نقش رهبری کاریزماتیک در هدایت انقلاب و تثبیت نظام سیاسی؛ مورد مطالعه نقش امام خمینی (ره) در پیروزی و تثبیت نظام جمهوری اسلامی (1360-1358)
محورهای موضوعی : علوم سیاسیسیدمحسن البرزی 1 , حسین کریمی فرد 2 , آسیه مهدی پور 3 , جهانبخش مرادی 4
1 - دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
2 - دانشیار، گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
3 - استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
4 - استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران
کلید واژه: امام خمینی (ره), تثبیت نظام, رهبری جنبش انقلابی, رهبر کاریزماتیک سنتی و شخصی,
چکیده مقاله :
در این مقاله، بکار گیری نظریه رهبر کاریزماتیک در شخصیت سیاسی امام خمینی (ره) به مثابه یک رهبر کاریزماتیک در جریان برآمدن جنبش انقلابی در سه برهه یعنی پیش از انقلاب از سال 1342 تا دی ماه 56 بعنوان برهه اول ، از دی 56 تا پیروزی انقلاب در سال 1357 به مثابه برهه دوم، و دوران تثبیت نظام جمهوری اسلامی از ، فروردین 1358 تا خرداد 1360 و برکناری بنی صدر و خروج مجاهدین خلق از ساختار قدرت سیاسی نظام انقلابی به عنوان برهه سوم مورد پژوهش قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که کاریزمای شخصیتی امام خمینی (ره) در برهه پیشاانقلاب خصلتی سنتی- مذهبی داشت و ایشان با اتکاه به مشروعیت مذهبی توانستند جنبش اسلامی- انقلابی را رهبری کنند و کاریزمای ایشان در برهه دوم یعنی در سالهای اولیه انقلاب(1358-60) از جنس «کاریزمای شخصی و عاطفی» بود و با راهبری با توده های مردم و شکل دادن به مشارکت توده ای ضمن تثبیت نظام مشروعیت بوروکراتیک را جایگزین مشروعیت کاریزماتیک پسا خویش کند و چه بسا اگر نقش رهبری کاریزماتیک ایشان در آن برهه حساس نبود،نظام نوپای اسلامی با توجه به ضعف نهادی نیروهای انقلابی در نداشتن تجربه برخورد با بحرانهای تثبیت نظام نوپای انقلابی نمی توانست بر بحرانهای مربوط به تثبیت شدن حاکمیتش فائق بیاید.
In this article, the application of the theory of the charismatic leader in the political personality of Imam Khomeini (RA) as a charismatic leader during the emergence of the revolutionary movement in three periods, namely before the revolution from 1963 to January 2013 as the first period, from January 2013 to the victory of the revolution in 1978 as the second period, and the period of consolidation of the Islamic Republic system from April 1979 to June 1981 and the dismissal of Bani Sadr and the exit of the People's Mojahedin from the political power structure of the revolutionary system as the third period was studied. The findings of the study showed that Imam Khomeini's (RA) personal charisma in the pre-revolutionary period had a traditional-religious nature, and he was able to lead the Islamic-revolutionary movement by relying on religious legitimacy. His charisma in the second period, that is, in the early years of the revolution (1979-1981), was of the type of "personal and emotional charisma." By leading the masses of the people and shaping mass participation, he replaced bureaucratic legitimacy with his post-revolutionary charismatic legitimacy, while stabilizing the system. Perhaps if the role of his charismatic leadership had not been sensitive at that time, the nascent Islamic system would not have been able to overcome the crises related to the stabilization of its rule, given the institutional weakness of the revolutionary forces in not having experience in dealing with the crises of stabilizing the nascent revolutionary system.
1.افتخاری،اصغر و مرتضوی امامی،علی(1397) مقایسه نظریه اقتدار کاریزماتیک با رهبری امام خمینی(ره)،پژوهش های انقلاب اسلامی،دوره یک ،شماره یک
2.اسکاچپول ،تدا(1382) دولت رانتیر و اسلام شیعی در انقلاب ایران ،ترجمه محمد تقی دلفروز ،مطالعات رهابردی ،شماره19
3.انصاری،حمید(1388) حدیث بیداری،تهران،موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
4.بشیریه، حسین (۱۳۷۲)، موانع توسعه سیاسی در ایران، تهران، گام تو
5. --------،(1372ب) انقلاب و بسیج سیاسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
6.--------، (۱۳۸۱)، ديباچه ای بر جامعه شناسی سیاسی ایران، تهران، نگاه معاصر.
7.--------- و حسینی ،حسین(1378) فرهنگ شیعی و کاریزما در انقلاب ایران ، مجله علوم انسانی،شماره4
8.تاجدینی ،علی(1374) انقلاب اسلامی از دیدگاه شهید مطهری،شورای هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی
9.جمشیدی،محمد حسین(1384) اندیشه سیاسی امام خمینی،تهران،پزوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
10.حسینی،حسین(1388) اسطوره و رهبری کاریزمایی: مورد انقلاب اسلامی ایران نقش اسطوره های دینی در شکل گیری رهبری انقلابی امام خمینی(ره)، کنفرانس بین المللی انقلاب اسلامی و امام خمینی،27 و28 آذر 1388 ، سالن همایش های صداو سیما
11.حميد پارسانيا(1377) حديث پيمانه پژوهشي در انقلاب اسلامي، چاپ سوم،قم، معاونت امور اساتيد و دروس معارف اسلامي
12.رجبی،محمد حسن(1378) زندگی نامه سیاسی امام خمینی(ره) از اغاز تا تبعید،جلد اول ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی ،چاپ دوم
13.زیباکلام(1372) مقدمه ای بر انقلاب اسلامی، روزنه،تهران، چاپ اول
14.دهشیری،محمدرضا(1391) درآمدی بر نظریه سیاسی امام خمینی،تهران،مرکز اسناد انقلاب اسلامی
15.شفیعی فر،محمد(1375) بینش اجتهادی در انقلاب اسلامی ایران،تهران،پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
16.فروند،جولین(1383) جامعه شناسی ماکس وبر، ترجمه عبدالحسین نیک گهر، تهران ،توتیا
17.فوزی،یحیی(1389) اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، قم ،نشر معارف ،چاپ سیزدهم
18.کاسیرر،ارنست(1370) فلسفه روشنگری، ترجمه یدالله موقن،تهران ،مروارید
19.کدی،نیکی(1388)نتایج انقلاب ایران ،ترجمه مهدی حقیقت خواه،تهران ،ققنوس
20.کرایب، یان(1386)نظریه های اجتماعی کلاسیک،ترجمه شهناز مسمی پرست،تهران ،آگه
21.کشاورز شکری و غفاری،زاهد(1391) ماهیت رهبری امام خمینی از نظر علامه شهید مطهری،مطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم ،شماره29،تابستان91
22.کوهن، آلوین استانفورد، تئوری های انقلاب، ترجمه: علیرضا طبیب، تهران: نشر قومس، ۱۳۶۹
23.لش، اسکات (1387) جامعه شناسی پست مدرنیسم ، ترجمه شاپور بهیان ، ققنوس،تهران
24.محمدی ،منوچهر(1365) تحلیلی بر انقلاب اسلامی ،تهران ،امیرکبیر
25.مدنی، جلال الدین(1391) تاریخ سیاسی معاصر ایران ،جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ،دفتر انتشارات اسلامی
26.مطهری، مرتضی(1387)آینده انقلاب اسلامی ایران ،تهران ،صدرا
27.ملکوتیان،مصطفی(1382) تاثیر منطقه ای و جهانی انقلاب اسلامی ایران، نشریه دانشکده حقوق و علوم سیاسی ، شماره61
28.موسوی خمینی،روح الله(1376) ولایت فقیه،تهران ،موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
29.----------------،(1379) صحیفه نور(جلدهای 5،2،1 و 6):مجموعه رهنمودهای حضرت امام خمینی،طبع و نشر، تهران،چاپ دوم
30.وبر،ماکس(1382) اخلاق پروتستان و روح سرمایه داری، ترجمه عبدالکریم رشیدیان ،علمی و فرهنگی ،چاپ سوم
31.-------،(1384)اقتصاد و جامعه ،ترجمه مهرداد ترابی نژاد ، تهران ، سمت
32.------- و پارسونز، تالکوت(1379) عقلانیت و آزادی،ترجمه احمد تدین و یدالله موقن ،تهران،انتشارات هرمس
33.هانتینگتون، ساموئل (1370). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: علم.
34.هنری لطیف پور،یدالله(1379) فرهنگ سیاسی شیعه و انقلاب اسلامی(1342-57)،مرکز اسناد انقلاب اسلامی،تهران
35.یزدخواستی ،بهجت و عزتی ،مهدی(1393) تطبیق تحلیل نظریه کاریزماتیک وبر با نقش رهبری امام خمینی در انقلاب ایران،فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی ،سال یازدهم ،شماره 38
