گونه‌شناسی زندانیان علوی و تناسب جرم و مجازات آنها در عصر اول و دوم عباسی با تاکید بر حقوق اسلامی
محورهای موضوعی : جامع الفقهیهنورعلی احمدی فالحی 1 , یونس فرهمند 2 , فهیمه مخبر دزفولی 3
1 - دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار، گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استادیار، گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: علویان و عباسیان, زندانیان علوی در عصر عباسی, مجازات علویان, نفس زکیه, عباسیان, حقوق اسلامی,
چکیده مقاله :
عباسیان گرچه با شعار الرضا من آل محمد (ص) و در نتیجه همکاری علویان و بیعت با نفس زکیه توانستند حکومت بنی‌امیه را براندازند، اما خیلی زود و از همان آغاز پیروزی، اختلاف میان عباسیان و علویان بر سر مشروعیت حکومت نمایان شد و به‌تدریج شدت گرفت. واکنش عباسیان به این اختلافات، زندانی کردن علویان و شکنجه و قتل آنان بود. این پژوهش بر آن است تا با شیوه توصیفی – تحلیلی روشن سازد که گونه‌های مختلف علویان زندانی مخالف خلافت عباسی کدام‌اند و آیا بین جرم و مجازات این زندانیان تناسبی وجود داشته است یا خیر؟ یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که اگرچه می توان زندانیان مخالف علوی را به گونه های مختلفی تقسیم کرد، اما به دلیل عدم وجود قوانین مدون قضایی، اراده خلیفه تعیین‌کننده نوع و مقدار مجازات بود و بر این اساس تفاوت معناداری بین مجازات این گروه‌ها وجود نداشت و بین جرم و مجازات‌ها آنها تناسبی دیده نمی‌شود.
Although the Abbasids were able to overthrow the Bani Umayyad government with the slogan of Al-Reza Man Aal Muhammad (pbuh) and as a result of the cooperation of the Alevis and allegiance to the self-proclaimed Zakiyah, but very soon and from the very beginning of the victory, the difference between the Abbasids and the Alevis over the legitimacy of the government became apparent and gradually intensified. took The reaction of the Abbasids to these differences was to imprison the Alevis and torture and kill them. This research aims to clarify with a descriptive-analytical method what are the different types of Alawites imprisoned against the Abbasid caliphate and whether there was a proportionality between the crime and the punishment of these prisoners or not? The findings of this article show that although Alevi opposition prisoners can be divided into different types, but due to the lack of codified judicial laws, the will of the Caliph determined the type and amount of punishment, and accordingly, there was no significant difference between the punishments of these groups. There is no proportionality between the crimes and their punishments.
ابن اثیر، علی بن محمد الشیبانی، الکامل فی التاریخ، دار صادر، بیروت1965م. ابن اثیر، علی بن محمد الشیبانی، الکامل فی التاریخ، دار صادر، بیروت1965م.
ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، دار الکتب العلمیة، بیروت1992م.
ابن طباطبا، محمد بن علی (ابن طقطقا)، الفخری فی الاداب السلطانیة و الدول الاسلامیة، دار صادر، بیروت1966م.
ابن عبد ربه، احمد بن محمد، العقد الفرید، تحقیق احمد امین و دیگران، مطبعة لجنة التالیف، القاهره1965م.
ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، دار الفکر، بیروت1415ق.
ابن العماد حنبلی شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، دار ابن کثیر، بیروت، لبنان1406ق.
ابن قتیبة، ابو محمد عبدالله بن مسلم، عیون الاخبار، تحقیق یوسف علی الطویل، دار الکتب العلمیة، بیروت، بی تا.
ابن کثیر، الحافظ ابو الفداء الدمشقی، البدایة و النهایة، مطبعة المعارف، بیروت1966م.
الازدی، یزید بن محمد، تاریخ موصل، موسسة دار التحریر للطبع و النشر، قاهره1967م.
اصفهانی، ابو الفرج علی بن الحسین، مقاتل الطالبیین، تحقیق احمد صقر، دار المعرفة، بیروت، بی تا.
البسوی، یعقوب بن سفیان، المعرفة و التاریخ، تحقیق اکرم ضیائ العمری، موسسة الرسالة، بیروت 1981م.
امین، احمد، ضحی الاسلام، چاپ هفتم، مکتبة النهضة المصریة، قاهره
بلاذری، احمد بن یحیی، البلدان و فتوح هاو احکام‌ها، تحقیق سهیل زکار، دار الفکر، بیروت 1992
بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق عبد الزیز الدوری، دار فرانتس اشتاینر، بیروت1978م.
تنوخی، المحسن بن علی، الفرج بعد الشدة، دار صادر بیروت 1978م.
تنوخی، المحسن بن علی، نشوار المحاضرة و اخبار المذاکرة، تحقیق عبود الشالچی، بی جا 1971م.
جعفری، حسین محمد، تشیع در مسیرتاریخ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1359ش.
جهشیاری، محمد بن عبدوس، الوزراء و الکتّاب، دار الفکر الحدیث، بیروت، 1988م.
حسین، جاسم، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ترجمه محمد تقی آیت اللهی، انتشارات امیر کبیر، تهران 1376ش.
خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، دار الکتاب العربی، بیروت، بی تا.
ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق عمر عبد السلام التدمری، دار الکتاب العربی، بیروت 1992م.
السمعانی، عبد الکریم بن محمد، الانساب، تحقیق عبد الرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی، نشره محمد امین دمج، بیروت1980م.
السیوطی، جلال الدین عبد الرحمن، تاریخ الخلفاء، تحقیق محی الدین عبد الحمید، مطبعة الفجالة، القاهرة1969م.
شوقی ضیف، احمد، تاریخ الادب العربی (العصر العباسی الاول) دار المعارف، بیروت، الطبعة العاشرة 1992م.
شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، منشورات بصیرتی، قم، بی تا.
طبری، محمد بن جریر، تاریخ رسل و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، دارالمعارف، القاهره 1967م.
طقوش، محمد سهیل، دولت عباسیان، ترجمه حجت الله جودکی، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، قم1383ش.
عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، دارالفکر، بیروت، لبنان1987.
غفاری، عباسقلی، تاریخ سخت کشی، نشر نگاه، تهران، 1400ش.
الکندی، محمد بن یوسف، الولاة و القضاة، مطبعة الادبء الیسوعین، بیروت 1908م.
مسعودی، علی بن الحسین، مروج‌الذهب و معادن الجواهر، تحقیق شارل بیلا، نشر الجامعة اللبنانیة، بیروت1979م.
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، بیروت. بی تا.
