چرخش از سیاست خرید تضمینی به قیمت تضمینی و آثار آن بر الگوی کشت محصولات زراعی دشت قزوین

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

مهدی شعبان زاده ¹ , غلامرضا پیکانی ماچیانی ² , سید صفدر حسینی ³ , سعید یزدانی ⁴

1 - دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران.
2 - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران.
3 - استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
4 - استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1396/03/14 تاریخ پذیرش : 1397/10/18 تاریخ انتشار : 1398/01/01

کلید واژه: محصولات زراعی, دشت قزوین, سیاست قیمت و خرید تضمینی, الگوی برنامه‌ریزی ریاضی مثبت,

چکیده مقاله :

در این مطالعه آثار ابزارهای سیاستی قیمت و خرید تضمینی و هم‌چنین، چرخش از سیاست خرید تضمینی به قیمت تضمینی بر الگوی کشت، درآمد کشاورزان و مصرف نهاده‌‌ها در دشت قزوین بررسی شد. برای دست‌یابی به این هدف با به کارگیری روش نمونه‌گیری تصادفی ساده دو مرحله‌ای 246 کشاورز انتخاب و از راه تکمیل پرسش‌نامه داده‌های مورد نیاز از کشاورزان در سال 1395 گرد‌آوری شد. برای الگوسازی و تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل برنامه­ریزی ریاضی اثباتی (PMP) با رویکرد تابع هزینه استفاده شد و آثار ابزارهای سیاستی قیمت و خرید تضمینی در سه سناریوی ادامه سیاست قیمت تضمینی و خرید تضمینی به شکل کنونی، اجرای سیاست قیمت تضمینی و خرید تضمینی به شکل هدفمند و جایگزینی سیاست خرید تضمینی با قیمت تضمینی برای محصولات مشمول سیاست خرید تضمینی بررسی شد. نتایج بدست آمده از این مطالعه نشان دادند که در هر سه سناریو سطح زیر کشت محصولات آب اندوز بویژه محصول گندم کاهش و در مقابل سطح زیر کشت محصولات آب­بر همچون یونجه و گوجه‌فرنگی افزایش می‌یابد. بر اساس نتایج پیامد اصلی این مساله افزایش مصرف آب در دشت قزوین خواهد بود. سناریوی دوم با رشد بین 6/0 تا 8/0 درصدی کم‌ترین رشد مصرف آب و سناریوی سوم با رشد 1/2 درصدی بیش‌ترین رشد مصرف آب را در منطقه به همراه خواهد داشت. هم‌چنین، میانگین درآمد کشاورزان منطقه در هر سه سناریو افزایش می‌یابد؛ کم‌ترین افزایش مربوط به سناریوی دوم  است که در آن درآمد کشاورزان بین 5/7 تا 7/7 درصد رشد می‌یابد و  بیش‌ترین افزایش نیز مربوط به سناریوی سوم است که در آن درآمد زارعان 5/8 درصد رشد خواهد یافت. نتایج هم‌چنین، نشان می­دهند مصرف انواع کود و سموم شیمیایی نیز تحت هر سه سناریو افزایش می­یابد. در مجموع می‌توان گفت که چرخش از سیاست خرید تضمینی به قیمت تضمینی میانگین درآمد کشاورزان منطقه را بیش‌تر از ادامه سیاست قیمت و خرید تضمینی به شکل کنونی و اجرای سیاست قیمت و خرید تضمینی به شکل هدفمند افزایش می‌دهد، اما در سیاست بالا با کاهش سطح زیر کشت گندم و جو که نیاز آبی کمی دارند و جایگزینی محصولات آب­بر همچون یونجه، گوجه‌فرنگی و ذرت علوفه‌ای، میانگین مصرف آب و کود در دشت قزوین افزایش خواهد یافت.   طبقه‌بندی: JEL E64، C6، Q15.

چکیده انگلیسی:

In the present study the effects of purchasing and guaranteed price policy instruments and also change from the purchasing price policy to the guaranteed price policy was examined on cropping patterns, farmers' income and consumption of inputs in Qazvin Plain. To achieve this goal, using a two-stage random sampling method 246 farmer Selected and then through survey and complete the questionnaire the required information was collected in 1395. For modeling and analysis of information’s the positive mathematical programming model (PMP) with the cost function approach was used and effect of purchasing and guaranteed price policy instruments under three scenarios continue purchasing and guaranteed price policies in its current form, the implementation of the purchasing policy in the form of a purposive and replacement the purchasing policy with a guaranteed price was evaluated. The results of this study showed that in all three scenarios the area under cultivation of water-saving products special, wheat decrease, and instead the Area under cultivation of Products with high water demand such as alfalfa and tomato has been increased.

منابع و مأخذ:

 

- احمدوند، م. ر و نجفپور، ذ.  (1389). بررسی سطح زیر کشت، تولید و سیاست‌های حمایتی گندم طی برنامه‌های اول تا چهارم توسعه. فصلنامه پژوهش­ها و سیاست‌های اقتصادی. 17(53): 76-59.

- ایروانی، س. (1388). بررسی عملکرد سیاست‌های حمایتی دولت در بخش کشاورزی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، تهران.

- بخشوده، م و شفیعی، ح. (1385). بررسی اثرات حمایتی سیاست خرید تضمینی روی سطح زیر کشت و عملکرد پنبه، سیب‌زمینی و پیاز در استان فارس. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 10(3): 264-257.

- فریادرس، و. (1395). آثار و چالش‌ها و ابزارهای جایگزین سیاست خرید و قیمت تضمینی در بخش کشاورزی. مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی ایران.

- مرکز پژوهش مجلس شورای اسلامی ایران .(1385). بررسی سیاست‌های حمایتی از بخش کشاورزی در کشورهای منتخب و ایران.

- موسوی، س.ح وشهابی، س. (1394). اثرسیاستخریدتضمینیمحصولگندمبرارزشاقتصادیمنابعآبزیرزمینی؛ مطالعهموردیدشتارزوئیه-کرمان. فصلنامه اقتصادوتوسعهکشاورزی. 29(3): 223-217.

Refrences

- Aayog, N. (2016). Evalution report on efficacy of minimum support prices (MSP). Guaranteed price on cropping pattern, Government of India, 1-99.

- Cortignani, R. & Severini, S. (2009). Modeling farm-level adoption of deficit irrigation using Positive Mathematical Programming. Agriculture Water Managemant, Italy, 10:1016/j.agwat.07.01.

- Cotton Economics Research Institute (CERI). (2009). Crop Subsidies in Forien Countries:  Different Paths to Common Goals. Department of Agricultural and Applied Economics, Texas Tech University.

- Djanibekov, N., Sommer, R. & Djanibekov, U. (2013). Evaluation of effects of cotton policy changes on land and water use in Uzbekistan: Application of a bio-economic farm model at the level of a water users association. Agricultural Systems, 118: 1–13.

- Howitt, R.E. (1995). Positive Mathematical Programming, American Journal of Agricultural Economic, 77(2): 329-342.

- Howitt, R.E. (2005). Agricultural and Environmental Policy Models: Calibration, Estimation and Optimization, unpublished, 2005, available at: www.ageecon.ucdavis.edu.

- Paris, Q. & Howitt R.E. (1998). An Analysis of ill-Posed Production Problems using Maximum Entropy, American Journal of Agricultural Economics, 80(1): 124-138.