تحلیلی بر وضعیت ساختمان‌های اداری شهر اصفهان به منظور برنامه‌ریزی و مدیریت بحران شهری

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مسعود تقوایی ¹ (ااستاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران)
ندا رحمانی ² (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/12/13 تاریخ پذیرش : 1396/08/27 تاریخ انتشار : 1396/09/01

کلید واژه: شهر اصفهان, آسیب‌پذیری, برنامه‌ریزی, مدیریت بحران,

چکیده مقاله :

ماهیت جغرافیایی ایران طوری است که همیشه مورد تهدید مخاطرات طبیعی قرار می‌گیرد. حوادث و بلایای طبیعی از مهم‌ترین دغدغه‌ها و نگرانی‌های زندگی بشر است. واحد‌های اداری به عنوان یکی از عناصر مهم شهری می‌تواند در مواقع بحرانی نقش مهمی در شهرها ایفا نمایند. از جمله به عنوان مدیریت، سازماندهی امور نجات، انبار داری، اسکان و پناهگاه‌های آسیب دیدگان از آن‌ها استفاده شود. پژوهش حاضر با توجه به اهمیت دانش مدیریت بحران و تأکید آن بر ساختمان‌های اداری در خصوص سنجش میزان آسیب‌پذیری این ساختمان‌ها در مواقع بحرانی تدوین شده است. در این پژوهش ساختمان‌های اداری شهر اصفهان شامل: مخابرات، آتش‌نشانی، اداره برق، شهرداری، آموزش و پرورش، شرکت گاز و ... مورد بررسی قرار گرفته‌اند. تاکنون در شهر اصفهان مطالعه‌ای در خصوص ارزیابی وضعیت ساختمان‌های اداری صورت نگرفته است و از یافته‌های پژوهش می‌توان برای ساماندهی و بهسازی ساختمان‌های اداری شهر اصفهان بهره جست. روش این پژوهش توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است، ابزار گردآوری داده‌‌ها، پرسشنامه محقق ساخته است که بر اساس ادبیات، پیشینه و اهداف تحقیق تنظیم شده است. در تحلیل داده‌ها از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی AHP برای رتبه‌بندی ادارات استفاده شده است. از نرم افزار GIS نیز برای ترسیم نقشه‌ها بهره گرفته شده است. نتایج نشان می‌دهد که 7.9 درصد ادارات آسیب پذیری بسیار کم، 80.3 درصد آسیب پذیری کم، 10.1 درصد آسیب‌پذیری متوسط، 1.1 درصد آسیب پذیری زیاد و 6. درصد آسیب پذیری بسیار زیاد است. از میان ادارات مورد بررسی کمیته امداد و مدیریت شهرستان کم‌ترین آسیب‌پذیری و ساختمان قدیم شهرداری منطقه 3 بیشترین آسیب‌پذیری را دارا هستند.

چکیده انگلیسی:

The geographical nature of Iran is in such a way that is always threatened by natural hazards. Natural disasters and accidents are one of the most important concerns of the human life. Administrative units play an important role as one of important elements in cities. They could play an important role during crises. For example, we can use them as shelters for injured people. We conducted the present study according to importance of crisis management knowledge and its emphasis on official buildings regard to assessing these buildings' vulnerability rate during crises. In this research, case study is official buildings of Isfahan city including telecommunication, firefight unit, electricity office, municipality, education and training, Gas Company, etc. it is the importance of this research that there was not any study about evaluating state of official buildings in Isfahan city. We can use findings of this research in order to organizing and optimizing official buildings of Isfahan city during crises and determining the most vulnerable official buildings during crises. The method of this research is descriptive, analytical and survey. Data collecting tool is researcher-made questionnaire, which is regulated based on literature, history and objectives of the research. Using analytical hierarchy process (AHP), we ranked offices in analysis. We used GIS software to drawing map and mean center model to spatial distribution of offices. Among offices, relief committee of town management has the lowest vulnerability and old building of third sector municipality has the highest vulnerability.

منابع و مأخذ:

آیسان، یاسمین ویان دیویس. (1382)معماری وبرنامه ریزی بازسازی، ترجمه علیرضا فلاحی، انتشارات دانشگاه شهیدبهشتی تهران.

استانداری اصفهان (1387)،تحلیل تطبیقی نتایج سرشماری عمومی نفوس ومسکن سال‌های 1375ـ1385 استان اصفهان، چاپ نگاراصفهان.

آسایش، حسین وعلیرضا استعلاجی (1382)، اصول وروش‌های برنامه ریزی، ناحیه ای (مدل‌ها، روش‌هاوفنون)، انتشارات آزاد اسلامی واحدشهرری، چاپ اول.

پورمحمد، بهزادومحمدرضا هوشمند(1383)،بحران زمین لرزه ومدیریت آن، نشریه شهرداریها، سال ششم.

تقوایی، مسعود،آدم پور، الهام (1386)، تحلیلی بروضعیت ساختمان‌های اداری به منظوربرنامه ریزی ومدیریت بحران شهری(مطالعه موردی: واحدهای اداری شهربن) مجله بنا،شماره 32و33.

تقوایی، مسعود، اسدزاده، لاله (1387)، تحلیلی بروضعیت معماری وشهرسازی ساختمان‌های فرهنگی ومذهبی باتأکیدبرحوادث غیرمترقبه مطالعه موردی شهرهای استان چهارمحال بختیاری، پایان نامه کارشناسی ارشدجغرافیا وبرنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد نجف آباد.

تقوایی، مسعود، عزیزی، داود(1387)، برنامه ریزی و مدیریت بحران شهری با تأکید بر امکانات، تأسیسات، خدمات و مکان گزینی مراکز درمانی و بهداشتی درمانی، انتشارات کنکاش.

تقوایی، مسعود، ترک زاده، محمود (1387)، برنامه ریزی و مدیریت بحران شهری، انتشارات کنکاش.

تقوایی، مسعود، کیومرثی، حسین (1391)، کاربرد تکنیک‌ها و مدل‌ها در برنامه ریزی و مدیریت توریسم، انتشارات معظمی.

تقوایی، مسعود، جوزی، علی (1391)، مقدمه ای بر برنامه ریزی و مدیریت بحران شهری، انتشارات معظمی.

رکن آبادی، الف(1369)، توپوگرافی وتأثیر آن بر سیمای فضایی منطقة اصفهان.

زیاری، کرامت الله (1385)، اصول وروش‌های برنامه ریزی منطقه ای، انتشارات دانشگاه یزد.

مرکز تحقیقات ساختمان ومسکن ( 1385)، آیین نامه 2800.

مهندسین مشاورکاواب (1369)، طرح ریزی کالبدی ملی ومنطقه ای، تهران.

ناطق الهی، فریبرز ویاسمین استوارایزدخواه (اسفند1381)،برنامه کاهش اثرات وساختارمدیریت بحران زمین لرزه درمراکز بهداشتی ـ درمانی، مجموعه مقالات اولین همایش علمی تحقیقی مدیریت امداد ونجات، ناشر مؤسسه عالی علمی ـ کاربردی هلال ایران، بهار 1383.

هیرازاوا، یویی چیرو (1383)،کارگاه مشترک ایران وژاپن تبادل تجربیات برای زندگی ایمن و کاهش خطرپذیری در زلزله، مدیریت بحران‌های طبیعی در استان هیوگو(مرکز کوبه).

هریس، سیریل، 1917، فرهنگ تشریحی معماری وساختمان، ترجمه محمدرضا افضلی، مهرداد‌هاشم زاده همایونی، تهران، انتشارات دانشیار.

Al.Subhi Al-Harbi,Kamal M(2001) ,Application of the AHP in project management ,International Journal of Project Management ,volume 19.

Ambraseys ,N. N.and Melville ,C.P.(1982),A history of Persian earthquake ,Cambridge,earth science series.

Hill.C&Jones.G,Strategic management theory ,Houghton Company,1995.

Keritner,Robert,(2001),Management ,5^th edition ,Boston: Houghto Mifflin Co.

Mohanty William k.m. Yanger Walling Sankar Kumar Nath and Indrajit Pal (2007),First Order Seismic Microzonation of Delhi ,India Using Geographic Information System (GIS),Natural Hazards ,no: 40 ,pp: 245 -260.

Mansourian et al (2006):Using SDI and web – Based system to Facilitate Disaster management ,computers and Geosciences ,NO32.

SipahiSeyhan and Mehpare Timor (2010),The analytic hierarchy process and analytic network process: an overview of applications Management Decision ,Vol: 48 , No: 5 ,pp: 775 – 808.

Son Yu ,C(2002), A GP –AHP method for solving group decisionmaking fuzzy AHP problems , Computer and Operations Research (29),pp:1969 – 2001.

Tudes,S.Yigiter ,N,N.,2009.Preparation of land use planning model using GIS based on AHP: case study Adana –Turkey ,Bull Eng Geol Environ ,DOI 10.1007/s10064-009-0247-5.

Yang , j & Ping shi (2002),Applying Analytic Hierarchy Process In Firms Overall Performance Evaluation: Case Study In China ,International Journal OF Business 7 (1),pp:29-46.

Zhijun tong ,Zhang Jiquan E Lin Xingpeng (2009),GIS-based risk assessment of grassland fire disaster in western in Jilin province ,China , Stoch Environ Res Risk Assess ,vol: 23 ,pp: 463 – 471.