسم فرهنگی بر جذب گردشگر خارجی در شهر شیراز انجام شده است. نوع پژوهش کاربردی و روش بررسی توصیفی–تحلیلی است. جامعه آماری 26 نفر از خبرگان متخصص در امر گردشگری به روش گلوله برفی، 384 نفر از گردشگران خارجی به روش تصادفی ساده و 384 نفر مدیران، مسئولین و کارشناسان به روش قضاوتی تشکیل می‌دهند. برای جمع‌آوری داده‌ها از روش کتابخانه‌ای، مصاحبه و میدانی استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش دلفی،AHP، اکسپرت چویس، متاسوات و مدل معادلات ساختاری استفاده شده است. جهت آزمون فرضیات از آزمون t و ضریب رگرسیون خطی استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان داد که 7 شاخص اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، مدیریت و ساختاری، آموزشی، زیرساختی و تبلیغاتی مهم‌ترین شاخص‌ها در توسعه گردشگری فرهنگی در شهر شیراز هستند و سه شاخص سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در اولویت قرار دارند. در تحلیل مدل نهایی، توسعه فرهنگی بیشترین تاثیر را از شاخص فرهنگی، زیرساختی و آموزش و کمترین را از شاخص اقتصادی گرفته است که نشان‌دهنده نقاط ضعف در این زمینه می‌باشد. از دیدگاه گردشگران 9/91 درصد از گردشگران خارجی آشنایی کامل با اماکن تاریخی و گردشگری این شهر داشته‌اند که بیانگر تبلیغات مؤثر در این حوزه می‌باشد و نقش بازارهای تاریخی شهر شیراز و فضاهای شهری بافته‌ای تاریخی را با تأکید بر بازسازی و بازآفرینی و مدیریت اثربخش و کارا در ترسیم آینده گردشگری فرهنگی مؤثر دانسته‌اند.

چکیده انگلیسی :

In recent years, the concept of cultural tourism as one of the most interesting concepts of tourism has attracted the attention of experts and researchers with special analytical frameworks, and on the other hand, after the inefficiency of the one-dimensional model of development in the last fifty years, a multi-faceted view The development of cultural tourism as a revival of national pride has been the focus of governments, nations and international assemblies. Therefore, it seemed necessary to study a desirable and multi-dimensional model as one of the country's priorities in achieving the twenty-year vision of the holy system of the Islamic Republic. The present study was conducted with the aim of providing the ideal model for the development of cultural tourism on the attraction of foreign tourists in the city of Shiraz. The type of research is applied and the research method is descriptive-analytical. The statistical population consists of 26 experts in tourism by snowball method, 384 foreign tourists by simple random method and 384 managers, officials and experts by judgment. Library, interview and field methods were used to collect data. Delphi, AHP, Expert Choice, Metaswat and structural equation modeling were used to analyze the data. To test the hypotheses, t-test and linear regression coefficient were used. Findings showed that 7 economic, political, cultural, management and structural, educational, infrastructural and propaganda indicators are the most important indicators in the development of cultural tourism in Shiraz and three political, cultural and economic indicators are in priority. In the analysis of the final model, cultural development has the most impact from the cultural index, infrastructure and education and the least impact from the economic index, which indicates the weaknesses in this area. From the point of view of tourists, 91.9% of foreign tourists were fully acquainted with the historical and tourist sites of this city. This indicates effective advertising in this area. They have considered the role of historical markets of Shiraz city and historical woven urban spaces with an emphasis on reconstruction and re-creation and effective and efficient management in shaping the future of cultural tourism

منابع و مأخذ:
_||_
متن کامل:


 

ISSN (Print): 2251-6735 - ISSN (Online): 2423-7051

Research Paper

 

Abstract

In recent years, the concept of cultural tourism as one of the most interesting concepts of tourism has attracted the attention of experts and researchers with special analytical frameworks, and on the other hand, after the inefficiency of the one-dimensional model of development in the last fifty years, a multi-faceted view The development of cultural tourism as a revival of national pride has been the focus of governments, nations and international assemblies. Therefore, it seemed necessary to study a desirable and multi-dimensional model as one of the country's priorities in achieving the twenty-year vision of the holy system of the Islamic Republic. The present study was conducted with the aim of providing the ideal model for the development of cultural tourism on the attraction of foreign tourists in the city of Shiraz. The type of research is applied and the research method is descriptive-analytical. The statistical population consists of 26 experts in tourism by snowball method, 384 foreign tourists by simple random method and 384 managers, officials and experts by judgment. Library, interview and field methods were used to collect data. Delphi, AHP, Expert Choice, Metaswat and structural equation modeling were used to analyze the data. To test the hypotheses, t-test and linear regression coefficient were used. Findings showed that 7 economic, political, cultural, management and structural, educational, infrastructural and propaganda indicators are the most important indicators in the development of cultural tourism in Shiraz and three political, cultural and economic indicators are in priority. In the analysis of the final model, cultural development has the most impact from the cultural index, infrastructure and education and the least impact from the economic index, which indicates the weaknesses in this area. From the point of view of tourists, 91.9% of foreign tourists were fully acquainted with the historical and tourist sites of this city. This indicates effective advertising in this area. They have considered the role of historical markets of Shiraz city and historical woven urban spaces with an emphasis on reconstruction and re-creation and effective and efficient management in shaping the future of cultural tourism.

 

 

Presenting a favorable model for the development of cultural tourism with an emphasis on attracting foreign tourists: A case study of Shiraz

 

Citation: 

 

DOI: …………………………………………………………………

 

 

 

 

 

 

 

*Corresponding author: 

Tell:

Email: 

 

Received:

Accepted:

PP:

 

Use your device to scan and read the article online

 

 

 

1 

 

 

 

 

Keywords:

Cultural Tourism; Development of Cultural Tourism; Foreign Tourists; Shiraz.

 

Extended Abstract

Introduction

In this research, using information and data approved by specialized tourism organizations, the position of tourism industry in Fars province and Shiraz city has been determined.Then, strategies and strategies to go through different stages that are derived from marketing mix factors are presented.In fact, the present study seeks to provide a favorable model for the development of cultural tourism in the city of Shiraz in order to identify the most effective factors, and provide the necessary and basic solutions for development and growth for the use of private and public sectors of the tourism industry.

Aims of research

Ideal goal: Improving and developing cultural tourism in Shiraz as well as improving the tourism situation in Iran is the ideal goal of this study.

General purpose: Achieving the desired model for the development of cultural tourism in order to attract foreign tourists in Shiraz.

Special goals:

- Identifying the dimensions and components of cultural tourism development in Shiraz and prioritizing it

- Analysis of the situation of the dimensions of cultural tourism development in attracting foreign tourism in Shiraz

- Analysis of capacities and capabilities of cultural tourism attractions in Shiraz

- Determining the relationships between the dimensions and components proposed in the development model of cultural tourism in Shiraz

- Providing solutions for the growth of cultural tourism development components for the city of Shiraz

Research questions

Main question:

What model can be provided for the development of cultural tourism for the sustainable development of Shiraz?

Special questions:

First sub-question: Do the cultural values ​​of Shiraz affect the attraction of foreign tourism?

Second sub-question: Can the lack of knowledge of the spatial elements of cultural tourism be considered as the main obstacles to attracting cultural tourism in Shiraz?

Question 3: Will cultural empowerment of tourism target areas in Shiraz lead to the development of cultural tourism in Shiraz?

Research hypothesis

Main hypothesis:

Improving the level of development of cultural tourism in the city of Shiraz requires providing an effective and appropriate model for sustainable development.

Special assumptions:

Sub-hypothesis 1: The cultural values ​​of Shiraz have an effect on attracting foreign tourism.

Second sub-hypothesis: It seems that the main obstacles to attracting cultural tourism in Shiraz is the lack of knowledge of the spatial elements of cultural tourism from the perspective of tourists.

Hypothesis 3: Cultural empowerment of tourism target areas in Shiraz will lead to the development of cultural tourism in Shiraz.

Methodology

The research in question is an applied research. The methodological approach in this research in terms of data type is a mixed or combined method, considering that both qualitative and quantitative methods have been used.

Data collection method

To collect the initial data in the present study, using the grounded theory method, open-ended and semi-structured question and answer were used. In this study, we used an in-depth and semi-structured qualitative interview based on open-ended questions to examine the patterns used by managers and tourism experts.

Statistical Society

The statistical population of this research consists of three categories. In determining new factors and analyzing metasawat, experts active in the management department of the Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization of Fars Province, as well as private sector activists and professors of tourism in Shiraz universities are used.

Sampling

In the qualitative part, the focal group is used. 26 managers and officials (experts) of tourism in Fars province were selected. Using non-probabilistic judgment sampling and snowball sampling, the interviews continued until theoretical saturation.

Data analysis method

Spss 22: This software is used for descriptive analysis and review of index status as well as determining the reliability of research tools. PLS This software is used to test the final model from the perspective of managers. Expert choice This software is used to analyze the weighting of selected criteria. In this research, the following methods are used to analyze the information:

-Identification of research criteria using fuzzy Delphi method

-Prioritization of research criteria using AHP method

-Use the Swot matrix

 

Variables

The most important variables of this research are definitions

The operational and measurement scale is as follows. According to the table below, the main indicators in this research in terms of preference (importance) are as follows:

 

As can be seen, political, cultural and economic indices with weight values ​​of 0.50, 0.146 and 0.144 are the most important, respectively. Advertising indices (0.143), infrastructure index (0.141), management and structural index (0.139) are in priority 4, 5 and 6, respectively. Also, the education index with a weight value of 0.136 is in the last priority compared to other indicators.

 

Fitting measurement models

Fornell and Locker propose three criteria for evaluating the reliability of structures:

A) Reliability of each item

 B) Combined reliability of each structure

 C) The average of the extracted variance.

According to the analysis of models in PLS-SEM method, three criteria of reliability, convergent validity and divergent validity have been used to evaluate the fit of measurement models and the following results have been obtained:

A) Reliability: To evaluate the reliability of the models for measuring the criteria of factor load coefficients, Cronbach's alpha and combined reliability were calculated as follows :

Factor load measurement: The reliability of each item refers to the amount of factor loads of each observed variable, and is used to determine how acceptable the measurement indices (observed variables) are for measuring hidden variables.

 

Overall model fit (GOF)

As a result, the average of the common values ​​is equal to 0.517. To calculate the average of the coefficient of determination, the values ​​of all hidden variables in Table 4-40 and their mean values ​​must be calculated; Therefore, the average of these values ​​is equal to 0.652 .

 

Testing hypotheses

First sub-hypothesis: The cultural values ​​of Shiraz have an effect on attracting foreign tourism.

H0:m1= m2

H1: m1>m2

The second sub-hypothesis: It seems that the main obstacles to attracting cultural tourism in Shiraz are due to the lack of knowledge of the spatial elements of cultural tourism from the perspective of tourists.

H0:m1= m2

H1: m1>m2

Results and Discussion

Although it can be a motivating factor for many so-called cultural tourists, it is not necessarily their primary purpose of travel. McCracher and Ducross are five types of cultural tourists. Targeted cultural tourists, whose main motivation is culture, seek to gain in-depth cultural experiences. Marginal cultural tourists do not see culture as a reason to travel, but visit cultural attractions. Therefore, a city must have more than one point in order to attract more people; Privileges such as culture, history, nightlife, shopping opportunities, public tourism hub attractions and more. This combination of attractions of a city can attract visitors from many places.

Conclusion

Shiraz residential architecture is one of the most productive and rich examples of houses in the Iranian architectural culture.As a tourist city, it is considered by experts and orientalists and can be considered as one of the economic bases of the country. The existence of these attractions, especially urban attractions, is of great importance due to the reflection of the identity and culture of Iranian civilization and is considered a component of the development of Shiraz.

 

 

 

شاپا چاپی: 6735 -2251 - شاپا الکترونیکی: 7051 -2423

مقاله پژوهشی

 

ارائه الگوی مطلوب توسعه توریسم فرهنگی با تاکيد بر جذب گردشگر خارجی: مطالعه موردی شیراز1

 

چکیده

در سالهای اخیر مفهوم توریسم فرهنگی به عنوان یکی از جالب توجه­ترین مفاهیم گردشگری توجه صاحب نظران و پژوهشگران را با چارچوپ های تحلیلی خاصی به خود جلب کرده است و از طرفی بعد از ناکارآمدی الگوی تک بعدی توسعه در پنجاه سال اخیر،  نگاهی چند جانبه به توسعه توریسم فرهنگی به عنوان احیای غرور ملی مورد توجه دولتها، ملتها و مجامع بین المللی بوده است. لذا ضروری بنظر رسید که الگویی مطلوب و چند بعدی بعنوان یکی از اولویتهای مورد توجه کشور در نیل به چشم انداز بیست ساله نظام مقدس جمهوری اسلامی مورد مطالعه قرار گیرد. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی مطلوب توسعه توریسم فرهنگی بر جذب گردشگر خارجی در شهر شیراز  انجام شده است. نوع پژوهش کاربردی و روش بررسی توصیفی–تحلیلی است. جامعه آماری 26 نفر از خبرگان متخصص در امر گردشگری به روش گلوله برفی، 384 نفر از گردشگران خارجی به روش تصادفی ساده و 384 نفر مدیران، مسئولین و کارشناسان به روش قضاوتی تشکیل می‌دهند. برای جمع‌آوری داده‌ها از روش کتابخانه‌ای، مصاحبه و میدانی استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش دلفی،AHP، اکسپرت چویس، متاسوات و مدل معادلات ساختاری استفاده شده است. جهت آزمون فرضیات از آزمون t و ضریب رگرسیون خطی استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان داد که 7 شاخص اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، مدیریت و ساختاری، آموزشی، زیرساختی و تبلیغاتی مهم‌ترین شاخص‌ها در توسعه گردشگری فرهنگی در شهر شیراز هستند و سه شاخص سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در اولویت قرار دارند. در تحلیل مدل نهایی، توسعه فرهنگی بیشترین تاثیر را از شاخص فرهنگی، زیرساختی و آموزش و کمترین را از شاخص اقتصادی گرفته است که نشان‌دهنده نقاط ضعف در این زمینه می‌باشد. از دیدگاه گردشگران 9/91 درصد از گردشگران خارجی آشنایی کامل با اماکن تاریخی و گردشگری این شهر داشته‌اند که بیانگر تبلیغات مؤثر در این حوزه می‌باشد و نقش بازارهای تاریخی شهر شیراز و فضاهای شهری بافته‌ای تاریخی را با تأکید بر بازسازی و بازآفرینی و مدیریت اثربخش و کارا در ترسیم آینده گردشگری فرهنگی مؤثر دانسته‌اند.

 

تاریخ دریافت: ...........................

تاریخ پذیرش:  ...........................

شماره صفحات:..........................

 

از دستگاه خود برای اسکن و خواندن

مقاله به صورت آنلاین استفاده کنید

1 

 

واژه­های کلیدی:

گردشگری فرهنگی، توسعه گردشگری فرهنگی، گردشگران خارجی، شهر شیراز

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

DOI: ........................................................

 

[1]  

مقدمه:

 

ایجاد یک توسعه همه‌جانبه و پایدار و همچنین جایگزینی منابع جدید کسب درآمد به‌جای منابع نفتی نیازمند استفاده از تمامی امکانات و قابلیتها می باشدMatofi & Dankob,2017).). اقتصاددانان صنعت گردشگری را سومین پدیده اقتصادی پویا و روبه رشد پس از صنعت نفت و خودروسازی می دانند (Rahimi Fard et al,2021). در سال‌های اخير گردشگرى تبديل به صنعتى رقابتى شده و كشورها براى كسب درآمد بيشتر متمايل به روش‌های جديد و ارائه نوآورى در اين صنعت شده­اند. برگزارى جشن‌های مختلف در کشورها، برگزارى کنفرانس‌ها و حتى استفاده از پزشكان مجرب جهت واردکردن بيماران به كشور، روش‌های جديدى براى جذب توريست و شناساندن فرهنگ يك كشور به جهان است. گردشگری فرهنگی دارای سابقه‌ای طولانی است و ریشه‌های آن در گرند تور به اوایل صنعت گردشگری می‌رسد. همچنین گردشگری فرهنگی از مسائلی است که سیاست‌گذاران برای آینده روی آن حساب بازکرده‌اند. سازمان جهانی گردشگری­1، معتقد است که ۳۷ درصد از گردشگری جهانی را گردشگری فرهنگی تشکیل می‌دهد و این نوع گردشگری سالانه ۱۵ درصد رشد دارد(Borowiecki & Castiglione,2014) .در بعضی از کشورها، گردشگری فرهنگی به‌تنهایی بیش از 46 درصد کل درآمد گردشگری را شامل می‌شود و به دلیل نقش مهمی که از لحاظ اقتصادی و اجتماعی ایفا می­کند به موضوعی بسیار راهبردی و پر­اهمیت تبدیل‌شده است(Porananond & King,2014). گردشگری فرهنگي يك مفهوم مرکب و يك ايده آل چند جانبه است. در واقع تعريف گردشگری فرهنگي يك کار پيچيده است و تعاريف مختلفي درباره آن وجود دارد، زيرا انگيزه ها و علايق گردشگران فرهنگي متفاوت است. بخش اداره کننده سايت ها و ميراثهای فرهنگي محافظت شده آمريکايي2 "گردشگری فرهنگي را به صورت يك نام به معني بسياری از چيزها برای بسياری از مردم با نقاط قوت و ضعف گردشگری تعریف کرده است" (Baaghideh Rudi et al, 2022)

رهایی از محدودیت های سنت و تقویت بهینه سازی و ارتقای ساختار صنعتی بر اساس دانش بیشتر با ترکیبی از صنعت گردشگری، فرهنگی و خلاق امکان پذیر می شود. گردشگری، صنایع فرهنگی و خلاق به ناچار با هم در چارچوب اقتصاد خلاق شکوفا خواهند شد(Argent, et al, 2013).گردشگری فرهنگی در قالب تماشا و تفریح، محتوای مصرفی ایجاد کرده تا گردشگران بتوانند مفاهیم فرهنگی غنی در گردشگری پیدا کنند تا بهتر در گردشگری مشارکت کنند. گردشگری فرهنگی نوعی گردشگری است که هدف اصلی آن قدردانی از فرهنگ های بیگانه، پیگیری آثار مشاهیر فرهنگی و شرکت در فعالیت های فرهنگی در مکان های مختلف است. دنبال کردن لذت فرهنگی برای گردشگران امروزی تبدیل به مُد شده است(Zhang,2022). طبق آمارهای موجود در سال­های گذشته رشد ورود گردشگران به ایران شیب بسیار ملایمی داشته و حتی در برخی مقاطع رشد منفی بوده است. تصویر شماره 1 نشان‌دهنده میزان ورود گردشگران در یک دهه اخیر به کشور است. از آنجا که توسعه گردشگری فرهنگی، احیای غرور ملی است، سهمی رو به افزایش در جهان دارد، اما کشور ایران باوجود داشتن ظرفیتهای بسییاری در زمینه گردشگری فرهنگی، متأسفانه هنوز نتوانسته است به جایگاه و اعتبار واقعی خود در این زمینه دست یابد. علت این تفاوتها ریشه در عدم سیاستگذاری ها و برنامه ریزی های مناسب دارد. بر این اساس، بهره وری و استفاده بهینه از ظرفیتهای گردشگری هر کشور نیازمند سیاست گذاری و برنامه ریزی های راهبردی و کلان مدت و میان مدت است.  بدون شک بدون توجه به عوامل موثر بر رشد گردشگری فرهنگی نمی توان سبب بهبود شرایط موجود در حوزه گردشگری شد و گردشگران نیز با ادراک کاستی های موجود، تمایلی به گردشگری در کشور ما ندارند و از این طریق اهداف تعیین شده در حوزه گردشگری نیز قابل حصول نیست (Haj Aghamir et al, 2021).ظرفيتهای موجود در شهر شیراز که دارای ثروت عظيم ميراث تاريخي و فرهنگي، آداب و سنن بي نظير مي باشد، ظرفيتي که با بهره گيری از آن ميتوان علاقه مندان به گردشگری فرهنگی را به اين منطقه کشاند و زمينه های توسعة آن را فراهم کرد، ضرورتي اجتناب ناپذير مي باشد. لذا توجه ویژه به گردشگری فرهنگی در شیراز و درك علمی از امکانات و محدودیتها، فرصتها و تهدیدهای آن را ضرورت این پژوهش را دوچندان کرده است. تحقیق حاضر با هدف ارائه الگوی مطلوب توسعه توریسم فرهنگی برجذب گردشگر خارجی نگاشته شده است و سعی در پاسخ به سوالات ذیل دارد:

شکل 1. تعداد گردشگران وردی به کشور ایران در یک دهه اخیر (2011-2020)img0

سؤال اصلی: چـه الگویی می‌توان براي توسعه توریسم فرهنگی در راستای توسعه پایدار شهر شیراز ارائه کرد؟

سؤال فرعی اول: آیا ارزش‌های فرهنگی شیراز برجذب توریسم خارجی تأثیر دارد؟ 

سؤال فرعی دوم: آیا عدم شناخت عناصر فضایی گردشگری فرهنگی را می‌توان به‌عنوان عمده‌ترین موانع جذب توریسم فرهنگی در شیراز دانست؟  

سؤال سوم: آیا توانمندسازی فرهنگی مناطق هدف گردشگری در شیراز منجر به توسعه گردشگری فرهنگی در شهر شیراز خواهد شد؟

پیشینه تحقیق و مبانی نظری

در طول تاریخ بشر همواره علاقه زیادی به آشنایی با گذشتگان و سبک و شیوه زندگی آن‌ها داشته است، همین موضوع باعث شکل‌گیری گونه‌ای از گردشگری به نام گردشگری (توریسم) فرهنگی در جوامع شده است؛ گردشگری فرهنگی به عنوان یک نوع از گردشگری از نظر انگیزه به وضوح متفاوت از سایر انواع گردشگری بوده و هدف اصلی آن گسترش دانش در زمینه کشف میراث هنری و یا معماری سرزمینهای مختلف استStratan,2015).).گردشگری فرهنگی طبق اصول جهانی به دو نوع تقسیم می شود: 

- گردشگری که دیدار از سایتهای ملموس مانند موزه ها، سایتهای تاریخی و باستان شناسی، معماری و غیره می شود.

- گردشگری که شامل آثار میراثی ناملموس مانند آداب و رسوم، فرهنگ، انواع معیشت، جنبه های علمی مردم شناسی و غیره می شود(Haj Aghamir et al, 2021).

سازمان جهانی گردشگری3 در آخرین تعریف خود در سال 2017، گردشگری فرهنگی را یکی از انواع گردشگری می‌داند که در آن بازدیدکننده انگیزه زیادی برای یادگیری، کشف، تجربه و به‌کارگیری و مصرف جاذبه‌ها/ محصولات فرهنگی ملموس و غیرملموس در مقصد گردشگری دارد. این جاذبه‌ها / محصولات از مجموعه مشخص و محدودی از عوامل تشکیل می‌شوند که شامل مواد اولیه، هوش و ذکاوت، عوامل احساسی و معنوی یک جامعه با تأکید بر هنر و معماری، میراث فرهنگی و تاریخی، میراث ساختنی، ادبیات، موسیقی، صنایع خلاق و فرهنگ زندگی دربرگیرنده سبک زندگی، سیستم‌های ارزشی، باورها و سنت‌ها هستند. (UNWTO,2017:18) گردشگری میراث فرهنگی، علاقه‌مندان را با آثار و ابنیه تاریخی، به‌عنوان نمودهای عینی باقیمانده از دوران گذشته، آشنا می‌کند و همچنین یادآور روایات، اساطیر و خاطرات جمعی ایرانیان است. بدین ترتیب به‌طور مستقیم در ایجاد آگاهی تاریخی میان گردشگران مؤثر است. ازآنجایی‌که آگاهی تاریخی نیز به‌نوبه خود با ایجاد گرایش‌های مثبت نسبت به تعلقات و پیوندهای جغرافیایی، تاریخی، فرهنگی، سیاسی و قومی، تأثیر مستقیم و عمیقی در توسعه و تعمیق هویت ملی در میان اعضای جامعه دارد، می‌توان گفت که گردشگری میراث فرهنگی با برانگیختن آگاهی تاریخی، نقش بسزا و بی‌بدیلی در تقویت هویت ملی داراست Shajari Ghasim, 2014:23)). 

اهداف شکل‌گیری گردشگری فرهنگی در یک منطقه، خود وابسته به تدارک فرهنگی و ارائه جذابیت‌های موجود، پشتیبانی محلی و منطقه‌ای از گردشگری فرهنگی در مفهوم ساختار اجتماعی و سازمانی و همچنین وجود جاذبه‌های فرهنگی و طبیعی در تلفیق باهم و شکل دادن به یک چشم‌انداز فرهنگی است. شکل گیری این نوع از گردشگری و همراه با آن افزایش آگاهی ساکنان محلی درباره مضرات و منافع گردشگری فرهنگی می‌تواند مفید واقع شودRichards, 2018)). در این مبانی حمایت از میراث بوم‌شناختی و دستیابی به شرایط لازم برای حفظ جمعیت محلی در هر منطقه ازجمله دیگر نیازها است. گردشگری فرهنگی در هر منطقه می‌تواند واجد آثار خاصی مانند دوباره کشف کردن و اهمیت یافتن امتیازات فرهنگی گمشده ساکنان محلی، امکان تشخیص و توسعه آگاهی‌های منطقه‌ای در بعد فضایی و هویت فرهنگی و توسعه فزاینده یک احساس خوب تعلق به یک فرهنگ، ایجاد زیربناهای اقتصادی،‌ در یک دوره بلندمدت و افزایش اشتغال در یک اقتصاد در حال رکود باشد Timothy,2017)).

تقوایی و صفرآبادی (1390) در اظهارات خود بیان داشتند که معیارهای اجتماعی - فرهنگی و جذابیت در توسعه گردشگری فرهنگی- تاریخی اثرگذارتر هستند. همچنین کروبی و همکاران (1397) نشان دادند وضعیت منابع گردشگری، منابع حمایتی، منابع مصنوع و عوامل موقعیتی جهت توسعۀ گردشگری رویدادهای فرهنگی اهمیت دارد. احمدی (1397) به این نتیجه دست یافت که آموزش به گردشگران و جامعه محلی در رابطه با اهمیت میراث تاریخی و فرهنگی، جهت توسعه گردشگری فرهنگی مهم است. نتایج تحقیقات شبگو منصف و همکاران (1399) حاکی از آن است که زبان، آداب ‌و رسوم و اعیاد، ادبیات و شخصیت‌های اسطوره‌ای، تأثیر معماری آثار فرهنگی، تنوع قومی، ادیان و آیین‌ها بر تقویت و توسعه گردشگری تأثیر دارد. نتایج حاصل از تحقیق قربانی و شمس (1399) نشان داد سه مؤلفه اقتصادی، سیاست و طراحی همبستگی بالایی را با توسعه گردشگری با تأکید بر فرهنگ و هنر دارند. نوری زاده و همکاران (1400) به این نتیجه دست یافتند که شاخص‌ها قوانین و مقررات، و شاخص‌های مشارکت و تقسیم‌کار مناسب نهادی میان بازیگران مختلف صنعت، روابط سیاسی و بین‌المللی و وجود جاذبه‌های گردشگری فرهنگی به‌منظور توسعه گردشگری فرهنگی مهم هستند. یافته‌های تحقیق مگونگوس (2018) نشان داد که ذینفعان گردشگری، گردشگری را به‌عنوان وسیله‌ای برای مشارکت مستقیم مردم محلی و به‌عنوان ابزاری برای کاهش فقر در صورت استفاده مناسب تلقی می‌کنند. شوخروزبیک (2019) به این نتیجه دست یافت که برای توسعه گردشگری به ارزیابی نیاز گردشگر به یک محصول گردشگری تاریخی و فرهنگی احتیاج است و سطح درآمد گردشگران، علاقه و نیاز (علمی، تجاری و...) گردشگران، اطلاعات در خصوص منابع گردشگری، تناسب ظرفیت گردشگری مقصد با نیاز گردشگر از عوامل تأثیرگذار بر توسعه گردشگری معرفی کردند. نتایج تحقیقات حسین (2020) نشان داد که محصول، تبلیغات، افراد و عوامل روانی از شاخص‌های حیاتی و قابل‌توجهی هستند که بر رضایت گردشگران تأثیر می‌گذارد؛ 

گردشگری فرهنگی به دلیل گستردگی مفاهیم فرهنگ به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که در ادامه به تعریف هریک از آن‌ها می‌پردازیم:

گردشگری میراث: گردشگری میراث با جاذبه‌های ملموس و سنن ناملموس سروکار دارد. از جاذبه‌هایی که معمولاً در این دسته جای می‌گیرند، می‌توان به بناهای تاریخی، شهرهای تاریخی، سایت‌های میراث جهانی و همچنین تاریخ و سبک زندگی جوامع بومی اشاره کرد (Shariati Mazinani, 2014:1624)

گردشگری هنری: گردشگری هنری بازدید از هنرهای دیداری و نمایشی، جشنواره‌ها و رویدادهای هنری را در برمی‌گیرد. در این نوع گردشگری علاوه بر دیدار از نگارخانه‌ها، موزه‌ها، تئاترها و کنسرت‌ها از هنرها، صنایع، رقص و موسیقی محلی نیز بازدید می‌شود. در این گردشگری مسئله مهم جلوگیری از تجاری‌سازی محض هنر است که موجب کم‌ارزش شدن آن می‌شود Fallahfar, 2005)).

گردشگری خلاق: گردشگری خلاق به‌عنوان یادگیری یک مهارت که بخشی از فرهنگ یک کشور یا اجتماع در حال بازدید در تعطیلات است تعریف می‌کنند. گردشگران خلاف ظرفیت خلاقیت خود را توسعه می‌دهند، از طریق مشارکت غیررسمی در کارگاه‌های تعاملی به مردم محلی نزدیک می‌شوند تجاربی را می‌آموزند که فرهنگ مقصد سفر برای تعطیلاتشان ترسیم می‌کند. کارگاه‌های تعاملی که در گروه‌های کوچک برگزار می‌شوند به بازدیدکنندگان اجازه می‌دهند تا خلاقیت خود را درحالی‌که به مردم محلی نزدیک می‌شوند کشف کنند این کارگاه‌ها معمولاً ارزش‌های مقصد شامل هنر، فرهنگ، سلیقه و طبیعت را در برمی‌گیردCsapó, 2012:205)).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 2. ویژگی‌ها گردشگری فرهنگی در کنار میراث فرهنگی و گردشگری خلاق (موسوی و باقری کشکولی، 1392: 156).

مواد و روش تحقیق 

این پژوهش با توجه به اهداف و مؤلفه‌های موردبررسی درصدد آن است که عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری فرهنگی شهر شیراز را بررسی کند و نارسایی‌ها، نقاط ضعف، تهدیدات موجود در این بخش از گردشگری را شناسایی نموده و به ارائه راهبردهای و برنامه‌ریزی‌هایی برای توانمندسازی گردشگری جدول 1. انواع گردشگری فرهنگی، محصول و فعالیت‌های آن (کاسپو ، 2012: 210)

فرهنگی برای تبدیل نقاط ضعف و تهدیدات به قوت‌ها و فرصت‌ها بپردازد و الگوی مطلوب برای توسعه گردشگری فرهنگی را ارائه دهد، به همین منظور تحقیق

انواع گردشگری فرهنگی براساس هدف

محصولات گردشگری فرهنگی

فعالیت‌ها

گردشگری میراثی

میراث فرهنگی و طبیعی (در ارتباط با طبیعت یا اکوتوریسم)

-

ساختاری (مواد و مصالح)

میراث ساختاری/ محوطه­های معماری/ محوطه های میراث جهانی / یادمانهای ملی و تاریخی

غیر ساختاری

ادبیات /هنر / فولکلور

محوطه های میراث فرهنگی

موزه‌ها و مجموعه‌ها / کتابخانه‌ها /تئاترها/مکان‌های رویداد / یادبودهای مرتبط باشخصیت‌های مهم تاریخی

جریان‌های موضوعی فرهنگی

حوزه گسترده موضوعات

روحانی / صنعتی / هنری / وابسته به غذا و آشپزی / معماری / زبانشناسی/ بومی (محلی) / نژادی

گردشگری فرهنگی شهری، گردش‌های فرهنگی

گردشگری شهری کلاسیک، دیدن مناظر جالب

-

پایتخت‌های فرهنگی

-

شهرهای واجد فضاهای جذاب برای گردشگری فرهنگی

-

گردشگری سنتی و قومی

سنت‌های فرهنگی محلی

-

گوناگونی قومی و نژادی

 

گردشگری رویداد و فستیوال

فستیوال‌های فرهنگی و رویدادها

جشنواره‌ها و رویدادهای موسیقی/ جشنواره‌ها و رویدادهای هنرهای زیبا

گردشگری مذهبی، موضوعات زیارتی

دیدن مجموعه‌ها و مکان‌های مذهبی

-

دیدن مجموعه­ها و مکان‌های مذهبی (معماری و منظر فرهنگی)

-

موضوعات زیارتی

-

فرهنگ خلاق، گردشگری خلاق

فرهنگ سنتی و فعالیت‌های هنری

هنرهای نمایشی /هنرهای بصری /میراث فرهنگی و ادبیات

صنایع فرهنگی

آثار ادبی یا هنری چاپی / چندرسان های/ مطبوعات /

سینما / محصولات سمعی - بصری و صوتی / صنایع

دستی / طراحی و گردشگری فرهنگی

موردنظر یک تحقیق کاربردی است. رویکرد روش‌شناختی در این تحقیق ازنظر نوع داده با توجه به این‌که از هر دو روش کیفی و کمّی استفاده‌شده است، روش آمیخته یا ترکیبی می‌باشد. با توجه به هدف كلي پژوهش، در بخش اول روش تحقيق از نوع كيفي و مصاحبه‌های نيمه ساختاريافته بـا تأكيـد بر رويكرد اكتشافي اسـتفاده شد و در بخش دوم تحقیقی توصیفی-تحلیلی می‌باشد. درخصوص جمع‌آوری اطلاعات ثانویه از کتاب، مقالات، مجلات معتبر و مرتبط، ماهنامه‌ها، پایان‌نامه‌ها، طرح‌های پژوهشی و سایر اسناد و مدارک اعم از فارسی و انگلیسی استفاده گردیده است. برای جمع‌آوری داده‌های اولیه در پژوهش حاضر با به‌کارگیری روش نظریه زمینه‌ای از پرسش و کاوش باز پاسخ و نیمه ساختارمند استفاده شد. به این صورت که در این مطالعه از یك مصاحبه عمیق و نیمه ساختارمند کیفی مبتنی بر سؤالات باز پاسخ برای بررسی الگوهای مورد استفاده مدیران و خبرگان گردشگری استفاده کردیم. سپس به‌وسیله تجزیه و تحلیل، کدگذاری باز، کدگذاری محوری، کدگذاری انتخابی با شناسایی مفاهیم دنبال شد؛ بعد از آن پرسشنامه اول در قالب پرسشنامه AHP که یک ابزار استاندارد است و برای تعیین وزن معیارها و گزینه‌ها براساس مقایسه زوجی استفاده می‌شود و توسط ساعتی4 (1990) ارائه گردید بین خبرگان منتخب توزیع گردید و از خبرگان خواسته شد تا با طیفی ۹ درجه عناصر تصمیم‌گیری را باهم مقایسه نمایند. پرسشنامه دوم نیز بر اساس کدهای فرعی و زیرشاخص های شناسایی شده تنظیم و بعد از سنجش روایی و پایایی آن در بین نمونه سوم توزیع گردید. سپس با استفاده از نرم‌افزارهای مورد تائید و دیگر مکتوبات محققان در خصوص گردشگری و مسائل آن، با استفاده از روش تحلیل مضمونی مورد بررسی قرار گرفت و پس از مقایسه مفاهیم حاصل از مصاحبه درصدد بررسی الگوهای توسعه توریسم فرهنگی برآمدیم. جامعه آماری این تحقیق را سه دسته تشکیل می‌دهند. در بخش تعیین عوامل جدید و تحلیل متاسوات از خبرگان فعال در بخش مدیریتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان فارس و همچنین فعالین بخش خصوصی و اساتید گردشگری در دانشگاه‌های شهر شیراز استفاده می‌شود. در بخش بررسی مدل از جامعه آماری شامل گردشگران خارجی و همچنین از جامعه مدیران، مسئولان و كارشناسان سازمان‌ها و نهادهاي مرتبط با امر گردشگري شهر شيراز استفاده گردیده است. در بخش کیفی از گروه کانونی استفاده شده است. 26 نفر از مدیران و مسئولین (خبرگان) گردشگری استان فارس انتخاب گردید. با استفاده از روش نمونه‌گیری غیر احتمالی قضاوتي و گلوله برفي، مصاحبه‌ها تا حد اشباع نظري ادامه يافت. بخش کمی: در بخش کمی جامعه پژوهش، جامعه اول (384 نفر) شامل مدیران، مسئولین و کارشناسان سطوح مختلف سازمان ميراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و سایر سازمان‌های مرتبط با صنعت گردشگری در بخش دولتی و خصوصی در استان فارس و جامعه آماری دوم شامل گردشگران خارجی (384 نفر) می‌باشد که به روش تصادفی ساده اعضاء نمونه انتخاب گردیدند. به دلیل نامشخص بودن جامعه آماری محقق از فرمول کوکران با جامعه نامعلوم و با اطمینان 95%، انحراف استاندارد 0.5(d2)و حاشیه‌ی خطای 5% استفاده نموده و نمونه آماری 384 نفر محاسبه گردید که به روش هدفمند اعضاء نمونه انتخاب گردیدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای pls، Spss22 ، Expert choice بهره گرفته شده است.

محدوده مورد مطالعه 

محدوده مورد مطالعه در این تحقیق شهر شیراز در استان فارس است (شکل2). استان فارس بصورت عام و شهر شیراز به صورت خاص از ظرفیت های شناخته شده و ناشناخته فراوانی در عرصه گردشگری ملی و بین‌المللی به ویژه در زمینه گردشگری فرهنگی برخوردار است. شیراز، به‌عنوان سومین شهر مذهبی ایران، مهد پرورش بزرگانی چون ملاصدرای شیرازی، شیخ مصلح بن عبدالله سعدی شیرازی و خواجه حافظ شیرازی است. فرهنگ وتمدن دیرپای این سرزمین، بر سنگ ‌نبشته‌های باستانی چون تخت جمشید، شهر گور، شهر بیشابور، کاخ اردشیر و معبد آناهیتا به یادگار مانده است. ميهمان‌نوازی که با خون مردمان شیراز عجین گردیده و به شکل سنتی دیرپا در آداب و رفتار آنان جلوه گری می­کند زبانزد خاص و عام است (اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس5، 1394)

بحث و یافته های  تحقیق

بر مبنای تحلیل‌های انجام‌گرفته به کمک روش تحلیل محتوی و مصاحبه از خبرگان، تعداد 71 آیتم تعداد 9 کد اصلی و 20 کد فرعی شناسایی شد که لیست این کدهای اولیه استخراج‌شده از مطالعات و مصاحبات اولیه در جدول 4-1 آمده است. سپس با در نظر گرفتن اصول دسته‌بندی کدها، مقولات (اولی و فرعی) شکل گرفتند و درنهایت کدهای محوری را داریم. مقولات ایجادشده در قالب 20 دسته در قالب 12 کد محوری عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری فرهنگی شناسایی گردید. پس از شناسایی شاخص‌های پژوهشی و طراحی سؤالات، تمامی شاخص‌ها و عوامل شناسایی‌شده توسط اعضای گروه (پانل)مورد بررسی قرارگرفته پرسشنامه دور اول روش دلفی تنظیم گردید. دو شاخص ارتباطی و کالبدی از پرسشنامه حذف گردیدندو یک شاخص جدید (شاخص ذهنی) اضافه گردید. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل پرسشنامه دوم، شاخص‌های اجتماعی، مشارکت مردم محلی و شاخص ذهنی چون مقدار دی فازی آن‌ها کمتر از 3 می‌باشد از پرسشنامه حذف گردیدند. نتایج حاصل از محاسبات پرسشنامه دور سوم در جدول فوق ارائه‌شده است. همان‌طور که مشاهده می‌شود مقدار دی فازی تمام سؤالات پژوهش بیشتر از میانگین طیف (مقدار 3) می‌باشد؛ بنابراین همه شاخص‌ها یا سؤالات پرسشنامه سوم در فرایند ارزیابی تأمین‌کنندگان مهم و تأثیرگذار هستند.(جدول 2).در مرحله بعد محاسبه وزن و انتخاب ارجح‌ترین شاخص اصلی با استفاده از روش AHP انجام گرفت. با توجه به امتیازدهی به مقایسه بین چهار شاخص اصلی که عددی از 1 تا 9 اختیار می‌کند با توجه به خروجی نرم‌افزار اکسپرت چویس، ماتریس مقایسات زوجی معیارهای اصلی به شرح زیر بدست آمده است. (نرخ ناسازگاری: 03/0) (شکل 3).

همان‌طور که مشاهده می‌شود شاخص سیاسی، فرهنگی، اقتصادی به ترتیب باارزش وزنی 150/0، 146/0، 144/0 دارای بیشترین اهمیت می‌باشند. شاخص‌های تبلیغات (143/0)، شاخص زیرساختی (141/0)، شاخص مدیریت و ساختاری (139/0) به ترتیب در اولویت 4، 5 و 6 قرار دارند. همچنین شاخص آموزش باارزش وزنی 136/0 نسبت به شاخص‌های دیگر در اولویت آخر است (جدول 3).

تدوین مدل نهایی 

با توجه به نظرات اساتید و نخبگان تحلیل‌های انجام‌شده، الگوي نهايي براي توسعه گردشگری فرهنگی در شهر شیراز تدوين گرديد. ساختار كلي الگوي جديد در شكل5 ارائه‌شده است. بر اساس اين الگو بايد تغييرات اساسي در شيوه مديريت توسعه توریسم فرهنگی فعلي در شهر شیراز صورت پذيرد.

مطابق تحلیل مدلها PLS-SEM در شکل 1 ضرایب بارهای عاملی، آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی به شرح زیر محاسبه شد:

حداقل مقدار قابل قبول آن 3/0 و بارهای عاملی 4/0 سطح معناداری متوسط را نشان می دهد. در تحلیل عاملی تاییدی، مقادیر بارعاملی بالاتر از 5/0 نشانگر سطح معناداری قوی و همبستگی زیاد بین متغیرهای مشاهده شده و عامل بوده و نیز بیانگر آن است که سازه خوب تعریف شده است. برای ارزیابی میزان دقت مدل اندازه گیری میبایست در وهله نخست مقادیر بار عاملی و آماره t متغیرهای مشاهده پذیر را با متغیرهای مکنون متناظر با آن بررسی نمود. چون ملاک اعتبار قابل قبول برای آماره t در اینجا این است که اعداد بالاتر از 96/1 در سطح 05/0 معنی دار هستند و از سویی مقادیر قدر مطلق بار عاملی متغیرهای مشاهده پذیر و متغیر مکنون متناظر با آن دارای مقادیر مناسبی (عمدتاً بالاتر از 7/0) می باشند، همبستگی و روایی بالایی بین سؤال ها و سازه­های پژوهش وجود دارد. مقادیر پایایی ترکیبی و آلفاکرونباخ نیز طبق جدول ذیل در دامنه قابل قبول قرار دارد.

 

 

 

[1]  - UNWTO

[2]  -ICOMOS

[3] - UNWTO

[4]  - Saaty, T.L,

[5] . www.farschto.ir

جدول 2. ارزش فازی و دی فازی سؤالات پرسشنامه مرحله سوم

 

 

 

شاخص

ارزش فازی هر یک از سؤالات

مقدار دی فازی شده هر سؤال

وضعیت سؤالات

درصد اجماع

مقدار وزن

 

L

M

U

1

شاخص سیاسی

3

3.241594

4

3.370796952

تائید شده

73.0769231

0.095258654

2

شاخص زیرساختی

4

4.284286

5

4.392143011

تائید شده

69.2307692

0.124121873

3

شاخص تبلیغات

4

4.668222

5

4.584111203

تائید شده

69.2307692

0.129546891

4

شاخص مدیریتی و ساختاری

4

4.70846

5

4.604229792

تائید شده

73.0769231

0.130115442

5

شاخص آموزشی

4

4.749044

5

4.624521791

تائید شده

76.9230769

0.130688893

6

شاخص اقتصادی

4

4.914908

5

4.707453972

تائید شده

92.3076923

0.133032555

7

شاخص فرهنگی

4

4.957271

5

4.728635699

تائید شده

96.1538462

0.13363115

img0 

شکل 3. ماتریس مقایسات زوجی معیارهای اصلی

جدول3.  اولویت بندی شاخص های اصلی

ردیف

نام شاخص

ارزش وزنی

رتبه

1

شاخص اقتصادی

144/0

3

2

شاخص فرهنگی

146/0

2

3

شاخص آموزشی

136/0

7

4

شاخص تبلیغات

143/0

4

5

شاخص زیرساختی

141/0

5

6

شاخص مدیریت و ساختاری

139/0

6

 

شاخص سیاسی

150/0

1

 

برازش مدل کلی (معیار نیکویی برازش/ GOF)

برای بررسی برازش مدل کلی که هر دو بخش مدل اندازه گیری و ساختاری را کنترل می کند، معیار GOF به ترتیب زیر محاسبه شد. با عنایت به رابطه فوق، ابتدا میانگین مقادیر اشتراکی متغیرهای پنهان را محاسبه شد. مقادیر مذکور در جدول 4 آورده شده است؛ در نتیجه، میانگین مقادیر اشتراکی برابر است با 517/0. برای محاسبه میانگین ضریب تعیین نیز باید مقادیر مربوط به تمام متغیرهای پنهان که در جدول 5 و مقادیر میانگین شان محاسبه شود؛ بنابراین میانگین این مقادیر برابر است با 652/0. در نتیجه، مقدار معیارGOF برابر است با 0.580 که این عدد با توجه به سه مقدار سه مقدار 01/0، 25/0 و 36/0 به‌عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای GOFنشان از برازش کلی قوی دارد. پس از بررسی برازش مدل های اندازه گیری، ساختاری و مدل کلی، الگوی مطلوب توسعه توریسم فرهنگی با رویکرد جذب گردشگر خارجی در شهر شیراز طبق شکل 4 پیشنهاد می‌گردد.

 

 

پایایی ترکیبی

7/0 < CR

آلفای کرونباخ

7/0<Alpha

میانگین واریانس استخراجی

4/0 < AVE

رویدادهای _هدف محور_

0.76

0.80

0.51

رویدادهای _هدف محور_

0.76

0.80

0.51

رویدادهای ورزشی

0.71

0.87

0.77

ساختاری

0.83

0.89

0.69

سیاست‌های دولت

0.83

0.89

0.67

شیوه تبلیغات

0.82

0.89

0.73

عناصر انسان‌محور

0.77

0.73

0.47

عناصر مادی محور

0.75

0.81

0.59

متصدیان دولتی و غیردولتی مرتبط به گردشگری

0.86

0.91

0.71

مدیریتی_

0.89

0.93

0.76

جدول 4. معیارهای کلی کیفیت مدل

 

 

پایایی ترکیبی

7/0 < CR

آلفای کرونباخ

7/0<Alpha

میانگین واریانس استخراجی

4/0 < AVE

اطلاع‌رسانی

0.86

0.92

0.78

بازاریابی

0.98

0.99

0.98

تسهیلات

0.74

0.84

0.59

جامعه محلی

0.91

0.94

0.85

جذب گردشگری

0.88

0.92

0.74

حجم گردشگری

0.76

0.89

0.81

حمایت اقتصادی

0.78

0.88

0.70

خدماتی

0.81

0.89

0.72

راهبرد صنایع خلاق و فرهنگی

0.70

0.75

0.51

 

 

جدول 5. مقادیر بارهای عاملی شاخص‌ها و زیرشاخصها

شاخص

زیرشاخص اصلی

بارعاملی

زیرشاخص فرعی

بارعاملی

آموزش

(0.80)

 

متصدیان دولتی

0.89

آشنایی کارکنان با بازاریابی مدرن

0.79

آموزش ارتباطات  به کارکنان

0.86

آموزش زبان به کارکنان

0.88

مردم محلی

0.88

آموزش مردم محلی در جهت تعامل جامعه میزبان – میهمان

0.97

آموزش مردم محلی در جهت تغییر نگرش جامعه میزبان

0.83

آموزش مردم محلی در جهت پذیرش جامعه میزبان

0.96

مدیریتی و ساختاری

(0.78)

مدیریتی

0.82

محدودیت منابع انسانی

0.94

مدیریت امنیت اجتماعی

0.83

مدیریت ایمنی و بهداشت شهری  

0.79

ساختاری

0.60

تغییر کاربری زمین

0.49

حکمرانی و وضوح در مورد دسترسی به منابع فرهنگی

0.90

ظرفیت مالی دولت و سازمان‌های غیردولتی

0.93

زیرساختی

(0.81)

تسهیلات 

0.94

دسترسی به حمل و نقل عمومی

0.85

نزدیکی به اسکانهای گردشگری

0.37

نزدیکی به مراکز تجاری

0.86

گسترش خدمات زیربنایی

0.88

خدمات

0.93

حمل و نقل مرتبط با گردشگری

0.89

کیفیت اقامتگاه ها و رستورانها

0.80

کیفیت مسیرهای فرهنگی

0.86

اقتصادی

(0.52)

سرمایه گذاری

0.87

اعطای وام 

0.88

سرمایه گذاری

0.72

وجود بازارهای هدف مختلف

0.91

جذب گردشگران

0.92

ضریب تکنولوژی

0.88

فصلی بودن فعالیت گردشگری

0.91

میزان ابداعات محصولات فرهنگی

0.89

پایداری رضایت گردشگر

0.76

حجم گردشگران

0.90

متوسط نرخ مالیات

0.89

میانگین مخارج گردشگران برحسب نفر

0.90

فرهنگی  

(0.82)

عناصر مادی محور

0.59

اقامتگاه های سنتی

0.80

تعداد هتلها، رستورانها

0.72

روستاهای سنتی (مانند قلات)

0.78

عناصر انسان محور

0.73

توسعه محصولات محلی، خوراکهای محلی، هنر و صنایع دستی و سایر جاذبه ها انسان ساخت

0.64

تعارض فرهنگی بین گردشگران و جامعه ی میزبان

0.68

الگوبرداری ساکنان محلّی از رفتار و منش گردشگران،

0.73

رویدادهای ورزشی

0.74

تیم ورزشی 

0.87

جاذبه طبیعی ورزشی

0.89

رویدادهای _هدف محور

0.72

ایجاد فرصت تبادل فرهنگی بین مردم محلّی و گردشگران

0.78

حیظ و احیای مراسم سنّتی در جامعه محلّی و آداب و رسوم سنّتی و محلی

0.65

حمایت و حیاظت از ارزش ها و الگوهای فرهنگی

0.59

 

توسعه جشنوارهها و گالری ها و فستیواله

0.81

 

راهبرد صنایع خلاق و فرهنگی

0.60

اثارو ابنیه تاریخی میراث فرهنگی

0.55

صنایع خلاق 

0.81

صنایع دستی

0.76

سیاسی 

(0.74)

سیاستهای دولت

0.97

 ميزان استقلال و تصميم گيري نهادهاي محلي در صنعت گردشگري، 

0.86

 نوع خدمات و آزادي عمل گردشگران، مدیران بخشهاي گردشگري و ارائه کنندگان خدمات

0.87

ارزشها، قوانين، دستورالعمل ها

0.89

سیاستهای خارجی دولت

0.65

اطلاع رسانی

(0.70)

اطلاع رسانی

0.87

بدست آوردن بازارهای جدید        

0.92

توسعة شبکة اطلاعات گردشگری

0.93

توسعه سایتهای باستان شناسی

0.81

شیوه تبلیغات

0.88

ابزار تبلیغاتی مناسب

0.86

زبان قابل استفاده در تبلیغات

0.86

شعار تبلیغاتی

0.84

بازاریابی

0.83

استفاده از شیوه های مدرن بازاریابی

0.99

برگزاری کمپین بازاریابی گردشگری ملی

0.99

 

نتیجه­گیری و ارائه پیشنهادها

آینده پژوهی گردشگری با بکارگیری ابزار وفنون و بادرك عمیق آینده امکانپذیراست وآینده پژوهان گردشگری فرهنگی بایستی با پایش روندهای کنونی برای مطالعه وتحلیل آینده گردشگری درشهرها به بررسی پیوسته ونظام مند رویدادها وروندهای کنونی برای  ترسیم صحنه های آینده مشغول شوند و به تفکرسیستماتیک و صریح درمورد آینده های محتمل بپردازند. محصولات فرهنگی و گردشگری درصنعت قرن بیستم،دارای رشد چشمگیری بودند و ترکیب این دو بخش در گردشگری فرهنگی در اواخر این قرن یکی از مطلوبترین مراحل توسعه برای کشورها و سایر مناطق جهان بوده است.باتوجه به پیشینه کهن ایران فرهنگی ازنظر سابقه تمدنی و نیز میراث غنی فرهنگ اسلامی،در این کشور جاذبه های فراوانی برای گردشگران خارجی و داخلی در حوزه فرهنگی وجود دارد. شهر شیراز به‌عنوان شهری باستانی و بهره یافته از فرهنگی کهن، دارای میراث فرهنگی غنی به ‌عنوان محصولات گردشگری فرهنگی است. شهر شیراز به‌ عنوان شهر شاعران، ادبیات، گل، و پر از راز شناخته می‌شود.شهر شیراز در استان فارس قدمت تاریخی زیادی دارد. وجود آثار تاریخی مربوط به دوران باستان، یکی از دلایل اصلی بر وجود تاریخی غنی و پربار در این شهر است.شهر شیراز به‌عنوان شهری باستانی و بهره یافته از فرهنگی کهن دارای میراث فرهنگی غنی به‌عنوان محصولات گردشگری فرهنگی است. شیراز بعنوان شهری که به شهر عشاق و شعرا معروف است و به لحاظ فرهنگ و تمدن، آب و هوا و جاذبه های طبیعی سر آمد شهرهای ایران است. معماری مسکونی شیراز یکی از پربارترین و غنی‌ترین نمونه‌های خانه در فرهنگ معماری ایران را در خود جای داده و بصورت یک شهر توریستی، مورد نظر کارشناسان و خاورشناسان قرار داشته و یکی از پایگاه های اقتصادی کشور می تواند محسوب می گردد. وجود این جاذبه ها بویژه جاذبه های شهری بدلیل انعکاس هویت و فرهنگ تمدن ایرانی از اهمیت والایی برخوردار و از مولفه ای توسعه شهر شیراز بشمار می آید.

با توجه به نظرات اساتید و نخبگان تحلیل‌های انجام‌شده، الگوي نهايي براي توسعه توریسم فرهنگی در شهر شیراز مطابق نمودار زیر تدوين گرديد تا بر اساس اين الگو تغييرات اساسي در شيوه مديريت توسعه گردشگری فرهنگی فعلي در شهر شیراز صورت پذيرد. (شکل 5)

 

Description: مدل 2 

شکل 4. الگوی مطلوب توسعه توریسم فرهنگی با رویکرد جذب گردشگر خارجی یا اعمال ضریب معناداری

 

 

پیشنهاد‌های کاربردی در زمینه شاخصهای استخراج‌شده مؤثر بر توسعه گردشگری فرهنگی و طبق الگوی مطلوب بر اساس اولویت به شرح ذیل می باشد:

در حوزه شاخص سیاسی: ایجاد روابط سیاسی بین‌المللی مناسب با کشورهایی که قطب بزرگ گردشگران بین‌المللی در آن کشورها قرار دارند؛ ارزش‌ها حاکم بر جامعه نوع پوشش بر اساس اعتقادات دینی و مذهبی و قوانین و مقررات حاکم بر جامعه ایران مانع از ورود برخی از توریست‌ها به ایران می‌شود. با تعدیل و تمهیدات لازم می‌توان امکان ورود گردشگران خارجی را در چارچوب قوانین و مقررات فعلی در سطح وسیعی فراهم آورد.

در حوزه شاخص فرهنگی: برای استفاده بهینه از میراث فرهنگی باید از مدارس ابتدایی شروع کرد کاری که نظام آموزشی در کشورهای دیگر و تحت برنامه‌های یونسکو انجام می‌دهند؛ تعیین و تدوین راهبردهایی در خصوص گردشگري ورزشی بر مبنای اشاعه فرهنگ ایرانی مانند برگزاری همایش‌های بین‌المللی در مورد ورزش‌های سنتی مانند ورزش زورخانه‌ ای. 

در حوزه شاخص اقتصادی: جلب و جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی به‌منظور توسعه تأسیسات و زیرساخت‌های گردشگری در شهر شیراز.

 در حوزه شاخص تبلیغات:  شناسایی و معرفی همه ظرفیت‌های میراث فرهنگی در همه حوزه‌ها تبلیغات رسانه‌ای در شبکه‌ها بین‌المللی و استفاده از اینترنت برای شناساندن جاذبه‌ها ایران و ارتباط با گردشگران بالقوه از طریق شبکه جهانی اینترنت و نظرخواهی از ایشان در مورد ایران؛ خدمات‌رسانی اطلاعاتی به گردشگران بین‌المللی را افزایش داده شود و سیستم روابط عمومی مناسب را با گردشگران در مبادی گردشگر فرست خارجی توسعه دهند که در این راه استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی ارتباط با گردشگران می‌تواند مؤثر باشد.

در حوزه شاخص زیرساختی:  توسعه زیرساخت‌های مرتبط با گردشگری با استفاده از حداکثر مشارکت بخش غیردولتی در محلات دارای پتانسیل گردشگری بالا جهت سرمایه‌گذاری و مزیت نسبی؛ توانمندسازی بخش خصوصی در راستای تجهیز و توسعه اماکن رفاهی و اقامتی و خدماتی و همچنین ترویج آن‌ها برای سرمایه‌گذاری در زمینه حفظ و نگهداری آثار تاریخی و گردشگری؛ بالا بردن کیفیت خدمات حمل‌ونقل رعایت استانداردهای ایمنی و بهداشتی، قابلیت اطمینان برنامه‌ زمان‌بندی حرکت، سطح راحتی و آسایش در حمل‌و نقل، رعایت آداب مهمانداری توسط کارکنان، نوسازی ناوگان حمل‌ونقل؛ توسعه ظرفیت اسکان و افزایش تنوع مراکز اقامتی در حوزه شاخص مدیریتی و ساختاری؛ ایجاد تیم اطلاعات هوشمند به‌منظور ارائه آخرین اطلاعات و مقایسه وضعیت قبلی و موجود برای پیش‌بینی آینده در خصوص گردشگری فرهنگی.

در حوزه شاخص آموزشی: دستیابی همگانی به آموزش‌های تخصصی مرتبط با حفظ و نگهداری از مواریث فرهنگی و توسعه گردشگری؛ جذب علاقه‌مندان به آموزش‌های تخصصی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و هتلداری از مناطق و استان‌های هم‌جوار شهر شیراز؛گنجاندن اصول و روش‌های گردشگری پایدار در تمام برنامه‌های درسی رشته‌های مرتبط با گردشگری.

سپاس­گذاری

بدینوسیله از اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع­دستی استان فارس که با مساعدت هاي خود زمینه انجام این پژوهش را فراهم نمودند، سپاسگزاریم.

 

 

 

img0 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 5. الگوی مطلوب توسعه گردشگری فرهنگی شهر شیراز

 

 

References

Ahmadi, Manijeh (2018). Analysis of factors affecting the development of cultural tourism and its effects on the economic stability of rural areas of Zanjan Province, Iran. Volume 8, No 29 - Serial Number 29, p 79-92.

Argent, N., Tonts, M., Jones, R., & Holmes, J. (2013). A creativity-led rural renaissance? Amenity-led migration, the creative turn and the uneven development of rural Australia. Applied Geography, 44, 88-98.‏

Baaghideh, Rudi, Nasrullah, Alizadeh, Katayoun and Jafari, Hamid (2022). Evaluating the effects of cultural tourism indicators in the development of the case study of Khaf City. Geography and Environmental Studies, 11(41), 95-106.

Borowiecki, K. J., & Castiglione, C. (2014). Cultural participation and tourism flows: An empirical investigation of Italian provinces. Tourism Economics, 20(2), 241-262.

Csapó,János.(2012). The Role and Importance of Cultural Tourism in Modern Tourism Industry. Strategies for Tourism Industry, April 20th, 2012, DOI: 10.5772/38693.

Fallahfar, Saeed. (2005). Study and recognition of historical buildings and sites: for students and scholars of architecture, restoration and those interested in cultural tourism, Tehran, Azadeh Publishing.

Ghorbani Saber, Fatemeh and Shams, Majid (2020). Tourism development with an emphasis on culture and art (as indicators of a creative city, the case of Hamedan City, Iran). Tourism Space, Volume 9, No 35.

 

Haj Aghamir, Seyed Mustafa, Rashadat Jo, Hamideh, Abtahi, Attaollah, Salehi Amiri, Seyed Reza, Azizabadi Farahani, Fatemeh (2021). Designing the ideal model for the development of cultural tourism in Iran, National Defense Strategic Management Studies Quarterly, Year 5, No 81, 201-228.

Hall, C. M., & Page, S. J. (2014). The geography of tourism and recreation: Environment, place and space. Routledge.

Hossain, M. M. (2020). Influential factors of tourists’ satisfaction in Bangladesh: Evidence from selected tourism destinations at Cumilla region. Canadian Journal of Business and Information Studies, 2(4), 75-86.‏

Imani Khoshkho, Mohammad Hossein and Shahrabi Farahani, Mahdieh (2018), Presenting the conceptual framework of cultural tourists' perception from travel with an emphasis on spirituality, "Case study: Isfahan City, Iran", Volume 15, No 68, p 49-58.

Karroubi, Mehdi, Ghaderi, Ismail Jalilian, Negar (2011), Feasibility of event tourism development (with emphasis on cultural events) and its effect on seasonal adjustment of tourism destinations, a case study: Hamedan City, Scientific Journal of Tourism Management Studies, year 14, No. 54, Spring 34-45, 9318.

Mgungus, A. Z. (2018). Factors Affecting the Growth of Cultural Tourism Enterprises in Arusha Region (Doctoral dissertation, The Open University of Tanzania).‏

 

Matofi, Alireza. Dankob, Morteza. (2017). Prioritization of effective factors on the development of the country's environmental policies using the ANP method, Parliament and Strategy, Volume 24, Number 90, pp. 156-125.

Mousavi, Najaf; Bagheri Kashkouli, Ali; (2013). Cultural tourism (nature and concepts). Tehran, Arad Publications.

Nourizadeh,Alireza,; Darman, Faezeh; Rabiei Mahnaz; Bahram Alishiri.(2020). Grading the Factors Impacting on Tourism Development of Tehran Metropolis Focusing on Cultural Industries Applying Interpretive Structural Modeling (ISM) and MICMAC Analysis, Journal of Tourism & Hospitality Research Islamic Azad University, Garmsar Branch,Vol.8 , No 1,Autumn 2020, Pp. 1-27.

Porananond, P., & King, V. T. (Eds.). (2014). Rethinking Asian Tourism: Culture, Encounters and Local Response. Cambridge Scholars Publishing.

  Rahimi Fard, Ghasem; Ghobani, Rasul; Babaei Aghdam, Fereydoun; Heydari Chianeh, Rahim (2021). Evaluation of creative city indicators in creating creative urban tourism (case study: Khoi City). Researches of human geography, period 53, winter 2021, No 4 (consecutive 118).

Richards, G. (1996), Cultural Tourism in Europe. Wallingford: CABI.

Richards, G.(2018). Cultural Tourism: A Review of Recent Research and Trends.
Journal of Hospitality and Tourism Management, 36: 12-21. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2018.03.00.

Saaty, T.L, (1990). How to make a decision: the analytic hierarchy process", European Journal of Operational Research, Vol 48, Page 9-26.

Shabgo Monsef, Mahmoud; Taghizadeh Jurshari, Mohammad Reza; Del Afrooz, Narges; Baghersalimi, Saeed.(2020). Tourism destination branding with an emphasis on identifying the personality dimensions of the destination brand for Gilan Province, Tourism and Development Research Quarterly, Volume 9, No 3, October 2020, p 219-234.

Shajari Ghasim Khaili, Reza, Fazlinejad, Ahmad ,(2014). Evaluation of tourism effects in strengthening national identity, tourism planning and development, summer 2014 - No 9, scientific-research ranking (Ministry of Science/ISC) (14 pages from 74 to 87.

Shokhruzbek, R. (2019). Features of Historical and Cultural Tourism and the Factors of Its Development. Asian Journal of Technology and Management Research (AJTMR) Volume, 8(02).‏ .

Shariati Mazinani, Saeed, (2014), heritage tourism, cultural symbols and identity, the first international strategic scientific conference on the development of tourism in the Islamic Republic of Iran, challenges and prospects, Mashhad, https://civilica.com/doc/337969.

Stratan, A., Perciun, R., & Gribincea, C. (2015). Identifying cultural tourism potentials in republic of moldova through cultural consumption among tourists. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 188, 116-121.‏ 

Taghvai, Massoud, Safarabadi, Azam (2012), Development of cultural tourism with emphasis on historical attractions (Case study: Historical attractions of Isfahan City, Iran), Volume 4, No 12, p 59-78.

Timothy, D. J. (2017). Managing heritage and cultural tourism resources: Critical essays, Volume one. Routledge.

UNWTO.(2003), Principles of Tourism Charter and Tourism Management in Heritage Sites of the World Tourism Organization, Journal of Economics, 1, 51-58. (in Persian).

UNWTO.(2000), Tourism planning at the national and regional levels, translated by Bahram Ranjbarian and Mohammad Zahedi, Isfahan, Jihad Daneshgahi Publications. (in Persian).

UNWTO.(2017), Defiition Committee on Tourism and Competitiveness (CTC). Available from: http://cf.cdn. unwto.org/sites/all/fies/docpdf/ctcdefiitionsenweb.pdf (Accessed 30.12.2018).

Wang, J., Hu, M. M., Ge, P., Ren, P. Y., & Zhao, R. (2014). A forecasting model for short term tourist arrival based on the empirical mode decomposition and support vector regression. In Proceedings of 2013 4th International Asia Conference on Industrial Engineering and Management Innovation (IEMI2013) Springer, Berlin, Heidelberg, 1009-1021.

Zhang, H. (2022). Analysis of the Overall Development Mode of Cultural Tourism under the Creative Economy Environment. Journal of Environmental & Public Health.‏ 

www.farschto.ir

www.ichto.ir

 

 

 

 


سکوی نشر دانش

سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]