تحلیلی از معرفت‌بخشی تجربه محض و باورهای پیشین در آن از دیدگاه ابن عربی

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

لیلا میرزاخانی ¹ , عبدالرضا مظاهری ² , بخشعلی قنبری ³

1 - دانشجوی دکتری ادیان و عرفان، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران.
2 - استاد گروه ادیان و عرفان، واحدعلوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران.نویسنده مسئول: [e-mail]
3 - دانشیار گروه ادیان و عرفان، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/10/14 تاریخ پذیرش : 1401/12/23 تاریخ انتشار : 1403/09/18

کلید واژه: سبک زندگی اسلامی, تجربه دینی, تجربه عرفانی, وحی, کشف, الهام, معرفت.,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر یک نوع روش ماهیت¬شناسی در حوزه سبک زندگی، معرفت¬بخشی اسلامی و باورهای سنتی اسلامی و عرصه هاي مشابه را تبیین¬می¬کند. شناخت و تبیین مفاهیم ترکیبی همچون سبک زندگی اسلامی، کاري است پیچیده که در عهدة شرح¬اللفظ نیست و در این راستا دین مبین اسلام در تمامی حوزه ها چارچوب¬هایی را در جنبه¬های مختلف ارائه¬نموده که بر این اساس نظریه-های متفاوتی نیز ارائه¬شده¬است. در برخورد با تجربه دینی دو دیدگاه وجود دارد. یکی ساخت¬گرایی که تجربه را مجموعه ساختار ذهنی فرد تجربه¬گر می‌داند و دیگری ذات¬گرایی که تجربه¬های گوناگون را دارای هسته‌ای با اوصاف مشترک می‌داند. معرفت¬شناسان جدید، تجربه محض و بدون تغییر را قبول نداشته و باورهای پیشین را مسبوق به تجربه آورده و تأثیر زمان و مکان و فرهنگ تجربه را سبب تفسیر آلود‌شدن آن می‌دانند. اما صاحب این قلم با بدعت خواندن مکاشفات برخی از عرفا توسط هم¬عصران آن¬ها و تعارض داشتن مکاشفات لیدی جولیان با تعالیم کلیسای دوران خودش، نقش زمان و مکان را در تجربه محض نپذیرفته و برای اثبات آن به شش دلیل از ابن عربی بدین قرار توسل جسته‌اند و آنگاه با این استدلال‌ها مکاشفه عارف را زمانی معرفت¬زا و قابل¬اعتماد می‌داند که خالص بوده و دارای این شرایط باشد تا از این طریق تجربه محض را اثبات¬نماید.

چکیده انگلیسی:

The present research explains a type of essentialist method in the field of lifestyle, Islamic knowledge and traditional Islamic beliefs and similar fields. Recognizing and explaining hybrid concepts such as Islamic lifestyle is a complex task that is not in the responsibility of glossary, and in this regard, the religion of Islam has presented frameworks in different aspects in all areas, on the basis of which different theories have been presented. . There are two views in dealing with religious experience. One is constructivism, which considers experience to be the set of the mental structure of the experiencer, and the other is essentialism, which considers various experiences to have a core with common characteristics. But the author of this pen did not accept the role of time and space in pure experience by calling the revelations of some mystics by their contemporaries as heresy and the contradiction of Lady Julian's revelations with the teachings of the church of his time, and to prove it, he appealed to Ibn Arabi for six reasons. 1- Not knowing the experience 2- Not expecting the experience 3- Not having a history of experience 4- The experience not being suitable for the nature of the seeker 5- Not repeating the experience 6- The result of not thinking about the experience. And then, with these arguments, he considers the mystic's revelation to be epistemic and reliable when it is pure and has these conditions to prove pure experience

منابع و مأخذ:

.شرف الدین سید حسین؛ سبک زندگی با رویکرد معنوی؛ پژوهشنامه سبک زندگی سال سوم بهار و تابستان 1396 شماره 4.
2.اوجاقی ناصرالدین، دین و تأثیر آن بر رفتار اخلاقى، معرفت 1386 شماره .113
3.فاضل قانع , حمید؛ سبک زندگی اسلامی؛ضرورت‌ها و راهبردها؛ فصلنامه علمی تخصصی محفل؛ سال دهم، شماره هشتم، 1392.
4.آشتیانی، سید جلال الدین، 1380، شرح مقدمه قیصری، قم، نشر بوستان.
5.ظهیری, سید مجید. (1392). روش شناخت سبک زندگی اسلامی. پژوهش های اجتماعی اسلامی, 19(98), 3-14.
6.ابن عربی، محیی الدین، 1997، رسائل، رساله مالا یعول علیه، تقدیم و ضبط محمد شهاب الدین العرب، بیروت، داردادر.
7.------------، 1394، مالایعول علیه، ترجمه و شرح سعید رحیمیان، نشر معاصر.
8.------------، 2003، کتاب المعرفه، تقدیم و تحقیق محمد امین ابوجوهر، و مشق دارالتکوین.
9.------------، 1405، ه.ق، التجلیات الالهیه، همراه با تعلیقات ابن سودکین و کشف الغایات فی شرح ما اکتشف علیه التجلیات با تحقیق اسماعیل عثمان یحیی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
10.ابن فناری، شمس الدین محمد، 1384، مصباح الانس، مقدمه محمد خواجوی، ج 2، انتشارات مولی.
11.اسپیلکا، برنارد، 1390، روان شناسی دین، ترجمه محمد دهقانی، انتشارات رشد، تهران.
12.پترسون، مایکل و دیگران، 1376، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران، طرح نو.
13.پل نویا، 1373، تفسیر قرآنی و زبان عرفانی، ترجمه اسماعیل سعادت، مرکز نشر دانشگاهی.
14.تالیا فرو، چارلز، 1382، فلسفه دین در قرن بیستم، ترجمه انشاءالله رحمتی، دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
15.حسین زاده، محمد، 1376، فلسفه دین، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
16.جیمز، ویلیام، 1391، تنوع تجربه دینی، ترجمه حسین کیانی، انتشارات حکمت.
17.جان هیک، 1382، بعد پنجم، ترجمه بهزاد سالکی، نشر قصیده سرا.
18.سروش، عبدالکریم، 1392، قبض و بسط تئوریک شریعت، مؤسسه فرهنگی صراط.
19.شیروانی، علی، 1381، جستارهایی در کلام جدید، سمت و معاونت پژوهشی دانشگاه قم، چاپ اول.
20.عباسی، بابک، 1391، تجربه دینی و چرخش هرمنوتیکی، بررسی و نقد آرای ویلیام الستون، انتشارات هرمس، تهران.
21.قائمی نیا، علیرضا، 1381، تجربه دینی و گوهر دین، بوستان کتاب، قم.
22.مجلسی، محمدباقر، 1403، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت، موسسه الوفاء.
23.محمدی ری شهری، 1392، منتخب میزان الحکمه تلخیص سید حمید حسینی، ترجمه حمیدرضا شیخی، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، چاپ یازدهم.
24.ملکیان، مصطفی، 1385، مشتاقی و مهجوری، نشر معاصر.
25.وولف، دیویدام، 1393، روان شناسی دین، ترجمه محمد دهقانی، انتشارات رشد، تهران، چاپ دوم.
26.هانری کربن، 1382، پیش داوری‌هایی درباره تشیع، ترجمه مرسده همدانی، عرفان ایران، شماره 11.
27.استیس، والتر، 1375، عرفان و فلسفه، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران، سروش.
28.فعالی، محمد تقی، 1350، تجربه دینی و مکاشفه عرفانی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
Katz, Staven, fed, 1978, Mysticism and philosophical analysis, London, Sheldon press 45.
Proud FOOT, Wayne, 1985, religions, Experience, university of California