نقش عرفان امام خمینی (ره) بر مشارکت سیاسی- اجتماعی زنان
محورهای موضوعی : اندیشه سیاسی رهبران انقلاب اسلامیناصر اشرفی 1 , عبدالرضا مظاهری 2 , نادر محمدزاده 3
1 - دانشجوی دکتری عرفان اسلامی و اندیشه امام، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
2 - استاد تمام هیئت علمی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، تهران، ایران.
3 - گروه ادیان و عرفان ، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی ، زنجان،ایران.
کلید واژه: امام خمینی (ره) , عرفان , سیاست , زنان , اجتماع .,
چکیده مقاله :
در این پژوهش، نقش اندیشه‌های عرفانی امام خمینی (ره) در تبیین جایگاه و میزان مشارکت زنان مسلمان در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی بررسی می‌شود. با توجه به پایبندی امام به فقه دینی و اصول اسلامی، ایشان حق زنان برای حضور و مشارکت در جامعه را به رسمیت شناختند و آن را در بسیاری از موارد، ضرورتی برخاسته از مقتضیات زمان دانسته‌اند. امام خمینی با تاکید بر جایگاه زنان در انقلاب و جامعه، معتقد بودند که زنان می‌توانند به عنوان فعالان سیاسی و اجتماعی نقش‌آفرینی کنند، اما این نباید به فراموشی یا کم‌اهمیت جلوه‌دادن نقش اصلی آنان در تربیت جامعه اسلامی منجر شود. از نگاه امام، حضور اجتماعی زنان منافاتی با نقش آنان در خانواده ندارد و اسلام ضمن تأکید بر جایگاه زن در خانواده، فعالیت او را در جامعه نیز ارزشمند و مؤثر می‌داند. در عین حال، اختلاف نظرهایی در میان فقها درباره‌ی جواز مشارکت سیاسی زنان و ریاست آنان بر حکومت وجود دارد. امام خمینی به عنوان بنیان‌گذار حکومت اسلامی، به تاثیر شرایط زمانی و مکانی در اجرای احکام فقهی تأکید داشتند، و این دیدگاه‌ها اهمیت بازبینی و تأمل دوباره بر جایگاه اجتماعی و سیاسی زنان را در جامعه اسلامی روشن می‌سازد. این تحقیق با روش تحلیلی و استفاده از منابعی همچون قرآن، مقالات و صحیفه امام خمینی (ره) به مطالعه ضرورت مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان در جامعه می‌پردازد و جایگاه عرفان امام خمینی را در این موضوع روشن می‌سازد.
This study examines the role of Imam Khomeini's mystical perspectives in defining the position and level of participation for Muslim women in political and social arenas. Adhering to Islamic jurisprudence and principles, Imam Khomeini acknowledged women’s right to engage in societal and political activities, considering this involvement, in many cases, as a necessity dictated by the demands of the time. While emphasizing the significant role of women in the revolution and society, he believed that women could actively participate in political and social fields; however, this should not overshadow or diminish their primary role in nurturing the Islamic community. From Imam Khomeini’s viewpoint, women’s social presence does not conflict with their role within the family. Islam, while underscoring the importance of women’s role in family life, also values and acknowledges their societal activities as meaningful and influential. However, there remain differing opinions among scholars regarding women’s eligibility for political participation and leadership in governance. As the founder of the Islamic government, Imam Khomeini stressed the importance of contextual factors, including time and place, in implementing Islamic rulings, highlighting the need to reconsider women’s social and political roles within the Islamic society. This research uses an analytical approach, drawing on resources such as the Quran, articles, and Imam Khomeini’s "Sahifeh" to explore the necessity of Muslim women’s political and social participation. It sheds light on the importance of Imam Khomeini’s mystical views in redefining this issue for contemporary Islamic society.
1. قرآن کریم . ترجمه مکارم شیرازی ، نشر قاصدک شهرک ،1391.
2. بخاری، محمد بن اسماعیل ، صحیح بخاری ؛ قاهره – مصر،1410ق.
3. جناتی ، اشرف؛ " تساوی زن ومرد از نگاه قرآن" ، سایت پرتال امام خمینی (ره)1398.
4. جناتی، محمد ابراهیم؛زن و مسائل اجتماعی و سیاسی از نگاه مبانی اجتماعی،سایت پرتال امام خمینی؛1396.
5. حسنی، سیدمعصومه ، تفاوت های جنسیتی از دیدگاه اسلام و فمینیست، نشر مجله مطالعات راهبردی زنان، 1383.
6. خمینی، سید روح ا...؛ آداب الصلوة ؛ چاپ 8، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1378.
7. خمینی، سید روح ا... ،صحیفه امام خمینی، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) ؛ تهران: 1379.
8. خمینی ، سید روح ا... ؛ ولایت فقیه؛ چاپ 12، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1381.
9. رضایی ، م . جایگاه سیاسی زن از دیدگاه امام خمینی(ره). پژوهشهای نوین در گستره ی تاریخ، فرهنگ و تمدن شیعه ، 1400.
10. روحانی، عباسعلی ، پژوهشنامه متین؛ س1، ش2، ص 4 ، بهار 1378.
11. زارع، مهدوی ، ق، نقدی پور، م ، نجفی ،م . بررسی مشارکت سیاسی زنان در فرآیند شکل گیری ، تثبیت و تداوم انقلاب اسلامی ایران ، 1396.
12. سامویل هانتینگتون،سامان سیاسی درجوامع دست خوش دگرگونی ،ترجمه محسن ثلاثی ،نشر علم ،1387.
13. سیدی ، فرانک ، بازتولید پرسمان مشارکت سیاسی – اجتماعی زنان در گفتمان انقلاب اسلامی، 1400.
14. شمس الدین ،محمد مهدی ؛حدود مشارکت سیاسی زنان در اسلام ؛ترجمه محسن عابدی ،انتشارات بعثت،پاییز 1376،تهران.
15. میرمحمدی، داود؛شوراهای اسلامی ،کتاب ضرورت پیش شرطها و مکانیزم های لازم برای اجرای آن؛ انتشارات حوزه ی معاونت سیاسی – اجتماعی وزارت کشور-دفتر امور اجتماعی، پايیز1377.
16. هدایت زاده، فرهاد ، دیدگاه امام خمینی(ره) درباره جایگاه زن با محوریت شخصیت حضرت زهرا(س) ، تهران: نشر عروج ، 1390.
- www.tebyan.net
- www.mehrnews.com
- www.farsnews.com
