ارزیابی ترافیک شهری و نیازهای معلولان و جانبازان با استفاده از مدل تصمیم‌گیری Topsis (مطالعه موردی: شهر شیراز)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

خـــــدارحم بـــــزی ¹ (اســـتادیار جغرافیـــا و برنامـــهریـــزی شـــهری، دانشـــگاه زابـــل، ایـــران)
اکبــــــر کیــــــانی ² (اســـتادیار جغرافیـــا و برنامـــهریـــزی شـــهری، دانشـــگاه زابـــل، ایـــران)
محمدصادق افراسیابی راد ³ (کارشــناش ارشــد جغرافیــا و برنامــه ریــزی شــهری، دانشــگاه زابــل، ایــران)

تاریخ دریافت : 1394/10/15 تاریخ پذیرش : 1394/10/15 تاریخ انتشار : 1389/10/01

کلید واژه: شیراز, برنامه ریزی شهری, معلولان و جانبازان, ترافیک شهری,

چکیده مقاله :

معلولیت به مثابه پدیده ای زیستی و اجتماعی، واقعیتی است که تمام جوامع، صرف نظر از میزان توسعه-یافتگی، اعم از کشورهای صنعتی و غیرصنعتی با آن مواجه هستند. ارزیابی فضاهای عمومی با توجه به نیازهای معلولان و جانبازان و برنامه ریزی برای آن، یکی از ضروریات هر جامعه، بخصوص جامعه ماست که بعد از جنگ تحمیلی با جمع کثیری از جانبازان و معلولان مواجه شده است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به یکی از مهمترین نیازهای معلولان و جانبازان در سطح فضاهای شهری؛ یعنی ترافیک می پردازیم. هدف از تحقیق حاضر، بررسی و ارزیابی ترافیک و حمل و نقل شهری با توجه به نیازهای معلولان و جانبازان در سه محدوده مرکز شهر، پارک آزادی و حافظیه در شهر شیراز است. روش تحقیق در این پژوهش مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی، مشاهدات میدانی، مصاحبه و به دست آوردن داده ها، از طریق پرسشنامه و تجزیه و تحلیل اطلاعات با نرم افزارSPSS بوده است. همچنین برای ارزیابی و رتبه بندی مناطق نمونه از مدل تصمیم گیری (Topsis) استفاده گردید. نتایج نشان می دهند که در مرکز شهر شیراز نامناسب بودن وسایل حمل و نقل عمومی و عدم دسترسی به آن ها با 4/23 درصد به عنوان مهمترین مشکل در بحث ترافیک از نظر معلولان و جانبازان بر شمرده شده و پس از این مهم، نامناسب بودن پیاده رو ها، وجود چاله و ناهموار بودن سطح پیاده رو با 3/21 درصد به عنوان مشکل بعدی عنوان گردیده شده است. در محدوده پارک آزادی و حافظیه، مهمترین مشکل معلولان و جانبازان نامناسب بودن پیاده رو ها، وجود چاله و ناهموار بودن سطح پیاده-رو با 3/22 درصد در حافظیه و 3/18 درصد در پارک آزادی بوده است. با استفاده از مدل «Topsis» مشخص گردید که وضعیت ترافیک شهری در مرکز شهر، نامطلوب ( )، پارک آزادی تا حدی مطلوب ( ) و ترافیک محدوده حافظیه، مطلوب ( )بوده است. شایان ذکر است که وضعیت ترافیک در هر سه محدوده در وضع نامطلوب به سر می برد و این ارزیابی میزان رضایت و سنجش معلولان از میان سه محدوده بوده است  

منابع و مأخذ:

- اقبالی، رحمان. ( 1385). ، «مناسبسازی محیطهای شهری با تأکید بر امکان بهرهوری پیاده»، همایش ملـی مناسبسازی محیط شهری، تهران.

- ایرانشاهی، علی. ( 1382). «اصول طراحـی پیـادهرو برای معلـولان و جانبـازان»، فصـلنامه سـبزینه، ش 2، سازمان شهرداری های کشور، تهران.

- ســازمان ملــل متحــد. ( 1373). دقــت در طراحــی: راهنمای مناسبسازی بناها و فضـاهای شـهری بـرای معلولان، مهدی بابایی اهـری، سـازمان مشـاور فنـی و مهندسی شهر تهران.

- بـزی، خـدارحم. ( 1386). روش تحقیـق: اصـول و چهارچوب تهیـه و تنظـیم مقالـه، پایـاننامـه و طـرح تحقیق علمی، مشهد: انتشارات سخن گستر.

- پاکزاد، ج. ( 1383). « گره، میدان، فلکه، بررسی معنا شناختی سه واژه در شهرسازی»، مجلـه شـهرداریهـا (ضمیمه میدان و فضای شهری)، ش 67. ، تهران.

- تــاجالــدینی، لادن و موســوی، شــکوه الســادات. ( 1385). « مناسبسازی محیط زنـدگی بـرای معلـولان جسـمی – حرکتـی»، همـایش مناسـبسـازی محـیط شهری، تهران.

- تقوایی، مسعود و مرادی، گلشـن. ( 1384). بررسـی وضـعیت معـابر شـهر اصـفهان بـر اسـاس معیارهـا و ضوابط موجود بـرای دسترسـی معلـولان و جانبـازان، نشریه سپهر، دوره پانزدهم، ش 57.

- حناچی، سیمین. ( 1383). نقـش آگـاهی عمـومی و آموزش تخصصـی در مناسـبسـازی محـیط شـهری، تهران.

- سالنامه آماری استان فارس، 1385، انتشـارات مرکـز آمار ایران، تهران.

- سـالنامه آمـاری اسـتان فـارس. ( 1386). نشـریات معاونت برنامهریزی استانداری فـارس – دفتـر آمـار و اطلاعات.

- سعیدنیا، احمد. ( 1383). طراحی فضـاها و مبلمـان شــهری، تهــران: انتشــارات ســازمان شــهرداریهــا و دهیاریهای کشور.

- قائم، گیسو. ( 1367). فضای شهر و معلولان، تهران: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.

- مؤمنی، محمد. ( 1387). مباحـث نـوین تحقیـق در عملیات، انتشارات دانشگاه تهران.

- محمودزاده، محمود. ( 1371). کمیته متناسبسـازی شهری، معلولان و جانبازان، سازمان بهزیستی اصفهان:نشر بیتا.

- میقاتی، ناصر. ( 1373). مناسبسازی سیستم حمـل و نقل شهری جهت معلـولان، وزارت کشـور، تهـران:مرکز مطالعات برنامهریزی شهری.

- نیرو، شیرین. ( 1383). تجربه مناسب سازی محـیط شـهری تهـران، کارگـاه تخصصـی طراحـی فضـاهای عمومی قابل دسترس برای کم توانان جسمی، تهران.

- DFID. 2000. Disability, Poverty andDevelopment. London. 

- Hanniff, R. and Kheder, R. 2007. Women withDisabilities in the Urban Environment .J:

Women and Urban Environments. Pages: 1-4 .

- Inter – American Development Bank. 2001.Social Development Newsletter .

- Moeeis, R. 1968. Urban Sociology, NewYork.

- Stanbury, J. and Hugo J. S. 2000. Formulationof policy for transportation of Special NeedsPassengers. Proceedings: CODATUIX. MexicoCity .

- Venter, C. J,. Bogopane, H. I,. Camba, J, .22-Venkatesh, A,. Rickert, T, E,. Mulikita, N,. and

Maunder, D, C. Improving accessibility forpeople with