ائتلاف یا عدم ائتلاف: تعادل برداری حریصانه در بازی شبه همکارانه با نقش سفته‌بازان در بازی بین دو سیاستگذار پولی و مالی

محورهای موضوعی : اقتصاد پولی

داوود فروتن نیا ¹ , داوود محمودی نیا ²

1 - دانشیار، گروه ریاضی دانشگاه ولی¬عصر(عج) رفسنجان، ایران [e-mail]
2 - دانشیار، گروه اقتصاد دانشگاه ولی¬عصر(عج) رفسنجان، ایران (نویسنده مسئول) [e-mail]

تاریخ دریافت : 1403/06/13 تاریخ پذیرش : 1403/10/22 تاریخ انتشار : 1403/10/22

کلید واژه: نظریه بازی, بازی ائتلافی, بازی شبه-همکارانه, سیاست مالی, سفته بازان ارز,

چکیده مقاله :

اهمیت چگونگی تعامل بین سیاستگذار پولی و مالی در تعیین ثبات متغیرهای کلان اقتصادی در طی دهه­های اخیر توجه بسیاری از محققین اقتصادی را به خود جلب کرده است. با این­حال در بسیاری از مطالعات به­خصوص برای کشورهای درحال توسعه ازجمله اقتصاد ایران، نقش فعالان بازار ارز یا سفته­بازان در این هماهنگی سیاستی کمتر بررسی شده است. ازاین­رو در این مطالعه با فرض اینکه سه بازیکن دولت (سیاستگذار مالی)، بانک مرکزی (سیاستگذار پولی) و سوداگران ارز (مداخله­گران در بازار ارز) در بازی وجود دارند به­دنبال دستیابی به یک سیاست بهینه بین سه بازیکن برای رسیدن با بالاترین سطح از رفاه اجتماعی جامعه هستیم. برای این منظور پس از استخراج قاعده بهینه سیاستی برای هر بازیکن در چارچوب دو تعادل غیرهمکارانه و تعادل شبه­همکارانه ائتلافی برای منافع متقابل، به­دنبال پاسخ به این سوال هستیم که با اجرای چه استراتژی توسط بازیکنان به­طور همزمان، اقتصاد با پیامدهای مطلوب­تری مواجه است. هدف از اجرای ائتلاف در طراحی بازی آن است که سود سفته­باز را کاهش دهیم (این بخش را از اقتصاد حذف) و از طرف دیگر زیان دولت و بانک مرکزی را نیز به سمت صفر حرکت دهیم. نتایج حاصل از این بازی نشان می­دهد که تعادل نش غیرهمکارانه جایی است که دولت و بانک مرکزی سیاست انقباضی و فعالان بازار ارز سیاست انفعالی را در پیش بگیرند. از طرف دیگر نتایج حاصل از تعادل برداری حریصانه در بازی شبه­همکارانه ائتلافی نشان می­دهد که بالاترین منفعت زمانی حاصل می­شود که سه بازیکن برای دستیابی به بالاترین رفاه اجتماعی در جامعه با یکدیگر ائتلاف و مذاکره کنند و در این حالت پیامدهای حاصل از ائتلاف بزرگ و کلی بیش از پیامد تعادلی نش غیرهمکارانه است.

چکیده انگلیسی:

This study examines the role of fiscal policymakers, monetary policymakers, and currency speculators in macroeconomic stability, focusing on Iran. Using a game-theoretic approach, it compares non-cooperative Nash equilibrium, where the government and central bank adopt contractionary policies and speculators remain passive, with a semi-cooperative coalition aimed at reducing speculator profits and minimizing losses for policymakers. The findings reveal that collaboration among players in a coalition achieves higher social welfare and better economic outcomes than non-cooperative strategies.

منابع و مأخذ:

• بیاتی، المیرا؛ صفوی، بیژن و امیر جعفرزاده (1398). همکاری ایران و قطر در برداشت از ذخایر مشترک گازی پارس جنوبی (گنبد شمالی) با تاکید بر نظریه بازی‌ها. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 13(45)، 72-47.
• توکلیان، حسین؛ طاهرپور، جواد و فرزاد محسن¬پور (1398). هماهنگی و اثر متقابل سیاست¬های مالی و پولی در
اقتصاد ایران: یک الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی. فصلنامه پژوهش و سیاست¬های اقتصادی، 27(90)، 241-195
• حسینی، الهام؛ نادمی، یونس، آسایش، حمید و سید حسین سجادی فر (1399). بررسی اثرات متقابل بی ثباتی سیاست های پولی، مالی و نرخ ارز حقیقی در اقتصاد ایران کاربردی از مدل VAR و GARCH. دو فصلنامه مطالعات و سیاست¬های اقتصادی، 7(2)، 133-164
• سامتی، مرتضی؛ فتح آبادی، مهدی و کامران کسرایی (1390). تعادل استراتژی مختلط نش و بازیکنان فوتبال. مطالعه موردی ضربات پنالتی. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 15(5)، 66-47.
• صادقی، عبدالرسول؛ مرزبان، حسین؛ صمدی، علی حسین و کریم آذربایجانی (1400). رابطه میان بازار سرمایه، سپرده¬های بانکی و سفته بازی ارزی: با تاکید بر نقش نرخ بهره در اقتصاد ایران. پژوهش¬های اقتصادی ایران، 26(87)، 42-76.
• عرفانی، علیرضا؛ طالب بیدختی، آزاده و بیتا شهبازی (1401). تقابل استراتژیک مقامات پولی و مالی و فعالان بازار ارز ایران: رویکرد بازی¬های ایستای غیرهمکارانه. فصلنامه پژوهش¬ها و سیاست¬های اقتصادی، 30(102)، 253-217
• محمودی¬نیا، داود (1402). نظریه بازی¬های مقدماتی (کاربرد در اقتصاد و سایر رشته¬ها) جلد اول. انتشارات دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان.
• محمودی¬نیا، داود و داود فروتن¬نیا (1402). دستیابی به تعادل نش و استاکلبرگ در یک بازی استراتژیک بین دولت و بانک مرکزی با فرض وجود نااطمینانی مقام مالی در دستیابی به بودجه. پژوهشنامه اقتصاد کلان، 18(40)، 7-39.
• محمودی¬نیا، داود؛ انجوردا، جکوب؛ دلالی اصفهانی، رحیم؛ بخشی دستجردی، رسول و مجید فخار (1395). تقابل استراتژیک بین دولت و بانک مرکزی در چارچوب بازی¬های همکارانه و غیرهمکارانه (کاربردی از بازی¬های دیفرانسیلی خطی درجه دوم). فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، 24، 121-94.
• منصوری، نسرین؛ موسوی جهرمی، یگانه؛ ابوالحسنی، اصغر و بیتا شایگان (1396). تحلیل رابطه بین دولت و بانک مرکزی و سفته بازان در ایران: رهیافت نظریه بازی¬ها با رویکرد تعادل نش. فصلنامه اقتصاد و الگوسازی، 7(28)، صص 139-167.
• Afonso, A., Alves, J., & Balhote, R. (2019). Interactions between monetary and fiscal policies. Journal of Applied Economics, 22(1), 132–151. https://doi.org/10.1080/15140326.2019. 1583309
• Aguiar, M. (2002). Informed Speculation and the Choice of Exchange Rate Regime. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=7b4184b2aa251ead4718a84898ef54022ab4b5d6.
• Algieri, B. (2016). Conditional price volatility, speculation, and excessive speculation in commodity markets: sheep or shepherd behaviour?. International Review of Applied Economics, DOI: 10.1080/02692171.2015.1102204
• Barro, R., & Gorden, D. (1983). Rules, Discretion, and Reputation in a Model of
Monetary Policy. Journal of Monetary Economics, 12, 20-101. https://doi.org/10.1016/0304-3932(83)90051-X
• Bayati, E., Safavi, B., & Jafarzadeh , A. (2019). Iran and Qatar Cooperation in Gas Production from South Pars (North Dome) Gas-Condensate Field: A Game Theory Framework. Quarterly Journal of Economics Modeling, 45(13), 47-72. (In Persian).
• Bennett, H., & Loayza, N. (2000). Policy biases when the monetary and fiscal authorities have different objectives. Central Bank of Chile Working Papers, 66.
• Calvo, G. A. (1978). On the time consistency of optimal policy in a monetary economy. Econometrica, 46 (6), 1411-1428 . https://doi.org/10.2307/1913836
• Carfì, D., Musolino, F (2012). Game theory and speculation on government bonds. Economic Modelling, 29, 2417–2426. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2012.06.037
• Corley, H. W. (2017). Normative Utility Models for Pareto Scalar Equilibria in n-Person, Semi-Cooperative Games in Strategic Form. Theoretical Economics Letters, 7, 1667-1686. https://doi.org/10.4236/tel.[phone]
• Corley, H. W. (2023). Pure Scalar Equilibria for Normal-Form Games. International Journal of Mathematical and Computational Sciences, 17(8), 85-93. https://publications.waset.org/10013203/pure-scalar-equilibria-for-normal-form-games
• Dwobeng, E., & Corley, H. (2022). Forming Coalitions in Normal-Form Games. Theoretical Economics Letters, 12, 1472-1488. DOI:10.4236/tel.[phone]
• Engwerda, J.C. (2005). LQ Dynamic Optimization and Differential Games. John Wiley & Sons
• Erfani, A., Talebbeydokhti, A., & Shahbazi, B. (2022). Strategic confrontation within monetary and financial authorities, and foreign exchange market participants in Iran: non-cooperative static games approach. Quarterly Journal of Economic Research and Policies, 30(102), 217-253. (In Persian).
• Friedman, M. (1953). The Case for Flexible Exchange Rate. In Essays in Positive Economics, 157–203. Chicago, IL: University of Chicago Press.
• Gholizadeh, A., Manochehri, S., & Fatemi Zardan, Y. (2022). Modeling of Speculation in the Housing Market of Tehran. Journal of Economics and Modelling. 12(4), 137-179. (In Persian).
• Haque, O., Hossen, A., & Akter, S. (2020). A COOPERATIVE GAME THEORY APPLICATION IN CHICKS BROOD FOOD ALLOCATION BY USING SHAPLEY VALUE METHOD IN GOOD YEARS DATA. Journal of Engineering and Technology for Industrial Applications, 6(25), 21-26
• Hosseini, E., Nademi, Y., Asayesh, H., & Sajadifar, S. H. (2021). An Investigation of the Interaction Effects of Volatility of Monetary, Financial and Real Exchange Rate Policies in the Iranian Economy: Application of VAR and GARCH Models. The Journal of Economic Studies and Policies, 7(2), 133-164. (In Persian).
• Kuttner, K. N. (2002). The Monetary-Fiscal Policy Mix: Perspectives from the U.S. The conference on The Monetary Policy Mix in the Environment of Structural Changes, sponsored by the National Bank of Poland, October, 24–25.
• Kydland, F. E., & Prescott, E. C. (1977). Rules Rather Than Discretion: The Inconsistency of Optimal Plans. Journal of Political Economy, 85(3), 473-491. https://www.jstor.org/stable/1830193
• Lambertini, L., & Rovelli, R. (2005). Monetary and fiscal policy coordination and macroeconomic stabilization. A theoretical analysis. Dipartimento di Scienze Economiche Universit`a di Bologna. https://www.econstor.eu/bitstream/10419/159305/1/wp0464.pdf
• Mahmoudinia, D. (2023). Introductory game theory (application in economics and other fields) first volume. Vali-e- Asr University of Rafsanjan. (In Persian).
• Mahmoudinia, D., & Foroutannia, D. (2023). Achieving the Nash and Stackelberg Equilibrium in a Strategic Game between the Government and the Central Bank, Assuming the Uncertainty of the Financial Authority in Obtaining the Budget. Macroeconomics Research Letter, 18(40), 7-39, (In Persian).
• Mahmoudinia, D., Engwerda, J., Dallali Esfahani, R., Bakhshi Dastjerdi, R., & Fakhar, M. (2016). Strategic Interaction Between Government and Central Bank in Framework of Cooperative and Non-Cooperative Games. Journal of Economic Modeling Research, 7(24), 83-121. (In Persian).
• Mansourin, N., Mosavi jahromy, Y., Abolhasani, A., & Shayegani, B. (2017). Analyzing the Relationship among Government, Central Bank and Speculators in Iran: Approach of Game Theory and Nash Equilibrium. Journal of Economics and Modelling, 7(28), 139-167. (In Persian).
• Moreno, R. (2005). Motives for intervention. BIS papers, 24, 4-18.
• Nash, J. F. (1951). Noncooperative games. Annals of Mathematics, 54, 289-295.
• Paesani, P., & Rosselli, A. (2020). How speculation became respectable: early theories on financial and commodity markets, The European Journal of the History of Economic Thought, DOI: 10.1080/09672567.2020.1817117
• Parrachino, I., Dinar, A., & Patrone, F. (2006). Cooperative game theory and its application to natural, environmental and water resource issues: Application to water resources. World Bank Policy Reserch Paper, 4074 (November 2006), 1–46 . http://hdl.handle.net/10986/8852
• Sadeghi, A., Marzban, H., Samadi, A. H., & Azarbaiejani, K. (2021). The Relationship among Stock Market, Bank Deposits and Foreign Exchange Speculation: An Emphasis on the Role of Interest Rate in Iran’s Economy. Iranian Journal of Economic Research, 26(87), 41-76. (In Persian).
• Salukvadze, M. E., & Zhukovskiy, V. I. (2020). The Berge Equilibrium: A Game-Theoretic Framework for the Golden Rule of Ethics. https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-030-25546-6
• Sameti , M., Fath Abadi, M., & Kasraei, K. (2011). Mixed-Strategy Nash Equilibrium and Soccer Players A Case Study of Penalty Kicks, Quarterly Journal of Economics Modeling, 15(5), 47-66. (In Persian).
• Shapley, L. S. (1951). Notes on the n-Person Game - II: The Value of an n-Person Game
(ASTIA Document No. ATI 210720). RAND Corporation.
https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/research_memoranda/2008/RM670.pdf
• Stawska, J., & Mourao, P. (2023). Fiscal and monetary interactions in the European countries: panel data analysis. Applied Economics, 55(5), 562-576. DOI: 10.1080/00036846.2022.2091745
• Stawska, J., Malaczewski, M., & Szymańska, A. (2019). Combined monetary and fiscal policy: the Nash Equilibrium for the case of noncooperative game. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 32(1), 3554-3569, DOI: 10.1080/1331677X.2019.1669063.
• Stawska, J., Malaczewski, M., Malaczewska, P., & Stawasz-Grabowska, E. (2023). The central bank or the government – who really dictates the terms of the policy-mix cooperation in economies with an independent monetary policy?, Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 36(2), 2142258. https://doi.org/10.1080/1331677X.2022.2142258
• Tavakolian, H., Taherpour, J., & Mohsenpour, F. (2019). Monetary and Fiscal Policy Interaction in Iran: A Dynamic Stochastic General Equilibrium Approach. Quarterly Journal of Economic Research and Policies, 27(90), 195-241. (In Persian).
• Von Neumann, J., & Morgenstern, O. (1944). Theory of Games and Economic Behavior.
Princeton University Press.
• Woroniecka-Leciejewicz, I. (2010). Decision interactions of the monetary and fiscal authorities in the choice of policy mix. Journal of Organisational Transformation & Social Change, 7(2), 189-210. https://doi.org/10.1386/jots.7.2.189_1
• Woroniecka-Leciejewicz, I. (2015). Equilibrium strategies in a fiscal-monetary game: a simulation analysis. Operation research and decision. DOI: 10.5277/ord150205
• Yeung, D.W.K., & Petrosyan, L. A. (2005). Subgame Consistent Solutions for a Class of Cooperative Stochastic Differential Games with Nontransferable Payoffs. Journal of Optimization Theory and Applications. 124, 701–724. https://doi.org/10.1007/978-0-8176-4553-3_8
• Zapata, A., Mármol, A. M., & Monroy, L. (2024). Berge equilibria and the equilibria of the altruistic game. TOP, 32, 83-105. https://doi.org/10.1007/s11750-023-00659-3