ابعاد توسعه سیاسی بر اساس آموزه‌های اسلامی برای دولت جمهوری اسلامی ایران

محورهای موضوعی : اداره امور عمومی، حکمرانی، سیاستگذاری و خط مشی گذاری عمومی

زهرا قربان زاده ¹ , امین نیک پور ² , زهرا شکوه ³ , شهین شرفی ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.
2 - دانشیار، گروه مدیریت دولتی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران (نویسنده مسئول)
3 - استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.
4 - استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/10/07 تاریخ پذیرش : 1403/10/26 تاریخ انتشار : 1403/12/18

کلید واژه: توسعه سیاسی, آموزه‌های اسلامی, دولت جمهوری اسلامی ایران, دیمتل,

چکیده مقاله :

 

هدف از این تحقیق، اولویت‌بندی ابعاد توسعه سیاسی بر اساس آموزه‌های اسلامی برای دولت جمهوری اسلامی ایران است. این تحقیق به‌عنوان یک مطالعه توسعه‌ای- کاربردی طراحی شده و از نظر ماهیت و روش، به‌صورت پیمایشی انجام شده است. برای گردآوری داده‌ها، از ابزارهای متنوعی شامل مراجعه به اسناد و مدارک معتبر، مصاحبه با خبرگان و توزیع پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل 15 نفر از اساتید دانشگاه در رشته‌های مدیریت توسعه و علوم سیاسی است که با مباحث اسلامی آشنا هستند، همچنین اساتید حوزه و روحانیون که در زمینه مدیریت دولتی و علوم سیاسی تخصص دارند، در نظر گرفته شده‌اند. در این تحقیق، به منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، از تکنیک دیمتل بهره‌گیری شده است که به بررسی روابط بین ابعاد مختلف توسعه سیاسی کمک می‌کند. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که بُعد مشارکت مؤثر سیاسی به‌عنوان مهم‌ترین بُعد در میان ابعاد توسعه سیاسی شناسایی شده است. این یافته نشان‌دهنده اهمیت بالای مشارکت شهروندان در فرآیندهای سیاسی و اجتماعی است که می‌تواند به تقویت حس مسئولیت‌پذیری و ایجاد یک فرهنگ سیاسی سالم و پویا منجر شود. علاوه بر این، بُعد مردم‌سالاری دینی به‌عنوان تأثیرپذیرترین بُعد شناخته شده است که نشان‌دهنده ارتباط عمیق آن با سایر ابعاد توسعه سیاسی است. این تحقیق می‌تواند به‌عنوان یک راهنمای عملی برای سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیرندگان در جمهوری اسلامی ایران مورد استفاده قرار گیرد و به طراحی برنامه‌ها و سیاست‌های توسعه سیاسی که مشارکت شهروندان را تقویت می‌کند، کمک کند.

چکیده انگلیسی:

Prioritization of the dimensions of political development based on Islamic teachings in the Islamic Republic of Iran1
Zahra Ghorbanzadeh PhD Student, Department of Management, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran. ORCID: 0000-0002-6435-0814 [e-mail]
Amin Nikpour (Corresponding Author) Associate Professor, Department of Management, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran ORCID: 0000-0001-7559-4980 [e-mail]
Zahra Shokoh Assistant Professor, Department of Management, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran. ORCID: 0000-0002-1816-7824 [e-mail]
Shahin Sharifi Assistant Professor, Department of Management, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran. ORCID: 0000-0002-7861-733X [e-mail]
Received: 2024 December 27 | Revised: 2025 January 11| Accepted: 2025 January 15
1 https://doi.org/10.71815/JNAPA.2025.1194673


140 بهار ،1، شماره 2دوره 4
Extended Abstract
The aim of this research is to prioritize the dimensions of political development based on Islamic teachings for the government of the Islamic Republic of Iran. This study is designed as a developmental-applied research and is conducted in a survey manner. To collect data, various tools have been utilized, including reviewing credible documents, interviewing experts, and distributing questionnaires. The statistical population of this research includes 15 university professors in the fields of development management and political science who are familiar with Islamic topics, as well as seminary professors and clergy who specialize in governmental management and political science. In this research, the DEMATEL technique has been employed to analyze the data, which helps in examining the relationships between different dimensions of political development. The results indicate that the dimension of effective political participation has been identified as the most important among the dimensions of political development. This finding highlights the significant role of citizen participation in political and social processes, which can enhance the sense of responsibility and foster a healthy and dynamic political culture. Additionally, the dimension of religious democracy has been recognized as the most influenced dimension, indicating its deep connection with other dimensions of political development. This research can serve as a practical guide for policymakers and decision-makers in the Islamic Republic of Iran, assisting in the design of programs and policies that strengthen citizen participation in political processes.
In the present study, the dimensions of political development based on Islamic teachings were initially identified through library studies and interviews with experts. These dimensions were classified into nine categories: authentic political-Islamic worldview, coherence of organizational political culture, rationality, and rationality, justice-centeredness, reliance on spirituality, rule of law, effective political participation, religious democracy, and responsibility and accountability. Then, these dimensions were examined and analyzed using the DEMATEL technique. Analysis of the results obtained from the DEMATEL technique shows that the dimension of effective political participation has been identified as the most important dimension among the dimensions of political development. This result indicates that to realize political development in the Islamic Republic of Iran, there is a need for active and effective participation of citizens in political and social processes. Political participation not only helps to strengthen the sense of responsibility among the people but also leads to the creation of a healthy and dynamic political culture. In other words, the greater the participation of the people in political decision-making and processes, the closer we can get to achieving the goals of political development. On the other hand, the dimension of religious democracy has been identified as the most influential dimension in this research. This indicates that the principles of religious democracy, as one of the main pillars of the Islamic Republic of Iran system, are influenced by other dimensions of political development. In other words, to strengthen religious democracy, special attention should be paid to other dimensions such as justice-orientedness, rationality and wisdom, and the coherence of political culture. This mutual relationship between the different dimensions of political development can lead to the creation of an


140 بهار ،1، شماره 2دوره 4
efficient and accountable political system in which the rights and freedoms of citizens are well respected. The present research has significant differences from previous studies in the field of political development, especially in the field of attention to Islamic components. For example, in the study of Amir Mazaheri et al. (1402), various components of political development have been identified, but the components of political participation and political freedom have not been considered. In contrast, the present study specifically focuses on the dimensions of political development based on Islamic teachings and identifies the dimension of effective political participation as the most important dimension. Also, in the study of Mir Khalili et al. (1401), the political development model based on Iranian Islamic progress has 10 main components, while the present study classifies the dimensions of political development into nine specific categories and emphasizes the importance of the interrelationship between these dimensions. The results of the study of Malekshahi et al. (1400) also emphasize the impact of political development components on good governance, while the present study specifically addresses the impact of political participation on the achievement of political development goals in the Islamic Republic of Iran. The limitations of the present study include that the results obtained are based only on the opinions of experts and academics and may not fully represent the general views of society. Also, the focus of the study on the dimensions of political development based on Islamic teachings may lead to limitations in examining other components of political development that have been raised in previous studies. In summary, it can be said that these results can be used as a practical guide for policymakers and decision-makers in the Islamic Republic of Iran. Given the importance of effective political participation and its impact on religious democracy, political development programs and policies must be designed in a way that strengthens citizens' participation in political processes. This can include creating appropriate legal and social platforms for participation, educating and raising awareness among the public about political and social rights and responsibilities, as well as strengthening civil and social institutions. Keywords: Political Development, Islamic Teachings, Government of the Islamic Republic Of Iran, DEMATEL.
Contribution of authors All authors have participated in this research in equal proportion.
Ethical approval Written informed consent was obtained from the individuals for their anonym zed information to be published in this article.
Conflict of interest No conflicts of interest are declared by the authors.

منابع و مأخذ:

1. آقابخشی، علی. و افشاری‌راد، مينو. (1389). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: انتشارات چاپار، چاپ سوم.
2. اسم¬حسینی، غلامرضا. و لک¬زایی، نجف. (1399). مبانی اخلاقی توسعه سیاسی در اندیشه امام خمینی (ره). مجله مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 24(3)، 543-564.
3. امیرمظاهری، امیرمسعود.، علمی، محمود.، مؤمنی¬راد، اکبر. و احمدزاده گلی، حسین. (1402). واکاوی ابعاد توسعه سیاسی در برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران. مجله جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، 12(1)، ۲۲۵-۲۵۰.
4. پریزاد، رضا. و سلیمانی، محمدمهدی. (1401). نقش نهاد ملی حمایت از حقوق بشر در پیشبرد توسعه سیاسی جمهوری اسلامی. مجله پژوهش ملل، 7(82)، 7-36.
5. جهانگیری، مسعود. (1394). توسعه سیاسی و موانع آن در ایران و کشورهای خاورمیانه. کنفرانس بین¬المللی علوم انسانی، روان¬شناسی و علوم اجتماعی، تهران، ایران.
6. رجب¬زاده، احمد. (1378). جامعه¬شناسی توسعه: بررسی تطبیقی- تاریخی ایران و ژاپن. تهران: انتشارات سلمان.
7. سیف¬زاده، حسین. (1396). پانزده مدل نوسازی توسعه و دگرگونی سیاسی. تهران: انتشارات قومس، چاپ سوم.
8. شیرودی، مرتضی. (1393). شاخصه‌های سیاسی توسعه و پیشرفت از منظر اسلام با تکیه بر حکومت امام مهدی (عج). مجله انتظار موعود، 14(45)، 85-102.
9. عابدی¬اردکانی، محمد. و سلطانی، لقمان. (1399). رابطه نظام اداری و توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران (با بهره¬گیری از الگوی نظری جاگورایب). مجله سیاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 50(2)، 629-649.
10. عزیزي، حسن.، شفیعی، اسماعیل. و گلشنی، علیرضا. (1397). تحقق توسعه سیاسی در الگوي اسلامی ایرانی پیشرفت. مجله مطالعات الگوي پیشرفت اسلامی ایرانی، 6(11)، 157-183.
11. فروزنده‌دهکردی، لطف‌الله. و جوکار، علی‌اکبر. (1402). مدیریت اسلامی و الگوهای آن. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ پانزدهم.
12. لک‌زایی، نجف. و اسم¬حسینی، غلامرضا. (1391). الگوهای توسعه سیاسی با تأکید بر اندیشه امام خمینی (ره). مجله مطالعات انقلاب اسلامی، ۹(۲۹)، ۳۵-۶۰.
13. مشکات، محمد.، امیری، اقبال. و خواجه، علی. (1394). جایگاه دین در توسعه سیاسی جمهوری اسلامی ایران. مجله پژوهش¬های سیاسی، 5(15)، 24-44.
14. معمارزاده¬طهران، غلامرضا. و احمدی، مسعود. (1392). مدیریت تطبیقی: اصول، مبانی، نظریه‌ها و الگوهای رایج. تهران: انتشارات اندیشه‌های گوهربار، چاپ چهارم.
15. معمارزاده¬طهران، غلامرضا. و پاک¬طینت، اقبال. (1385). عوامل مؤثر بر توسعه سیاسی. مجله کنترولر، 41(21)، 1-25.
16. ملکشاهی، مجتبی.، کشیشیان¬سیرکی، گارینه. و حسنی¬فر، عبدالرحمن. (1400). بررسی تأثیر توسعه سیاسی بر حکمرانی خوب بر مبنای بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی. مجله پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، 12(46)، 135-160.
17. ملکی، پرویز.، ظهرابی، چنور.، صدفی، ذبیح‌الله. و جهانگیری، علیرضا. (1401). تبیین جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر نگرش به عملکرد توسعه‌ای دولتمردان در ایران (از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی شهر زنجان). مجله مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 21(56)، 369-393.
18. میرخلیلی، سیدحسین.، ابوالفضلی، حسین. و صالحی‌فارسانی، علی. (1401). شناسایی و بررسی مؤلفه‌ها و شاخص‌های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برای تبیین الگوی توسعه سیاسی در ایران. مجله سیاست متعالیه، 10(39)، 241-268.
19. نظری، سیدغنی.، بشیری‌گیوی، حسین. و جنتی، سعید. (۱۳۹۲). بررسی تأثیر مشارکت سیاسی بر توسعه سیاسی مورد مطالعه جوانان شهر خلخال. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 6(١)، 137-146.
20. Dolab, M. (2018). Parties and elites are two major indicators in the country's political structure. University of Cambridge, London, England.
21. Hesstvedt, S. & Christensen, J. (2023). Political and administrative control of expert groups-A mixed‐methods study. Governance, 36(2), 337-357.
22. Kingsbury, D. (2007). Political Development. New York, NY: Routledge.
23. Lin, C. & Wu, W. (2008). A causal analytical method for group decision making under fuzzy environment. Expert Systems with Applications, 34(1), 205-21