تحلیل انتقادی گفتمان‌های قدرت و جنسیت در آثار نویسندگان زن دهه‌ی هشتاد (ارسطویی، پیرزاد، وفی)

محورهای موضوعی : فصلنامه زن و جامعه

آزاده نجفیان ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی( گرایش غنایی)، دانشگاه شیراز.)
سعید حسامپور ² (عضو هیات علمی و استاد بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز.)
فریده پورگیو ³ (عضو هیات علمی و استاد بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی دانشگاه شیراز.)

تاریخ دریافت : 1397/02/17 تاریخ پذیرش : 1398/05/07 تاریخ انتشار : 1398/05/01

کلید واژه: جنسیت, گفتمان انتقادی, قدرت, شیوا ارسطویی, زویا پیرزاد, فریبا وفی,

چکیده مقاله :

  دهه‌ی هشتاد دوران تغییرات اساسی در گفتمان‌های قدرت حاکم در ایران است. رقابت دو گفتمان اصلاح‌طلب و اصول‌گرا باعث ایجاد شکاف در هژمونی حاکم شد و این امکان را برای افراد جامعه به وجود آورد تا نگاهی نو به نقش‌ها و وظایف خود در جامعه بیندازند و به بازتعریف هویت فردی خویش بپردازند. یکی از گروه‌های اجتماعی که اثرات این تغییرات سیاسی و اجتماعی حاکم را در آن‌ها می‌توان بررسی کرد، نویسندگان زن هستند. در این مقاله 6 داستان از سه نویسنده‌ی زن مطرح دهه‌ی هشتاد (شیوا ارسطویی، زویا پیرزاد و فریبا وفی) بارویکرد تحلیل انتقادی گفتمان بررسی شده‌است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می‌دهد که دگرگونی در گفتمان‌های قدرت و جنسیت حاکم در نحوه‌ی کاربرد زاویه‌ی دید، شیوه‌ی روایت و موضوع این داستان‌ها تاثیر مستقیم داشته‌است. استفاده از زاویه‌ی دید اول شخص و راوی زن نشان از صدادار شدن قشر بزرگی از جامعه دارد که تا پیش از این از رسانه‌ای برای صحبت از خواسته‌هایشان محروم بودند. زنان با پرداختن به موضوعاتی پیرامون مسائل و دغدغه‌های زنان طبقات مختلف جامعه و استفاده از روایت‌های خطی و سرراست، هم به آگاهی بخشی جامعه از شرایط و نیازهای این اقلیت جنسیتی دست می‌زنند و هم مخاطبان بیشتری را جذب نوشته‌های خود می‌کنند. در مقابل، همانطور که تغییر گفتمان‌های حاکم تاثیر مستقیمی بر آثار نویسندگان زن داشته‌است، آنان نیز از نوشتن به عنوان کنشی اجتماعی و ابزاری برای اعمال قدرت استفاده می‌کنند تا با نقد کلیشه‌های جنسیتی موجود، به تغییر تدریجی گفتمان‌های قدرت و جنسیت زمان خود بپردازند.

چکیده انگلیسی:

The years 2000-2010 made a period of fundamental changes in the dominant discourses of power in Iran. The rivalry between the two discourses of reformationsim and conservatism created a gap in the ruling hegemony and brought about the possibility for Iranian citizens to rethink their rules and functions in the society and to redefine their individual identities. One of the social groups among which the effects of these political and social changes can be observed is that of female writers. This study takes on to study six stories by three eminent female writers of the 2000s decade (Shiva Arastoui, Zoya Pirzad, and Fariba Vafi) with a critical discourse analysis approach. As the main result, this study demonstrates that the transformation of the ruling discourses of power and gender has had a direct effect on the points of view, narrative styles, and subjects of these stories. Employing the first-person point of view, and a female narrator indicates that women have gained a voice significantly more powerful than the past. Addressing issues regarding the problems and concerns of women from various social classes and using straightforward, linear narratives, female writers create a social awareness of the needs and situations of this minoritized gender and also attract a wider audience. On the other hand, as the change of the ruling discourses has had a direct effect on the works of female writers, the latter have, in turn, used writing as a social act and a means for applying their power in order to gradually change the discourses of power and gender through a critique of the existing gender stereotypes

منابع و مأخذ:

Abrahamian, E .(2010). A History of Modern Iran. Translated by Mohammad E Fatahi. Fourth Edition.  Tehran: Ney .[In Persian]

Aghagolzadeh, F. (2015). Critical Discourse Analysis. Third Edition. Tehran: Elmi Farhangi. [In Persian].

Aghagolzadeh, F. (2007). Critical Discourse Analysis & Literature. Adab Pazohi, 1, 17-28. [In Persian].

Aghagolzadeh, F.(2004). Methodology of Analysis in Critical Discourse Analysis. Collected Essays,  Allame Tabatabai University, 6,1-10. [In Persian]

Aghagolzadeh, F.(2007). Major Approaches in Critical Discourse Analysis. Zaban va Zabanshenasi. 5, ,39-54.[In Persian].

-Arastoui, Sh. (2008). Aftab Mahtab. Fifth edition. Tehran: Markaz. [In Persian].

Baghery, N. (2013). The Transformation of the goddesses in the novel ‘khawf’ by Shiva Arastoui. Motaleat Dastan. 1, 5-15. [In Persian].

Bradley, H.( 2007). Gender. Cambridge: Polity Press.

De Beauvoir, S.(2015). The Ethics of Ambiguity. New York: Philosophical Library/Open Road.

Fairclough, N. (2000). Critical Discourse Analysis. Translated by Mohammad Nabavi & Mehran Mohajer. Tehran: Markaze motaleat va tahghighat resane.[In Persian].

Fairclough, N.(1995). Critical Discourse Analysis, The Critical Study of Language. New York: Longman.

Fairclough, N.(1996). Language and Power. Tenth impression. New York: Longman.

Fanon, F.(1956). A Dying Colonialism. New York: Grove Press.

Gholam hosseinzade, Gh. Tahery, Gh. & Hosseiny,S. (2012).The Evolution of Women’s Literature in Iran from the Eve of the Constitutional Revolution to 2010. Tarikh Adabiat 3/71, 199-212. [In Persian].

Ghorbani Joibary, K. (2016). The Representation of Female Identity in the Collection of Short stories  “Even When We Laugh” by Fariba Vafi According to Fairclough’s Discourse Analysis. Zaban va Adabyate Farsi. 79, 219-245. [In Persian].

Godarzy,M.(2013).Demographic  Window and Individualistic Values with a Reflection on the Senses, Recently Published Result of the 2011. Andisheie Pouya. Summer, 28-30. [In Persian].

Goli, A. Mohammady, F. & Nazary, S. (2011). The Narrative of the Passage from Tradition to Modernity in the Story “The Arced Taste of Persimmon” by Zoya Pirzad. Baharestane Sokhan. 16, 81-98. [In Persian].

Heydari, F.& Bahramian, S.(2010). Women, Sovereignty and Surrender in the Works of Zoya Pirza. Andishehaye Adabi. 6,125-145. [In Persian].

Jawahery, F.(2017). A Report of Women’s  Social Situation In Iran. Second Edition. Tehran: Nye. [In Persian].

Jorgensen, M & Philips, L. (2013). Discourse Analysis as Theory and Method. Translated by Hadi Jalili. Third Edition. Tehran: Ney. [In Persian].

Kalantary, S. Abaszadeh, M. Saadaty, M. Pourmohammad, R & Mohammadpour, N. (2009). Discourse Analysis with Emphasis on Critical Discourse as a Qualitative  Research Method. Sociology.  4, 7-28. [In Persian].

Khosravy, H & Kazemy, M. (2013). An Analytic Study of Fiction Elements in the Short story ‘Not Yet, But Later., Zaban va Adabiat Farsi. 1, 129-147. [In Persian].

Madani, S. (2012). A Report of the Social Situation in Iran. Tehran: Rahman [In Persian].

Mills, S. (2009). Discourse. Second Edition. Zanjan: Hezareie Sevom. [In Persian].

Mirabedini, H. “Women’s Fiction Writing”. Vista, the internet Journal. [In Persian].

Nikoobakht, N.  Dasp, A. Bozorg Bigdeli, S. & Monshizadeh, M.(2013). The Formative Process of Feminine Stylistics. Naghde Adabi. 18, 119-152. [In Persian].

Paknia, M. & Janfada, N. (2015). Women’s Writing Tradition: A case Study of Two Generations of Iranian Female Writers (Simin Daneshvar and Zoya pirzad). Zan dar Farhang va Honar. 1, 45-60.[In Persian].

Parastesh, Sh & Sasanikhah, F. (2010). Gender Representation in Novel Discourse.  Zan dar Farhang va Honar. 4,55-74. [In Persian].

Pira, F. (2008). Gender and Power in Nizam al-Mulk’s Siasatnameh. Pazohesh Zanan. 3, 155-169. [In Persian].

Pirzad, Z. (2015). Three Books. Thirtieth Edition. Tehran: Markaz. [In Persian].

Rezvanian, Gh. & Kiani, H. (2016). The Representation of Women in the Works of Iranian Female Fiction Writers From 2000 to 2010. Adab Pajohi. 31, 39-64. [In Persian].

Rozbeh, M. & Talebi, M. (2007). Feminist Critique of Arastoui’s Stories. Olume Adabi.  5, 89-124. [In Persian].

Saberpour, Z. (2014). The Second Gender as a Theoretical Foundation for Feminist Critical Discourse Analysis. Jostarhaie Adabi. 184, 27-50. [In Persian].

Seraj, A. (2015). Feminine Discourse.  Tehran: Roshangaran. [In Persian].

Soltani, Ali. (2015).The Mechanisms of Power Currents in the Islamic Republic of Iran. Fourth Edition. Tehran: Ney. [In Persian].

Vafi, F. (2015). In the way of Villa. Sixth Edition. Tehran: Cheshmeh. [In Persian]. 

Valizadeh, H. (2008). Gender in Iranian female Novelists’ works. Naghdeh Adabi. 1,191- 223. [In Persian].

Yarmohammady, L. (2012). An Introduction to Discourse Studies. Tehran: Hermes. [In Persian].